معرفی و دانلود کتاب له و علیه ویرایش

معرفی کتاب له و علیه ویرایش

کتاب له و علیه ویرایش اثری است که در آن مجموعه جستارهایی موافق و مخالف با حوزه‌ی ویراستاری در ایران به چشم می‌خورد و کسی این متون را نوشته که سال‌ها در این عرصه فعالیت کرده است. سایه اقتصادی‌نیا که ویرایش را با دوره‌های تخصصی ویرایش مرکز نشر دانشگاهی و نزد استادانی چون ابوالحسن نجفی و احمد سمیعی گیلانی آموخته، در این اثر نگاهی انتقادی به جریان این حرفه در ایران دارد و از واقعیت‌ها سخن می‌گوید؛ نه از آرمان‌ها.

درباره‌ی کتاب له و علیه ویرایش

با شنیدن واژه‌ی «ویراستاری» ابتدا چه چیزی به ذهنتان می‌آید؟ شغلی پرزحمت و کم‌درآمد که احتمالاً بیشتر مردم جامعه اصلاً با آن آشنایی ندارند و ضرورتش را احساس نمی‌کنند. ضرورتی که این روزها بیشتر از قبل احساس می‌شود. در زمانه‌ای که بیشتر متن‌هایی که در فضای مجازی می‌بینیم، پر از غلط‌های نگارش و ویرایشی هستند، محافظت از سرمایه‌ای چون زبان فارسی، اهمیت بیشتری پیدا کرده است. سایه اقتصادی‌نیا (Sayeh Eghtesadinia)، نویسنده‌ی کتاب له و علیه ویرایش، زبان فارسی را مانند منابع طبیعی و نفت، سرمایه‌ای ملی می‌داند که محافظتش به عهده‌ی تک‌تک ساکنان سرزمین ایران است. سرمایه‌ای که گذشته‌ی فرهنگی ما را پیش چشم می‌آورد و ایران را به جهانیان می‌شناساند. ویرایش، یکی از راه‌های حفظ زبان فارسی است.

برای سایه اقتصادی‌نیا ویرایش دو وجه دارد: اولین وجه درس‌نامه‌هایی هستند که در حوزه‌ی ویرایش و نگارش نوشته شده‌اند و در آن‌ها درباره‌ی پاکیزه‌نویسی، درست‌نویسی و بهترنویسی صحبت شده‌ است. کتاب‌ها و درس‌نامه‌هایی نظیر «غلط ننویسیم» مرحوم ابوالحسن نجفی که اصول ویرایش را به مخاطبان آموزش می‌دهند. در چنین آثاری ویراستاران از بایدها و نبایدهای این حرفه می‌گویند و عشقشان را به این شغل سخت نشان می‌دهند. بااین‌حال، نویسنده‌ی همه‌ی این کتاب‌ها دیگران را به فعالیت در حوزه‌ی ویرایش ترغیب می‌کنند. اما دومین وجه ویراستاری، چندان زیبا نیست. مشکلات بسیار و چالش‌های متعددی که ویراستاران با آن مواجه می‌شوند، در نهایت به فرسودگی آن‌ها می‌انجامد. مخصوصاً اگر متن‌هایی پرازغلط را از نویسنده‌هایی کم‌سواد ویرایش کنند. نویسندگانی که مشخص است اصول اولیه‌ی نگارش و ویرایش را هم نمی‌دانند. اقتصادی‌نیا در کتاب له و علیه ویرایش از این دو وجه سخن می‌گوید. او از دغدغه‌هایی صحبت می‌کند که در طول سال‌ها فعالیت در این حرفه برایش به وجود آمده است.

سایه اقتصادی‌نیا یکی از منتقدان و پژوهشگران حوزه‌ی زبان و ادبیات فارسی است که بیشتر با مقالات بحث‌برانگیزش در فضای مجازی شناخته می‌شود. او دانش‌آموخته‌ی رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی است و در سال 1378 در دوره‌ی ویرایش و ترجمه‌ی مرکز نشر دانشگاهی شرکت کرد. وی در آزمون ورودی این دوره قبول شد و پا به دنیایی گذاشت که در کتاب له و علیه ویرایش از آن سخن می‌گوید. اقتصادی‌نیا با حمایت استادانی چون ابوالحسن نجفی، محمدعلی حمیدرفیعی، عبدالحسین آذرنگ، احمد سمیعی گیلانی و علی صلح‌جو وارد حرفه‌ی ویرایش شد. استاد سمیعی گیلانی در سال 1384 از وی برای همکاری در بخش ادبیات معاصر فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی دعوت کرد. او تا سال 1396 در فرهنگستان دو سمت داشت: معاونت گروه ادبیات معاصر و دستیار سردبیر مجله‌ی «نامه‌ی فرهنگستان». موانعی که او در حوزه‌ی نشر ایران با آن‌ها مواجه شده بود، او را به سمت نوشتن کتاب له و علیه ویرایش سوق داد. سرانجام ضرورت آموختن تجربه‌ها به دیگر افرادی که قصد ورود به حرفه‌ی ویراستاری را دارند، اقتصادی‌نیا را به چاپ کتاب ترغیب کرد.

بعضی از جستارهای کتاب له و علیه ویرایش پیش از این در شبکه‌های اجتماعی یا مطبوعات به انتشار رسیده بودند. سایه اقتصادی‌نیا در اولین فصل و اولین جستار به موضوعی مهم می‌پردازد: تاریخچه‌ی ویرایش در ایران و ارتباط آن با جریان‌های روشنفکری. او در میان مصاحبه‌ها و گفت‌وگوهای افراد صاحب‌نامی چون داریوش آشوری، نجف دریابندری و احمد سمیعی گیلانی به دنبال رد پای انتشارات فرانکلین در صنعت نشر و حرفه‌ی ویرایش می‌گردد. وی معتقد است که روشنفکری و ویرایش نسبتی روشن با یکدیگر ندارند؛ اما می‌توان ریشه‌ی تاریخی پیوند میان این دو را یافت. دومین فصل به نکته‌هایی اختصاص دارد که ویراستاران قطعاً در میانه‌ی کار با آن‌ها برخورد کرده‌اند. چه بسا بزرگان بر سر بعضی از نکات اختلاف داشته باشند و هنوز هم درباره‌ی آن بحث کنند. در فصل سوم اقتصادی‌نیا یادداشت‌هایی برای سه استادش نوشته است: مرحوم ابوالحسن نجفی، مرحوم احمد سمیعی گیلانی و استاد علی صلح‌جو.

به‌طورکلی لحن سایه اقتصادی‌نیا شفاف، بی‌پرده و بی‌تکلف است و جسارتی آشکار در نقدها و نوشته‌هایش دیده می‌شود. او تا جای ممکن جانب انصاف را رعایت می‌کند و احترام بزرگان حوزه‌ی ویرایش را نگاه می‌دارد. می‌توانید ویراست جدید کتاب له و علیه ویرایش را که به همت انتشارات ققنوس منتشر شده است، از اپلیکیشن کتابراه دانلود و مطالعه کنید.

نکوداشت‌های کتاب له و علیه ویرایش

• چنین نقدهایی در جامعه‌ی امروز که مردم بیشتر از هر زمان دیگری از اندیشیدن فاصله گرفته‌اند و درگیر کج‌فهمی‌ها و کج‌روی‌ها شده‌اند، بسیار ضروری است. درخشان‌ترین قسمت کتاب له و علیه ویرایش، به پیوند مفهوم روشن‌فکری و ویرایش در ایران اختصاص دارد. (محمد یوسفی شیرازی، ویراستار و مترجم)
• کتاب له و علیه ویرایش اثر سایه اقتصادی‌نیا از سنخ تجربیات ملموسی است که یک ویراستار کارآزموده به مخاطبانش بازگو کرده است. اگر ویراستاری را به پراکندن چند ویرگول و نقطه فرونکاهیم، کتاب نکته‌های سودمند فراوانی برای آموختن دارد. (نعمت‌الله پناهی، مدرس دانشگاه و ویراستار)
• نویسنده به کاربرد عام و خاص زبان دقت می‌کند و از دید جامعه‌شناسی به موضوع زبان و ویرایش می‌نگرد. (ابوالفضل رجبی، نویسنده‌ی کتاب «حافظ، پادشاه عریان شعر»)

کتاب له و علیه ویرایش برای چه کسانی مناسب است؟

سایه اقتصادی‌نیا کتاب له و علیه ویرایش را به همه‌ی کسانی که علاقه‌مند به زبان فارسی هستند، پیشنهاد می‌کند. افرادی که می‌خواهند بهترنویسی و درست‌نویسی را بیاموزند، از این کتاب بهره‌ی بسیار خواهند برد.

در بخشی از کتاب له و علیه ویرایش می‌خوانیم

فرانکلین آغازگاه فن ویرایش در ایران است. این ﻣﺆسسه در سال 1334 به همت همایون صنعتی‌زاده کرمانی تأسیس شد و اولین بنگاهی بود که روند انتشار کتاب را با معیارهای غربی مادر خود (ﻣﺆسسه‌ی انتشاراتی فرانکلین در آمریکا) تطبیق داد. بسیاری از کسانی که امروز آن‌ها را بحق پیشکسوتان ویرایش می‌دانیم از فرانکلین شروع کرده‌ و در این ﻣﺆسسه متمرکز بوده‌ و مهارت کسب کرده‌اند. بر سر این‌که ﻣﺆسسه‌ی انتشاراتی فرانکلین اولین نهادی است که به حرفه‌ی ویرایش رسمیت بخشید، اجماع کامل و اتفاق‌نظر وجود دارد.

اگر از زاویه‌ی تاریخ روشنفکری در عصر حاضر به ﻣﺆسسات و نهادهای دوران پهلوی نگاه کنیم، باز هم نام فرانکلین را می‌بینیم. به عبارت دیگر، ﻣﺆسسه‌ی انتشاراتی فرانکلین، نه‌تنها در تاریخ چاپ و نشر و تاریخچه‌ی ویرایش نقشی بی‌بدیل دارد، در تاریخ فرهنگی و روشنفکری ایرانی هم از اهمیتی بسزا برخوردار است. بی‌تردید، فرانکلین نقطه‌ی عطف و تلاقی روشنفکری با ویرایش است.

بنیان‌گذار و مدیر این ﻣﺆسسه، همایون صنعتی‌زاده، نه‌فقط صاحب فکری روشن، که دارای اراده و عزمی آهنین برای به فعل درآوردن نیاتش بود. او را به واسطه‌ی سهم سترگی که در مسیر نوسازی ایران داشت، با صفاتی چون اعجوبه و نابغه ستوده‌اند. صنعتی‌زاده روشنفکری عمل‌گرا بود که، به جای غرغرهای سیاسی و آرمان‌خواهی‌های خیال‌انگیز دور از واقعیات، جامه‌ی عمل پوشید و آستین همّت بالا زد و، در نتیجه، سازمانی را بنیان نهاد که نسل‌های آینده از آن بَر خوردند و از میراثش تغذیه کردند. او بر جریان روشنفکری ایران ﺗﺄثیری عملی (و نه نظری) داشت - ﺗﺄثیری که اگر بنا بود از راه تئوری‌بافی و تئوری‌سازی طی شود هزار سال طول می‌کشید تا به منصه‌ی ظهور رسد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
فصل اول: له و علیه ویرایش
ویرایش و روشنفکری
ویرایش و مفهوم نثار
ویرایش و نظام باورها
ویرایش و مهری خانم
ویرایش، عقده‌ی اختگی و عقده‌ی حقارت
ویرایش و موضوع املا
ویرایش و حبل متین
جنبش جهانی نیم فاصله
رونق ویرایش، اما کدام ویرایش؟
محرمیت ویراستار: اولین درس اخلاق حرفه ای
چند کلمه درباره‌ی شکسته‌نویسی با آموزگاران مدارس و مدرسان دانشگاه
ویرایش و دمپایی
همه‌چیزپژوهی
فصل دوم: نکته‌ها
دانشمند، هنرمند، مورخ (scientist, artist, historian)
هنرگردان (curator)
شوربختانه
سایه نویس (ghostwriter)
سؤال پرسیدن
قضاوت‌ کردن کسی
مهمان ناخوانده
فرمان نحو در نام‌گذاری یک فیلم: جدایی نادر از سیمین
آیا خیالاتی شده ام؟!
خود را یا کسی را خودکشی کردن: باز هم از زبان و سیاست
«اوّل، دوم، سوم»؛ یک نکته درباره‌ی تشدید
رومی
خط مورب (slash)
الامان از سه نقطه!
مشکلات زبانی در سریال شهرزاد
نمود بیزاری در زبان فارسی
ملک الشعرای بهار یا ملک الشعراء بهار؟
فصل سوم: پرتره‌ها
استاد ابوالحسن نجفی
درگذشت ابوالحسن نجفی
اسباب یگانگی ابوالحسن نجفی
محبوب و عزیز و آشنا
استاد احمد سمیعی (گیلانی)
نه هرکه آینه سازد سکندری داند
استاد علی صلح‌جو
نگاه باز و غیرکلیشه ای به ویرایش
اصول شکسته نویسی
بوتیمار این دریا
کتابنامه