معرفی و دانلود کتاب نفرین زمین

معرفی کتاب نفرین زمین

جلال آل احمد در کتاب نفرین زمین که یکی از خواندنی‌ترین آثارش محسوب می‌شود، ورود مدرنیته به ایران را روایت می‌کند.

در این داستان آل احمد به عنوان معلمی برای تدریس به روستایی دور افتاده فرستاده شده است. او ماجرای تحولات و رویدادهای آبادی و هر آنچه در مدت نه ماه اقامت خود در دِه دیده، شنیده و آزموده را به صورت یادداشت‌های روزانه ثبت می‌کند. سرانجام یادداشت‌های او هنگامی که به روستای دیگری منتقل می‌شود به اتمام می‌رسند.

نویسنده در نفرین زمین، زندگی روستایی و شهری را دائماً مقایسه می‌کند و فرق اصلی شهر و دِه را به رابطه‌ی ما با زمین‌ می‌داند. طرح کلی داستان روایت‌گونه و شیوه‌ی آن واقع‌گرایانه با صحنه‌سازی‌های مؤثر و گاه تصویری پراکنده درآمیخته شده است. با وجود اینکه زبان داستان تا حدی قدیمی است اما الگوی داستان‌های جدید اروپایی را دنبال می‌کند.

کتاب نفرین زمین بیش از این که یک اثر هنری باشد، سندی اجتماعی محسوب می‌شود. آل احمد در این اثر ارزشمند کوشیده است تا تحلیلی اجتماعی از عصر خود ارائه و نسبت به وقوع تجدد که از دیدگاه او آفت‌هایی ویران‌گر همراه دارد، هشدار دهد. بدین جهت این کتاب پخته‌ترین اثر داستانی و گلچین افکار اجتماعی او و متضمن یک تئوری اجتماعی است.

نفرین زمین می‌تواند در آن واحد، یک تک‌نگاری روستایی و زندگینامه‌ی نویسنده‌اش به شمار رود. می‌توان آن را یک جامعه‌نگاری ساده و یا یک سفرنامه اجتماعی - نشان دهنده چگونگی‌های یک جامعه - در دوره معینی از هستی آن به حساب آورد. با این وجود آدم‌های چنین جامعه‌ای آدم‌های الگویی هستند و نه معمولی.

زبانی را که آل احمد برای داستان‌های خود برگزیده است، در این داستان به نهایت پختگی رسیده. در این اثر هیچ‌گونه برداشت احساساتی، ملودرماتیک و تخیلی به چشم نمی‌آید. نگاه نویسنده به جنبه‌های خشن و نرمش ناپذیر جهان روستایی، سختی زندگی آن‌ها در پیوند با ابزار کار، محیط زندگی و پیوندهای رویاروی خشک و غیر احساساتی است و از این جهان ایستا تصویرهای زنده و جانداری می‌سازد.

این نخستین اثر ادبی است که پیوندهای بنیادی جامعه روستایی آن زمان را پیش روی خواننده قرار می‌دهد. آل احمد به خوبی جامعه‌ی روستایی ایران، شیوه‌ی زندگی، پیوندها، خرافات و بسیاری از جنبه‌های دیگر آن را شناسایی می‌کند. از این دیدگاه و نیز از بسیاری دیدگاه‌های دیگر، نفرین زمین داستانی سودمند برای پژوهش‌های جامعه‌شناختی روستایی و تاریخی است.

در بخشی از کتاب نفرین زمین می‌خوانیم:

چه خوب شد که مرده‌شورخانه را ساختیم، وگرنه با این سرمای خشک و طولانی، و این مرگ و میر زمستانه حسابی درمی‌ماندیم. یعنی پیش از این چه می‌کرده‌اند، با این جوی وسط ده که شب‌ها یک‌ سره یخ می‌بندد... یعنی از مظهر قنات تا وسط‌های آبادی آب هنوز به آن اندازه گرما و حرکت دارد، یا به آن اندازه در پناه دیوار‌ها هست، که پای درخت‌ها برسد و از زیر پل‌های چوبی بگذرد. اما به میدان‌ گاهی که رسید و جریانش آرام شد و سوز سطح آب را بی‌واسطه لمس کرد، یخ می‌بندد و صبح تماشایی دارد سرسره بازی بچه‌ها بر صفۀ پت و پهنی از یخ، که اطراف جوی را می‌گیرد. می‌دانستم که زمستان دهات بیشتر فصل مرگ و میر پیرهاست. از جاهای دیگر تجربه داشتم، اما یادم نبود که هرجایی حکمی دارد و عادتی. جاهای دیگر یا دهات مرطوب شمالی بود یا وسط جلگه. اما این‌جا دهی است در دامنۀ کوهی و سوزگیر و چه سوزی!

انگار چاقو توی صورت می‌زند، یا شلاق و چه عقلی کردم که این ریش و پشم را ول کردم. حالا دیگر یک شولا کم دارم تا جای هر کدام از دهاتی‌ها بگیرندم و راستش این مرگ و میر حسابی به فکرم برده، شاید در شهرها هم زمستان مرگ و میر بیشتری داشته باشد. توجه نکرده‌ام، اما مرگ و میر در شهرها کم‌کم دارد از صورت یک امر آسمانی درمی‌آید. یعنی دست‌ کم رابطه‌اش را با آن قسمت از امور سماوی بریده که فصل‌ها باشد، یا سرمای زیاد، ‌یا سوز زننده، ‌یا گرمای کشنده و به جایش ربط پیدا کرده با خوراک و رانندگی و چاقوکشی و تریاک و گلوله و از این قبیل... و به هر صورت دیگر در شهرها کمتر می‌توان گناه مرگ را به گردن عزرائیل انداخت. آن‌جاها اجل معلق، جای اجل محتوم را گرفته و نکند به همین دلیل در شهرها اعتقاد به عالم ماورا کمتر است؟ آخر وقتی مرگ را در گرد نرم درون یک کپسول نیم سانتی‌متری از دواخانه بتوان خرید، یا در فشردگی کوتاه و سنگین یک گلوله حبس کرد، دیگر چه احتیاجی به آن عزرائیل عهد بوق که عین یک مأمور شکنجه هنوز هم می‌خواهد جان آدم را از سر ناخن‌ها بکشد بیرون؟

فهرست مطالب کتاب

نفرین زمین
عقرب
قوس
حمل
ثور
کوسه برنشین