معرفی و دانلود کتاب یاری متقابل؛ عامل تکامل: نقد ایده‌ی تنازع بقا در داروینیسم طبیعی و اجتماعی

معرفی کتاب یاری متقابل؛ عامل تکامل: نقد ایده‌ی تنازع بقا در داروینیسم طبیعی و اجتماعی

کتاب یاری متقابل؛ عامل تکامل، اثری خواندنی، تحلیلی و علمی از پتر کروپوتکین است که اذعان می‌دارد طی سال‌های متمادی تفکر رایج درخصوص تفاوت میان انسان‌ها و حیوانات، برتری ذاتی و دانش انسان‌ها بوده است. با استفاده از این توانایی، جوامع انسانی امکان کاهش ستیزه میان خود را دارند؛ چیزی‌که در میان جانوران، در هر گونه و اکوسیستمی که باشند، خود را به‌شکل تنازع برای بقا نشان می‌دهد. این کتاب مشخص می‌کند آن‌چه در طبیعت جریان دارد، تنها قانون نزاع متقابل نیست؛ بلکه قانون حمایت متقابل نیز در میان انسان‌ها و حتی جانوران وجود دارد که برای تکامل بسیار حیاتی است.

درباره‌ی کتاب یاری متقابل؛ عامل تکامل

قانون طبیعت یا قانون جنگل که عاملی مهم در حفظ حیات گونه‌های جانوری به‌شمار می‌رود، درخصوص انسان‌ها نیز بیان می‌شود. تنازع بقا یا ستیز میان گروه‌های حیوانی یا جوامع انسانی برای نجات زندگیشان، به‌معنای عام آن در گذشته بسیار رایج بوده است. پتر کروپوتکین (Petr Alekseevich Kropotkin) در کتاب یاری متقابل؛ عامل تکامل (Mutual aid, a factor of evolution) بیان می‌کند که آن‌چه امروزه به‌عنوان عاملیت تکامل مطرح است؛ نه قانون جنگل، بلکه یاری متقابل میان جانداران، اعم‌از انسان‌ها و حیوانات است.

نویسنده در این کتاب، از نقل‌قول‌های مرتبط، علمی و مستند در اثبات اهمیت عامل یاری متقابل و وجود عشق و همدلی میان جانداران، استفاده کرده است. او در پی شناخت، بررسی و اثبات یک عامل غریزی، مبهم و گسترده‌تر از عشق و هم‌دلی است که هم در انسان‌ها و هم در دیگر جانداران، وجود دارد؛ عاملی که طی دگرسانی طولانی‌مدت، رشد پیدا کرده و در زندگی اجتماعی انسان‌ها و گونه‌های دیگر جاندار، رخنه کرده است.

پیوترآلکسی‌یویچ کراپوتکین در کتاب خود، عامل اصلی تکامل، یعنی یاری متقابل را میان جانوران، بین وحشیان، بربرها و درنهایت جوامع انسانی در قرون وسطی و عصری که در آن قرار داریم و انسان امروزی، بررسی می‌کند و شرح می‌دهد. مقوله‌ای که به‌عنوان جامعه‌پذیری نیز پذیرفتنی است.

نویسنده در کتاب یاری متقابل؛ عامل تکامل، شرح دقیقی از جوامع انسانی بدوی و حیات حیوانات را در اختیار خواننده قرار می‌دهد و در تمام دوره‌های زمانی موردِ مطالعه‌ی خود، به کاوش و بررسی علت اصلی بقا و نیروی فراتر از همدلی و عشق میان هم‌نوعان می‌پردازد. او به‌وسیله‌ی مطالعات تحقیقی خود بیان می‌کند انسان‌ها از ابتدا تاکنون، به زندگی در میان جمع، طایفه یا قبیله، تمایل داشتند و پیدا کردن اشتراک میان خود و دیگران، از جمله دستاویزهای انسان‌ها برای حفظ قبایل یا جامعه‌شان است. او هم‌چنین این ایده را که انسان‌های نخستین یا بربرها با جانوران جنگنده مقایسه یا یکسان برشمرده می‌شوند، رد می‌کند و معتقد است جز در موارد معدودی که انسان‌ها ناگزیر به غارت همسایگان خود بودند، همواره صلح و همکاری را بر جنگیدن ارجح می‌دانستند.

دغدغه‌ی برقراری عدالت، ایجاد صلح، کمک به هم‌نوع و ادغام شدن با جامعه، از دیرباز تاکنون وجود داشته و در طول تاریخ، خود را پررنگ‌تر از ستیز برای زنده‌ماندن، نشان داده است. چیزی‌که به فراخور زمان به صور گوناگون به اجرا در می‌آمده و عامل حقیقی ادامه پیداکردن نسل انسان است. این مهم در حیات وحش نیز وجود داشته و دارد و بر همکاری، محبت و کمک غریزی که میان حیوانات برقرار است، صحه می‌گذارد.

پیتر کروپوتکین در کتاب یاری متقابل؛ عامل تکامل یک نظریه‌ی زیست‌شناسانه و ایده‌ی رایج و قدیمی را به تفصیل بررسی و نقد می‌کند. او در یک سیر تاریخی مشخص، به شناخت عامل اصلی و مهم بقا در بطن جوامع و کلونی‌ها می‌پردازد و مطالعات تاریخی و جامعه‌شناسی را این‌بار از مولفه‌ی حمایت و اتحاد، مرور می‌کند.

او وضعیت انسان در جامعه‌ی مدرن را نیز از یاد نبرده است و به بیان واقعیات عصر حاضر و مشخصه‌های زندگی مدرن می‌پردازد و جامعه‌ی انسانی را در قرن جاری مورد تحلیل و واکاوی قرار می‌دهد. وی در تمام مطالبی که بیان می‌کند، شواهد تاریخی که ارائه می‌دهد و مباحثی که پیش می‌کشد در پی نشان دادن این مسئله است که حتی قدرت‌های خارجی و برنامه‌های ازپیش‌تعیین‌شده و بالادست یا پیشرفت ناگهانی هم‌چون انقلاب صنعتی، نتوانسته و نمی‌توانند به حمایت متقابل پایان بخشند؛ اگرچه این یک‌سو از روابط انسانی را نشان می‌دهد و دگر سوی روابط انسان‌ها در اجتماع، زیاده‌خواهی، خودخواهی، تلاش‌های مستمر برای دستیابی به قدرت اقتصادی، شخصی، سیاسی و... و ازبین‌بردن پیوندهای تحمیل‌شده از جانب قوانین و عرف جامعه قرار دارد.

کتاب یاری متقابل؛ عامل تکامل توسط هومن کاسبی ترجمه و به کوشش نشر افکار جدید به چاپ رسیده است.

نکوداشت‌های کتاب یاری متقابل؛ عامل تکامل

• استدلال اساسی کروپوتکین درست است؛ مبارزه در بسیاری از حالات رخ می‌دهد و برخی از آن‌ها منجر به همکاری میان اعضای یک گونه می‌شود که بهترین راه برای کسب منفعت افراد است. (استفن جی گولد، زیست‌شناس تکاملی)

• یاری و کمک متقابل، حقیقتی نیست که همانند اعلامیه‌ی استقلال آمریکا کهنه یا قدیمی شود. ممکن است به‌طور روزافزون حقایق متعددی را بشنویم؛ اما اکثر آن‌ها تاحد زیادی از نتیجه‌گیری کروپوتکین، مبنی‌بر نقش اصلی مفهوم حمایت متقابل در پیشرفت اخلاقی انسان‌ها در برابر مفهوم مبارزه‌ی متقابل، حمایت می‌کنند. (اشلی مونتاگو، انسان‌شناس)

• کروپوتکین با نظریه‌ی یاری متقابل خود عمیقا بر زیست‌شناسی انسان تاثیر گذاشت. او از اولین دانش‌جویان مطالعات سیستم جوامع حیوانات بود و ممکن است به‌عنوان پدر بوم‌شناسی اجتماعی مدرن شناخته شود. (الکس کامفورت، پزشک و نویسنده)

کتاب یاری متقابل؛ عامل تکامل مناسب چه کسانی است؟

این کتاب به تمامی کسانی که علاقه‌مندان به مطالعات جامعه‌شناسی، نقد و بررسی حیات انسانی و جانوری و زیست‌گرایی علاقه‌مند هستند، پیشنهاد می‌شود.

در بخشی از کتاب یاری متقابل؛ عامل تکامل: نقد ایده‌ی تنازع بقا در داروینیسم طبیعی و اجتماعی می‌خوانیم

در واقع، یکی از دغدغه‌های اصلی اجتماع روستایی بربران همیشه سریعاً پایان دادن به عداوت‌هایی بود که از برداشت آن‌زمان رایج از عدالت برمی‌خاست؛ چنان‌که هنوز در هم‌عصران بربر ما چنین است. وقتی نزاعی اتفاق می‌افتاد، اجتماع فوراً دخالت می‌کرد؛ و پس از آن‌که ماجرا به سمع انجمن روستا می‌رسید، در ازای وجه‌المصالحه‌ای (ورگلد) که به فرد ستم‌دیده یا به خانواده‌اش پرداخت می‌شد و همچنین فِرِد یا جریمه برای نقض صلح که باید به اجتماع پرداخت می‌شد، حل‌و‌فصل می‌گشت.

به این ترتیب، منازعات داخلی به‌راحتی فرو می‌نشستند؛ اما زمانی که عداوت‌ها میان دو قبیله‌ی مختلف یا دو کنفدراسیون از قبایل - به‌رغم تمام اقداماتی که برای جلوگیری از آن‌ها صورت می‌گرفت - رخ می‌دادند، مسئله پیدا کردن یک میانجی یا دادستان بود که تصمیمش را هم به‌دلیل بی‌طرفی و هم به‌دلیل دانش او از کهن‌ترین قوانین، هر دو طرف به‌طور یکسان بپذیرند. مشکل بیشتر هم می‌شد، وقتی قوانین عرفی قبایل و کنفدراسیون‌های مختلف درباره‌ی غرامت لازمه در موارد مختلف مغایرت داشتند. بنابراین، جلب دادستان از میان خانواده‌ها یا قبایلی که به حفظ قانون کهن در خلوص آن شهرت داشتند، بدل به عادت شد؛ ترانه‌ها، سه‌گانه‌ها، حماسه‌ها و... سروده می‌شدند و قانون بدین‌وسیله در یادها می‌ماند. حفظ قانون به این طریق به نوعی هنر بدل گشت؛ یک «رمز و راز» که به‌دقت در خانواده‌های خاص از نسلی به نسل بعد منتقل می‌شد. بنابراین در ایسلند و دیگر سرزمین‌های اسکاندیناوی، معمولاً یک لوفسوگماتر در هر آلتینگ یا انجمن ملی، کل قانون را از حافظه برای روشن‌گری مجمع نقل می‌کرد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل 1: یاری متقابل در میان جانوران
فصل 2: یاری متقابل در میان جانوران (ادامه)
فصل 3: یاری متقابل در میان وحشیان
فصل 4: یاری متقابل در میان بربرها
فصل 5: یاری متقابل در شهر قرون وسطی
فصل 6: یاری متقابل در شهر قرون وسطی (ادامه)
فصل 7: یاری متقابل در میان خودمان
فصل 8: یاری متقابل در میان خودمان (ادامه)
خاتمه
نمایه