معرفی و دانلود کتاب تاریخ طبیعی زوال: تاملاتی درباره سوژه ویران

معرفی کتاب تاریخ طبیعی زوال: تاملاتی درباره سوژه ویران

کتاب تاریخ طبیعی زوال اثر بارانه عمادیان به موضوع ویرانی و ویرانگی می‌پردازد، اما نه آن‌چنان که به‌طور معمول مترادف با انهدام، اضمحلال و خرابی دانسته شده؛ بلکه نویسنده از دیدگاهی فلسفی - تاریخی به این موضوع پرداخته و با این ایده سراغ ویرانی و ویرانگی می‌رود که مفهوم ویرانی، حقیقت پنهان مضامینی مثل پیشرفت و توسعه را آشکار می‌کند. به عبارت دقیق‌تر،‌ ویرانی را روی دیگر رشد و ترقی می‌داند.

درباره‌ی کتاب تاریخ طبیعی زوال

همان‌طور که اهالی فلسفه درباره‌ی موضوعی واحد نظریه‌ی چندین فیلسوف را مورد بررسی قرار می‌دهند بارانه عمادیان هم در اثر خود، تاریخ طبیعی زوال، مفهومِ ویرانگی را اساساً در پرتو ایده تاریخِ طبیعی مدنظر قرار داده است. ریشه‌ی این ایده عمدتاً به آثار تئودور آدورنو باز می‌گردد.

بارانه عمادیان برای تصویر ایده‌ی تاریخ طبیعی سراغ یکی از داستان‌های کوتاه گمنام برتولت برشت رفته که عقیده دارد این داستان به طور ضمنی ایده‌ی ویرانگی و آنچه را تئودور آدورنو ایده‌ی «تاریخ - طبیعی» می‌نامد، به تصویر می‌کشد.

داستان برشت به وصف ملاقات فیلسوف و شاعر یونانی، لوکرتیوس، با ژنرال سابق روم، لوکولوس، در قصر او می‌پردازد. در این روز لوکولوس که به دلیلی مضطرب است به لوکرتیوس می‌گوید که برخلاف همیشه حس می‌کند از مرگ می‌ترسد و بیشتر از هر زمانی میل به جاودانگی دارد و می‌خواهد یادی از خودش به‌جا بگذارد. لوکرتیوس می‌گوید که شاید این آرزوی فراموش‌نشدن روی دیگر سکه‌ی ترس از مرگ باشد.

لوکولوس از شاعر می‌پرسد که شهرت و ماندگاری او را در چه می‌بیند. درست در همین لحظه چشم لوکرتیوس به یک درخت گیلاس می‌افتد و از ژنرال می‌پرسد: «این درخت را از آسیا آورده‌ای؟» وقتی ژنرال تصدیق می‌کند، شاعر می‌گوید این درخت گیلاس همان چیزی است که یاد و نام تو را زنده نگه خواهد داشت. بارانه عمادیان به این نکته می‌پردازد که وقتی درخت گیلاس به‌عنوان عنصر ماندگار نگه‌داشتن یاد و خاطره ژنرال معرفی می‌شود، طبیعت با تاریخ گره می‌خورد. درعین‌حال باتوجه ‌به شکوفایی و سرسبزی درخت در بهار و تابستان و خشکی و لختی آن در دو فصل پایان سال، تاریخ‌مند بودن طبیعت گوشزد می‌شود و از این منظر تباهی و ویرانی به‌عنوان نقطه‌ای شناخته می‌شود که در آن تاریخ و طبیعت با هم تلاقی دارند، اما درهرحال این درخت گیلاس که پیش‌ازاین در این سرزمین وجود نداشته به حیات خود ادامه می‌دهد و شاید سال‌ها و قرن‌ها بعد به‌عنوان غنیمت یک ژنرال گمنام به آن اشاره شود.

نویسنده در قسمتی از کتاب تاریخ طبیعی زوال، مثالی ملموس از نقطه‌ی تلاقی زوال و ویرانی تاریخ و طبیعت به میان می‌آورد و از ویرانی بناهای شکوهمند و درعین‌حال فناناپذیری و ماندگاری آن‌ها می‌گوید، آن‌هم در جهتی مخالف با هدفی که در ابتدا بر مبنای آن ساخته شده بودند. بارانه عمادیان سراغ کتاب مفصل دنیس دیدرو درباره‌ی هنر می‌رود که در نقدِ نقاشی هیوبرت روبرت از یک قصر ویران، دقیقاً به همین عنصرِ گذرایی (transience) در ژانر هنری ویرانگی اشاره دارد. در این نقد گفته شده عنصر دیگری که بر تأثیرگذاری ویرانه‌ها اضافه می‌کند، انگاره‌ای قدرتمند از فناپذیری است. به همین مناسبت از قدرتمندان و صاحب‌منصبانی یاد می‌شود که خانه‌های مجلل و پرشکوهی ساخته بودند با این خیال خام که این اقتدار ادامه خواهد داشت و نوادگانشان وارث نام، لقب، اموال و شیوه‌ی زندگی آنها خواهند بود، اما دیر زمانی نمی‌گذرد که چیزی از یاد و نام آن‌ها و همین‌طور دارایی‌ها و بناهایشان باقی نمی‌ماند؛ اما ویرانه‌های تکه‌پاره‌ای از همان بناهای باعظمت همچنان به بقای خود ادامه می‌دهند و مأمن کسانی می‌شوند که قدرت و ثروت را هرگز حتی در خواب هم نمی‌دیده‌اند.

بارانه عمادیان در فصل‌های مختلف کتاب کوتاه «تاریخ طبیعی زوال» با همین شیوه به موضوع ویرانی و ویرانگی در حوزه‌های مختلف پرداخته و نظریه‌های چندین فیلسوف را با هم مقایسه کرده است.

کتاب تاریخ طبیعی زوال مناسب چه کسانی است؟

این کتاب به تمام کسانی توصیه می‌شود که به فلسفه علاقه‌مندند.

با بارانه عمادیان بیشتر آشنا شویم

بارانه عمادیان در سال 1349 متولد شد و به‌عنوان نظریه‌پرداز، مترجم و پژوهشگر حوزه‌ی فلسفه و جامعه‌شناسی و علوم سیاسی فعالیت دارد. کتاب «عشق رمانتیک» اثر رابرت الکس جانسون با ترجمه‌ی این نویسنده در سال 1399 وارد بازار کتاب شد. این نویسنده به همراه مراد فرهادپور و آرش ویسی کتابی با عنوان «نام‌های سیاست» را در سال 1400 عرضه کردند. ترجمه‌ی مقاله‌ی «تراژدی و تمامی حقیقت» به قلم الدوس هاکسلی و پرونده‌ی «آکادمی در پرانتز» که به وضعیت آموزش فلسفه در اروپا و آمریکای شمالی می‌پردازد، از جمله آثار مهم بارانه عمادیان در مجلات و روزنامه‌ها به‌حساب می‌آیند. او در دانشگاه تورنتو رشته‌ی فلسفه و در دانشگاه وست‌مینستر فلسفه‌ی سیاسی خوانده است.

در بخشی از کتاب تاریخ طبیعی زوال می‌خوانیم

ویرانى و ویرانگى محلِ تلاقى بسیارى چیزها است، از سوژه فردى گرفته تا ساختارِ غول‌آساى یک امپراتورى، از جزئى‌ترین امور تا کلى‌ترینِ آنها، نه بدین سبب که همه چیزها نهایتا ویران مى‌شوند، بلکه بر عکس، از آن رو که مضمونِ ویرانىْ حقیقتِ نهفته در مفاهیمى چون پیشرفت و توسعه را برملا مى‌سازد، که در حکمِ اصول بنیادینِ متافیزیک عصر ما یا همان مدرنیته‌اند.

در عصر حاضر، مضمونِ «ویرانه» به لحاظ زیباشناختى چندین بار بررسى شده است، ولى رساله حاضر، به رغم کوتاهى، مى‌کوشد از دیدگاهى فلسفى-تاریخى به ابعادِ تازه‌اى از این مضمون بپردازد. تأملاتى که در این کتاب آمده‌اند، دو سویه از مفهوم ویرانگى را مد نظر دارند: سویه تجربى این مفهوم که در هنرهاى تجسمى (تحت عنوانِ ژانر ویرانگى)، معمارى، و ادبیاتِ گوتیک، تجسم یافته است، و سویه نظرى و فلسفى آن که براساس پیوندِ توأمانِ استعارى و حقیقى مدرنیته با مفهوم قطعه‌وارگى درقالبِ تخریب زبان و تجربه، وجودِ عدم‌اینهمانى در دلِ اینهمانى، یا دگرآیینى در دلِ خودآیینى، و نیز در دیالکتیک تخریب و سازندگى متبلور مى‌شود.

تأملاتِ این کتاب درباب مفهومِ ویرانگى اساسا در پرتو ایده تاریخِ طبیعى صورت گرفته است، ایده‌اى که ریشه آن عمدتا به آثار تئودور آدورنو باز مى‌گردد. دغدغه این تأملاتْ نگریستن به ویرانه‌ها و ویرانگى به مثابه شکلى از صیرورت یا شدن (becoming) یا میانجى‌مندشدن است. اگرچه چنین دریافتى از ویرانگى بیش از هر چیز نظر به تاریخ دارد، اما در عوض، خودِ تاریخ را هم طبیعى مى‌کند. نگاهِ مبتنى بر تاریخ طبیعى، با تأکیدگذاردن بر مفهومِ گذرایى (transience)و ویرانى، متافیزیک را به تاریخ بدل مى‌کند، و بدین‌سان، آنرا زمینى و دنیوى مى‌سازد.

نوشته حاضر برآن است تا گذشته از تحلیل جلوه‌هاى مفهوم ویرانگى، به لحاظ فرم و روشِ نگارش نیز به همین مفهوم وفادار بماند، و از تلاش براى تحمیلِ وحدت یا کلیتِ مفهومى و مضمونى بر ایده ویرانگى پرهیز کند.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت دبیر مجموعه
پیش‌درآمد
I - ایده تاریخِ طبیعى
II- تاریخ‌ طبیعى رنج
III- از تاریخ‌ طبیعى به ویرانه‌ها
IV- ویرانه، پشت شیشه ویترین
V- بازگشتِ «هاله» در هیاتِ ارزشِ نمایشى مازاد
VI- بازگشتِ جاودانِ بازى
VII- ماخولیا و بوطیقاى ویرانگى
VIII- ساختنِ ویرانه‌ها، یادداشتى در باره تهران
IX- ویرانه همچون محصولِ پیشرفت
X- بشر، بله، اما چه کسى؟
XI- پرسه‌زنى در دلِ ویرانه‌هاى شهرى
XII- یادداشت‌هاى زیرزمینى از تأثراتِ ویرانى
XIII- واریاسون‌هایى بر ویرانگى
XIV- سوداى ماخولیا