معرفی و دانلود کتاب ملاحظاتی درباره‌ی مارکسیسم غربی

معرفی کتاب ملاحظاتی درباره‌ی مارکسیسم غربی

اثری جامع در تحلیل تحول‌ها و نوآوری‌های جریان‌های فکری چپ در قرن بیستم. کتاب ملاحظاتی درباره‌ی مارکسیسم غربی، نوشته‌ی پری اندرسون، با تبارشناسی سنت ماتریالیسم تاریخی، چرخش‌های نظری چپ از اقتصاد و سیاست به فلسفه و فرهنگ را مورد بررسی قرار می‌دهد. این نظریه‌پرداز با تمرکز بر مجموعه‌آثار نظریه‌پردازهای مارکسیست غربی تفاوت‌های اندیشه‌ی چپ معاصر با نظریه‌های کارل مارکس و فریدریش انگلس را مقایسه می‌کند. این کتاب در سال 1977 برنده‌ی جایزه‌ی Sorokin شده است.

درباره‌ی کتاب ملاحظاتی درباره‌ی مارکسیسم غربی

کارل مارکس (Karl Marx) و فریدریش انگلس (Friedrich Engels)، بنیان‌گذارهای نظریه‌ی ماتریالیسم تاریخی، در نخستین دهه پس از جنگ‌های ناپلئونی به دنیا آمدند. این دو فیلسوف در آستانه‌ی تحول‌های بزرگ اروپای قاره‌ای در سال 1848، مانیفست کمونیست را نوشتند و در شورش‌های بین‌المللی آن سال، به‌عنوان عضوهای رادیکال‌ترین جناح چپ برای آرمان سوسیالیسم انقلابی به مبارزه پرداختند. چندی بعد کارل مارکس اولین مجلد «سرمایه» (به آلمانی: Das Kapital، به انگلیسی: Capital) را نوشت و سپس اصول عام دولت پرولتری آینده را بنیان گذاشت. از آن‌سو فریدریش انگلس، با پایه‌ریزی شرح نظام‌مند ماتریالیسم تاریخی، این نظریه را به آموزه‌ی رسمی حزب‌های بزرگ طبقه‌ی کارگر در اروپای قاره‌ای تبدیل کرد. بااین‌حال اندیشه‌ی چپ در سده‌ی بیستم دستخوش تغییر و تحول‌های ساختاری شد که هنوز پس از سال‌ها، مهم‌ترین شرحی که بر این دگرگونی‌های فکری نوشته شده، کتاب ملاحظاتی درباره‌ی مارکسیسم غربی (Considerations on Western Marxism) نوشته‌ی پری اندرسون (Perry Anderson) است.

اثر نامبرده که در سال 1976 منتشر شد، سیر تحول فکری در اندیشه‌ی نظریه‌پردازهای مارکسیست را با تمرکز بر آثار آن‌ها مورد بررسی قرار می‌دهد و به مقایسه‌ی این دیدگاه‌ها با نظریه‌های بنیان‌گذارهای اندیشه‌ی ماتریالیسم تاریخی می‌پردازد. به‌ویژه آنکه جریان مارکسیسم پس از مرگ کارل مارکس و فریدریش انگلس، دچار دو تحول مهم شد که هر دو را می‌توان نقطه‌های عطفی در اندیشه‌ی چپ به‌حساب آورد. اولین رویداد مهم، وقوع انقلاب کمونیستی روسیه در سال 1917 میلادی بود که متأثر از قرائت ولادیمیر لنین از نظریه‌ی ماتریالیسم تاریخی پدید آمد، دومین تحول بزرگ که در ساحت اندیشگانی رخ داد، برآمدن جریان روشنفکری مکتب فرانکفورت بود که مهم‌ترین نظریه‌پردازهایش، تئودور آدورنو، والتر بنیامین و هربرت مارکوزه بودند.

پری اندرسون نیز در کتاب حاضر تلاش می‌کند با درنظرگرفتن این دو رویداد، تبار فلسفی ماتریالیسم تاریخی را تحلیل کند و سپس انتقال محورهای اصلی نظریه از سیاست و اقتصاد به فلسفه را مورد بررسی قرار دهد. او تمرکز اعضای مکتب فرانکفورت بر مطالعه‌ی فرهنگ و هنر، و کاهش روحیه‌ی بین‌الملل‌گرایی را که در انترناسیونال اول و دوم شکل یافته بود، بررسی می‌کند تا روند بسط و گسترش اندیشه‌ی مارکسیستی، تعارض‌ها و نابسندگی‌های آن، و دستاوردهای متأخر این سنت را در پرتو فهمی جدید توضیح دهد. اکنون که با گذشت بیش از نیم‌قرن از نگارش کتاب ملاحظاتی درباره‌ی مارکسیسم غربی، بار دیگر تعارض ایدئولوژیک چپ و راست در کشورهای مختلف جهان آرایشی جدید پیدا کرده و حتی فرانسیس فوکویاما، نظریه‌پرداز راست‌گرا معتقد به احیای مجدد چپ رادیکال برای جبران عدم تعادل بزرگ میان درآمدها و ثروت‌هاست؛ خوانش مجدد کتاب پری اندرسون، فارغ از آن‌که فهمی تاریخی از عمده‌ی نظریه‌های حاکم بر فضای اندیشه‌ی دهه‌های اخیر را فراهم می‌کند، در تشخیص بن‌بست‌ها و بیراهه‌های آن نیز یاری‌رسان خواهد بود.

در خوانش این کتاب، می‌توان دریافت که برآمدنِ نظریه از تجربه‌ی تاریخیِ شکست، تا چه اندازه می‌تواند در بازتولید آن مؤثر باشد، و تجربه‌های بزرگی ازاین‌دست، چگونه می‌تواند ناامیدی را در مقامِ وضعیت وجودی نیروهای تحول‌خواه بنشاند. نویسنده در این کتاب که در پنج فصل با عنوان‌های سنت کلاسیک، ظهور مارکسیسم غربی، چرخش‌های صوری، نوآوری‌های مضمونی، تقابل‌ها و نتیجه‌گیری‌ها نوشته شده، آن هدفی که ماتریالیسم تاریخی در سرچشمه‌های خود در پی آن بود، و آن‌چه را که بازمانده‌ی این سنت در قالب مارکسیسم غربی عملاً به دست آورد، مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد؛ بنابراین الگوی مطالعه‌ی پری اندرسون، تلاشی برای چیره‌شدن بر بن‌بست‌های نظری در سطح عام و نیز در سطح خاصِ بریتانیا به شمار می‌آید.

کتاب ملاحظاتی درباره‌ی مارکسیسم غربی، نوشته‌ی پری اندرسون را نشر چشمه با ترجمه‌ی علیرضا خزائی به فارسی منتشر کرده است.

درباره‌ی سه‌گانه‌ی روند تحول ماتریالیسم تاریخی

پری اندرسون در سه کتابِ ملاحظاتی درباره‌ی مارکسیسم غربی، «استدلال‌ها درون مارکسیسم انگلیسی» و «در مسیر ماتریالیسم تاریخی»، سه‌گانه‌ای با موضوع بررسی روند تحول ماتریالیسم تاریخی نوشته است. او در این سه اثر پژوهشی، نازایی سنت نظریه‌پردازی مارکسیستی در حوزه‌ی بریتانیا، به‌رغم وجود سنت قدرتمندِ تاریخ‌نگاری چپ در این فرهنگ را تحلیل می‌کند. نویسنده در اولین جلد این سه‌گانه، مجموعه‌ی نظریه‌پردازهای متعلق به سنت مارکسیسم غربی و مقایسه‌ی آن‌ها با نسل‌های پیشینِ متعلق به سنت ماتریالیسم تاریخی را بررسی می‌کند و در کتاب استدلال‌ها درون مارکسیسم انگلیسی، به بحث درباره‌ی رابطه‌ی نظریه و تاریخ‌نگاری می‌پردازد. او در کتاب در مسیر ماتریالیسم تاریخی نیز ادامه‌ی مسیر این روند و مواجهه با نظریه‌های ساختارگرایی و پساساختارگرایی را مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد.

نکوداشت‌های کتاب ملاحظاتی درباره‌ی مارکسیسم غربی

• اثری ظریف و به‌هم‌پیوسته. (Tribune)
• بهترین کتاب راهنمایی که درباره‌ی مارکسیسم مدرن نوشته شده است. (Economist)
• عمیقاً اصیل و بدیع. تفسیری کلی از جریان‌های بزرگ اندیشه‌ی مارکسیستی. (Le Monde)
• اثری شگفت‌انگیز درباره‌ی تاریخ اجتماعی مارکسیسم غربی. (The Insurgent Sociologist)
• بهترین کتابی که درباره‌ی تاریخ روشنفکریِ مارکسیسم اروپایی نوشته شده است. (New Society)
• مقاله‌ای عالی در تاریخ روشنفکری. [کتابی] ظریف، دقیق، درخشان، مختصر و تحلیلی. (New Statesman)
• خواندن این کتاب ضروری است. سبک نوشتاری آن مثل لذت‌بردن از یک اثر ادبیِ کمیاب است. (Time Out)
• [کتاب ملاحظاتی درباره‌ی مارکسیسم غربی] قدرت و کنترل فکری، تسلط بر دامنه‌ی دید، انعطاف‌پذیری قضاوت و ظرافت فشرده‌سازی را به اشتراک می‌گذارد. (Times Educational Supplement)

کتاب ملاحظاتی درباره‌ی مارکسیسم غربی مناسب چه کسانی است؟

این کتاب به علاقه‌مندها به مطالعه‌ی سیر تحول جریان چپ در قرن بیستم، و همچنین به دانشجوها و پژوهشگرهای علوم سیاسی، اقتصاد و فلسفه پیشنهاد می‌شود.

با پری اندرسون بیش‌تر آشنا شویم

پری اندرسون در سال 1938 در انگلستان به دنیا آمد. این روشنفکر چپ، سال‌ها در دانشگاه کالیفرنیا (یوسی‌اِل‌اِی)، به‌عنوان استادِ تاریخ و جامعه‌شناسی تدریس کرد و هم‌زمان به‌عنوان سردبیر مجله‌ی نیو لِفت ریویو و بنیان‌گذار نیو لِفت بوکس (دو نشریه‌ی متعلق به مارکسیست‌ها) قلم می‌زد. از بهترین آثار این نویسنده می‌توان به کتاب‌های «تبارهای دولت‌های استبدادی»، «گذار از عهد باستان به فئودالیسم»، «سیاست خارجه‌ی ایالات متحده و متفکران آن»، «معادلات و تناقضات آنتونیو گرامشی» و کتاب حاضر اشاره کرد؛ آثاری که همگی به فارسی ترجمه شده‌اند.

در بخشی از کتاب ملاحظاتی درباره‌ی مارکسیسم غربی می‌خوانیم

پیش از هر چیز، روند موفقیت‌آمیزِ استقرار مجددِ امپریالیسم، هم‌زمان شده بود با استالینی شدن جنبش کمونیستی، که همین امر به معنای آن بود که بخش‌های عمده‌ای از تفکر بورژوایی در نسبت با تفکر سوسیالیستی، حیات و برتری دوباره‌ای را کسب کردند. حیات تاریخی نظم بورژوایی در غرب به انتها نرسیده بود: قابلیت آن برای تغییرات و بسط‌وگسترش فرهنگی، به شکلی امتناع‌ناپذیر در توانایی‌اش در از سر گذراندن دو جنگ‌جهانی و برآمدن دوباره‌ با پویایی اقتصادی‌ای بیش از پیش در دو دهه‌ی پس از آن بازتاب یافته بود. این نظم بورژوایی کماکان وفاداری بزرگ‌ترین و زبده‌ترین قشر متفکران در جهان را در اختیار خود داشت، متفکرانی که عملکرد مبتکرانه‌شان در تمامی حوزه‌ها (و در چارچوب‌های ملی مختلف) همچنان از اهمیتی بالا برخوردار بود.

این دستاورد به طور طبیعی محدودیت‌های مشخصی داشت که برآمده از جایگاهی بود که در مقیاسی جهانی به سرمایه‌داری به ارث رسیده بود، آن هم در دوره‌ای که سرمایه‌داری فارغ از هر چیز دیگر، یک‌سوم جهان را هم از دست داده بود. اما ضعفِ عمومی فرهنگ سوسیالیستی، که در اثر سرکوب‌های استالینیسم و محدود شدن به انقلاب‌ جهانی در مناطق عقب‌مانده‌ی اوراسیا، ناتوان یا فلج شده بود، تأثیر بسیار بیش‌تری در این شرایط داشت. پس از 1920، کلیتِ مارکسیسم در اکثر شاخه‌های علمی، در نسبت با فرهنگ غیرمارکسیستی با سرعت کم‌تری پیش‌ رفت. این واقعیت تلخ، فشاری اساسی و منحرف‌کننده را بر سرشتِ آثاری تحمیل می‌کرد که در اروپای غربی، درون سنت ماتریالیسم تاریخی انجام شده بود.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه‌ی مترجم
پیش‌گفتار
فصل یک. سنت کلاسیک
فصل دو. ظهور مارکسیسم غربی
فصل سه. چرخش ‌های صوری
فصل چهار. نوآوری‌ های مضمونی
فصل پنج. تقابل‌ ها و نتیجه‌ گیری‌ ها
مؤخره
نمایه