معرفی و دانلود کتاب اسلام گرایی سعودی: پویش‌های سیاست و مذهب در عربستان معاصر

معرفی کتاب اسلام گرایی سعودی: پویش‌های سیاست و مذهب در عربستان معاصر

پژوهشی عمیق در حوزه‌ی شناخت و جریان‌شناسی سیاسی مذهبی عربستان سعودی. کتاب اسلام گرایی سعودی نوشته‌ی استفان لاکروا با بررسی جریان «بیداری اسلامی» تحولات یکی از مهم‌ترین کشورهای خاورمیانه را مورد مطالعه قرار می‌دهد تا از این مسیر تصویر روشن‌تری نسبت به اسلام و سیاست در این کشور ترسیم کند.

درباره‌ی کتاب معرفی کتاب اسلام گرایی سعودی

عربستان به عنوان خاستگاه دین اسلام، وجود ذخایر غنی نفت و انرژی و پایگاه اصلی قرائت‌های بنیادگرایانه اسلامی مانند وهابیت، یکی از مهم‌ترین کشورهای منطقه‌ی خاورمیانه و از بازیگران اصلی سیاسی در این جغرافیا به حساب می‌آید؛ با این حال شرایط و رقابت‌های سیاسی داخلی خاندان آل سعود از این کشور یک منطقه‌ی مبهم به لحاظ سیاست و مذهب ساخته است.

درک چنین فضای پیچیده‌ای برای غرب و کشورهای هم‌جوار عربستان سعودی یکی از مهم‌ترین اصول در تنظیم روابط و ارتباطات با این کشور است که کتاب اسلام گرایی سعودی (Awakening Islam) نوشته‌ی استفان لاکروا (Stéphane Lacroix) تلاش کرده است رهیافتی به این موضوع ایجاد و زمینه را برای مطالعه‌ی عمیق‌تر در این باره فراهم کند.

این کتاب با کندوکاو در مسائل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی عربستان سعودی و محور قرار دادن موضوع «بیداری اسلامی» پا را فراتر از شناخت سیاسی این کشور گذاشته و با توجه به ویژگی‌های مذهبی حکومت در این کشور، میدان مطالعه را برای پژوهش دقیق‌تر تاریخ اجتماعی در عربستان باز می‌کند؛ به این ترتیب طرح مباحث و منازعات داخل حاکمیتی عربستان نیز بیش از پیش روشن می‌شود.

عربستان همچنین به عنوان زادگاه تفکر وهابیت در منطقه‌ی خاورمیانه شناخته می‌شود؛ نکته‌ی جالب در کتاب اسلام گرایی سعودی اینجاست که بر خلاف دیدگاه بسیاری از اندیشمندان سیاسی، نویسنده‌ی کتاب پدیده‌ی وهابیت را یک پدیده‌ی ایستا و غیرقابل تحول نمی‌داند بلکه معتقد است فقر نظری در سرچشمه‌های دیدگاه وهابیت باعث تفسیر، تغییر و تحولات بسیاری در این گرایش سیاسی مذهبی شده است.

نویسنده در این کتاب پس از کندوکاو در ریشه‌های شکل‌گیری و پیدایش حکومت سعودی، به بررسی حوزه‌های مذهبی، کش‌مکش‌های سیاسی و تحولات تاریخی عربستان در مواجهه با حکومت مرکزی و قدرت می‌پردازد. در انتها نتیجه می‌گیرد که ساخت قدرت در این کشور از پدیده‌های مستقل و هم‌وزن تشکیل شده و نظم کنونی در خاندان سعودی حاصل یک فرایند پیچیده‌ی اجتماعی و تاریخی است.

یکی از نکات قابل توجه در کتاب اسلام گرایی سعودی نوشته‌ی استفان لاکروا با ترجمه‌ی محمود مقدس و حمدالله اکوانی پرداختن به ریشه‌ها و ظهور جریان روشنفکری در عربستان است؛ بر خلاف دیدگاه عمومی، نویسنده‌ی کتاب معتقد است که نوسازی سیاسی اجتماعی در ساخت قدرت عربستان سعودی ایجاب کرده است که گروه‌های فکری مختلفی، با عنوان اعضای گروه‌های روشنفکری در برابر علمای سنتی و مذهبی این کشور پدید آیند و جریان مدرنیته و الزامات فکری آن را در این کشور نمایندگی کنند.

استفان لاکروا، نویسنده‌ی کتاب اسلام گرایی سعودی همچنین با بررسی موضوع «بیداری اسلامی» در منطقه‌ی عربستان، حضور و فعالیت جریان اخوان‌المسلمین را در این کشور به عنوان یکی از خاستگاه‌های بیداری اسلامی و تحولات فکری سیاسی در ساخت قدرت این کشور برمی‌شمارد و معتقد است رقابت سنتی و ایدئولوژیک میان مصر و عربستان باعث شد خاندان سعودی نسبت به فعالیت این جریان در عربستان روی خوش نشان دهد.

نکوداشت‌های کتاب اسلام گرایی سعودی

• تحلیل پیشگام لاکروا از تاریخ و سیاست اسلام‌گرایان سعودی یک اثر کلاسیک است و خواهد ماند. (ژیل کپل، نویسنده و خاورمیانه شناس)
• بیداری اسلامی معیاری است که اکنون تحولات مربوط به تلاقی حیاتی دین و سیاست در عربستان سعودی با آن سنجیده می‌شوند. این کتاب نه تنها در مورد عربستان سعودی، بلکه جریان‌های سیاسی مذهبی در بسیاری از کشورهای همسایه را هم روشن می‌کند. (دیل اف ایکلمن، استاد کالج دارتموث)
• کتاب اسلام‌گرایی سعودی محصول مهارت‌های علمی، تفسیری و زبانی جدی نویسنده‌ی آن است. (مداوی الرشید، استاد آموزش عالی تایمز)

کتاب اسلام گرایی سعودی برای چه کسانی مناسب است؟

علاقه‌مندان به علوم سیاسی و روابط بین‌الملل به ویژه استادان، دانشجویان و پژوهشگران حوزه‌ی خاورمیانه و مسائل استراتژیک مخاطبان اصلی کتاب اسلام‌گرایی سعودی هستند.

با استفان لاکروا بیشتر آشنا شوید

استفان لاکروا متولد 1978، نویسنده و پژوهشگر علوم سیاسی متولد فرانسه است. او استاد رشته‌ی علوم سیاسی در مرکز تحقیقات بین‌الملل «ساینس پو» در پاریس بوده و بیشتر تمرکزش بر پژوهش و شناخت خاورمیانه به‌ویژه کشورهای عرب این منطقه است. لاکروا پس از فارغ‌التحصیلی در مقطع دکترا در رشته‌ی تاریخ و تمدن عرب از مرکز ساینس‌پو، مطالعات و پژوهش‌های خود را در این زمینه در مقطع فوق دکترا و در دانشگاه استنفورد ایالات متحده آمریکا پی گرفت. لاکروا همچنین دانشیار دانشکده‌ی علوم بین‌الملل پاریس (PSIA) و محقق مرکز بین‌المللی CERI است.

در بخشی از کتاب اسلام گرایی سعودی می‌خوانیم

لحظه شکل‌گیری حوزه قدرت در عربستان سعودی چنانکه امروز شاهد آن هستیم، پیمانی است که در سال 1744 میان محمد بن سعود و شیخ محمد بن عبدالوهاب بسته شد. محمد بن سعود متعهد گردید که اسلام را بر اساس قرائت عبدالوهاب پیاده کند، امری که به او مشروعیت بخشید. پس از آن بود که حکومتی در قلب نجد و میانه شبه‌جزیره عربستان تأسیس شد که نخستین دولت سعودی به شمار می‌آید. این حکومت تحت سلطه دو گروه متمایز از نخبگان درآمد که قدرت را میان خود تقسیم کرده بودند؛ نخبگان سیاسی که منحصراً از نوادگان محمد بن سعود بودند و نخبگان مذهبی که حول محور محمد بن عبدالوهاب و اخلاف او شکل گرفتند.

از ترسیم آرایش سیاسی فوق بنا دارم این نکته را یادآور شوم که علما به امر تفسیر متون مذهبی می‌پردازند و شاهزادگان به حاکمیت و زمامداری. به عبارت دیگر، حکام تفسیر علما از این متون را در عمل اجرا می‌کنند و در سایر حوزه‌هایی که شرع در خصوص آن سکوت کرده بر اساس مصلحت عمومی عمل می‌کنند، البته به‌شرط اینکه رفتارها و اعمال جامعه با متون مذهبی صریح در تعارض نباشد. به‌تدریج، حوزه‌های خاصی همچون روابط با کشورهای خارجی به‌ویژه کشورهای غیراسلامی به‌صورت حوزه‌های انحصاری شاهزادگان سعودی درآمد. این موضوع به‌خوبی توضیح می‌دهد که چرا علمای سنتی وهابی مخالفتی با ائتلاف عربستان با انگلستان در اوایل قرن بیستم و ایالات متحده بعد از سال 1945 نداشتند. به‌تدریج، دو حوزه کاملاً مستقل از هم شکل گرفت؛ حوزه مذهبی و حوزه سیاسی که هر کدام در انحصار نخبگان مذهبی و سیاسی مربوط به خود قرار داشت...

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار مترجمان
فصل اول: اسلام‌گرایی در جامعه‌ای چندپاره
پیدایش و توسعه حکومت سعودی
یک نظام سیاسی اجتماعی چندپاره
علما و روشنفکران
فصل دوم: تکوین صحوه
اخوان‌المسلمین و عربستان سعودی
نظام آموزشی عربستان در خدمت اخوان‌المسلمین
پیدایش صحوه
جماعت به‌مثابه پیشاهنگ یک پاد جامعه
زمینه مساعد
توان یکپارچه‌سازی صحوه
فصل سوم: مقاومت در برابر خیزش صحوه
اهل حدیث
جماعت السلفیه المحتسبه و حوادث سال 1979
آخرین پایگاه‌های وهابیت انحصارگرا
جهادیون به‌مثابه رقیبی دیگر
محدودیت‌های صحوه
فصل چهارم: نسل سوخته
رقابت صحوه برای کنترل قلمرو اجتماعی
نسل صحوه و آثار رکود
نزاع مدرنیسم
نزاع میان علما
فصل پنجم: منطق قیام
به‌سوی سیاسی‌شدن پویایی‌های اجتماعی
بحران جنگ خلیج [فارس] به‌مثابه تسهیل‌کننده
یک جبهه مخالف ناهمگن
نبرد بر سر اصلاحات
عصر طلایی اسلام‌گرایی سعودی
فصل ششم: کالبدشکافی یک شکست
محدودیت‌های سرکوب
ظهور جنبش‌های رقیب
جامیه: در میانه خلوص و وفاداری
احیای تصوف حجازی
اپوزیسیون شیعه شیرازی در تبعید: متحدانی بعید
نبود زیرساخت‌های مطمئن برای بسیج
فصل هفتم: اسلام‌گرایان پس از قیام
درگیری بر سر میراث
صحوه جدید یا وسوسه عافیت‌جویانه
لیبرال‌های اسلامی در جستجوی یک پادشاهی مشروطه
نوجهادی‌ها در خدمت جهاد جهانی
تلاش‌های نافرجام برای بسیج مجدد
یک سناریوی پسااسلام‌گرایانه؟
نتیجه‌گیری
درس‌های قیام
توضیحات
واژه‌نامه
نمایه