معرفی و دانلود کتاب فلسفه تاریخ - جلد دوم

معرفی کتاب فلسفه تاریخ - جلد دوم

کتاب فلسفه تاریخ - جلد دوم ، دومین مجلد از مجموعه فلسفه تاریخ اثر متفکر شهید استاد مرتضی مطهری است. این مجموعه در اصل، درس‌های آن فیلسوف گرانقدر پیرامون «فلسفه تاریخ» است که در سال‌هاى 1355 تا 1357 (تا زمان آغاز انقلاب اسلامى) در جمع برخى از شاگردان دانشگاهى استاد و در منزل ایشان ایراد مى‌شده است.

در جلد اول این کتاب، بخشى از کتاب لذات فلسفه ویل دورانت و کتاب تاریخ چیست؟ اثر «اى، اچ، کار» مورد بحث قرار گرفت. در کتاب فلسفه تاریخ - جلد دوم، بخشى از کتاب مارکس و مارکسیسم اثر آندره پى‌یتر تجزیه و تحلیل شده است. همچون جلد اول گاهى یکى از شاگردان کنفرانس داده است که عین یا خلاصه آن به طور مشخص آورده شده است.

کتاب فلسفه تاریخ - جلد دوم شامل سه بخش است. در بخش اول ریشه‌هاى فکرى فلسفه مارکس بررسى شده و تأثیرپذیرى مارکس از هگل و فویرباخ مورد بحث قرار گرفته است. در بخش دوم نظریه معروف مارکس به نام «مادیگرایى تاریخى» تحلیل شده و درباره تناقض میان این نظریه و منطق دیالکتیک و نیز درباره تعدیل مارکس و انگلس در نظریه جبر اقتصادى سخن رفته است. بخش سوم درباره پرکسیس یا فلسفه عمل است. در این بخش درباره رابطه میان انسان و کار، پراگماتیزم، تعارض میان فلسفه عمل و جبر تاریخ و مسائل دیگرى بحث شده است.

جهت رعایت اختصار، از ذکر متن کامل بیانات شاگردان خوددارى کرده و به درج خلاصه‌هاى آن‌ها اکتفا شده است. سبک خاص درس که استاد و شاگرد به متن کتاب مورد بحث، واقف بوده‌اند و در نتیجه گاهى مطالب به اشاره گفته مى‌شده است و اینکه متن کتاب‌هاى مورد بحث، در کتاب فلسفه تاریخ آورده نشده است، شاید موجب شده باشد که در موارد اندکى، در نظر اول احساس نارسایى شود، اگر چه مواردى که نیاز به توضیح داشته، توضیح داده شده است.

مطالب کتاب فلسفه تاریخ - جلد دوم در نوع خود بدیع و جالب توجه است، خصوصا که یک فیلسوف مسلم اسلامى درباره مسائل «فلسفه تاریخ» اظهار نظر کرده و نظرات دانشمندان غربى نیز بررسى شده است. اما نظر به شکل جلسات درس مذکور که حالت گفت و گو داشته است طبعا این مباحث، نظام یک کتاب تألیف شده توسط نویسنده را ندارد.

گرچه به دلیل سقوط اتحاد جماهیر شوروى مارکسیسم حضورى در جهان امروز ندارد، ولى بحث درباره این مکتب همیشه مفید و راهگشاست. در کتاب فلسفه تاریخ - جلد دوم به مطالب و نظریات بدیعى از استاد شهید برمى‌خوریم که درخور تأمل و بهره‌گیرى است.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
بخش اول: ریشه‌هاى فکرى فلسفه مارکس
1: ریشه‌هاى فکرى فلسفه مارکس
واقعیتها و افکار مؤثر در مارکس
نگاهى به فلسفه دکارت و فلسفه کانت
نگاهى به فلسفه هگل
تأثیرپذیرى مارکس از هگل و فویرباخ
2: ریشه‌هاى فکرى فلسفه مارکس
اجزاء اصلى مکتب مارکس
تضاد خلاّق
مارکسیسم و امیدبخشى
3: ریشه‌هاى فکرى فلسفه مارکس
سخن خاص هگل: ضد هر چیزى از درون خودش جوانه مى‌زند
آیا ممکن است متحرک عین محرک باشد؟
تضادها نقش تشویق و ترغیب را دارند
مکانیسم جدل
خصلت نسل جوان: دگرگونى طلبى
4: ریشه‌هاى فکرى فلسفه مارکس
مثلث «تز، آنتى‌تز، سنتز»
دو نوع وحدت وجود، و شباهت نظریه هگل با یکى از آندو
نقش فویرباخ
بطلان نظریه فویرباخ
5: ریشه‌هاى فکرى فلسفه مارکس
توجیه جهان از راه دلیل و نه علیت در فلسفه هگل
استفاده غلط از فلسفه هگل
راه‌هاى گریز از پوچى‌گرایى و یأس فلسفى
مثالهایى براى تبدیل کمیت به کیفیت:
داروینیزم و نظریه مارکس
6: ریشه‌هاى فکرى فلسفه مارکس
تصور ماتریالیست‌ها از خلقت
بیان فخررازى
بطلان نظریه ماتریالیست‌ها
ماده و نیرو
7: ریشه‌هاى فکرى فلسفه مارکس
منشأ پیدایش دین از نظر فویرباخ
آیا دین منشأ از خودبیگانگى است؟
مرحله دوم گرایش از ایده‌آلیسم هگل به ماتریالیسم مارکس
«از خود بیگانگى» از نظر مارکس
خود را  گم کردن
خود را یافتن
سخنان عرفا در این باب
بخش دوم: مادیگرایى تاریخى
1: مادیگرایى تاریخى
تناقض میان ماتریالیسم تاریخى
2: مادیگرایى تاریخى
تعدیل مارکس و انگلس در نظریه جبر اقتصادى
اصل تأثیر متقابل
راه دیگر تعدیل
شیوه تولید فردى و جمعى
3: مادیگرایى تاریخى
آیا جامعه و تاریخ تک ماهیتى است؟
نهادهاى مختلف در فرد انسان
بیان عرفا درباره ماهیت تاریخ
مکانیزم ماهیت اقتصادى تاریخ
«طبقه»
از نظر مارکسیسم تاریخ شکل ستیزه‌جویى دارد
بخش سوم: پرکسیس یا فلسفه عمل
1: پرکسیس یا فلسفه عمل
رابطه میان انسان و کار
علم معیار علم است یا عمل معیار علم است؟
پراگماتیزم
بررسى نظریه پرکسیس
2: پرکسیس یا فلسفه عمل
معنى اول براى اینکه مارکسیسم فلسفه عمل است
معنى دوم
معنى دقیق «پرکسیس»
ریشه واحد این دو معنى
تعارض میان فلسفه عمل و جبر تاریخ
آزادى از نظر مارکسیسم
اختیار انسان
3: پرکسیس یا فلسفه عمل
از نظر مارکسیسم شرافت انسان به کار اوست
مسأله اخذ اجرت بر عبادات
چرا در فلسفه مارکس کار جوهر انسانیت است؟
مفهوم خاص «کار» در مارکسیسم
توضیح «کار آفریننده انسان است»
شباهت این نظریه با عرفان
بررسى این نظریه