معرفی و دانلود کتاب فلزکاری غرب ایران در سده‌های ششم و هفتم هجری

معرفی کتاب فلزکاری غرب ایران در سده‌های ششم و هفتم هجری

کتاب فلزکاری غرب ایران در سده‌های ششم و هفتم هجری اثری از طاهر رضازاده است. این کتاب می‌کوشد تا تاریخچه‌ای از فلزکاری در قرونی به دست دهد که این هنر و صنعت در اوج خود به سر می‌برد و در زمینه‌های ساخت اشیای خانگی و دیوانی مورد استفاده قرار می‌گرفت. می‌توان گفت که اطلاعات موجود در این اثر می‌تواند به پژوهشگران، هنرمندان و همچنین مورخان تاریخ هنر ایران یاری رساند و منبعی قابل استناد محسوب شود.

درباره‌ی کتاب فلزکاری غرب ایران در سده‌های ششم و هفتم هجری

فلزکاری یکی از حوزه‌های هنری و صنعتی ایران است که تاریخ آن به قرون گذشته بازمی‌گردد. در گذشته، ایرانیان از فلزکاری در جهت ساخت و شکل‌ دادن به انواع وسایل خانگی و دیوانی بهره می‌بردند. کتاب فلزکاری غرب ایران در سده‌های ششم و هفتم هجری نوشته‌ی طاهر رضازاده پژوهشی ارزشمند و ژرف در باب حوزه‌ی مربوطه است که می‌کوشد با بررسی دوره‌ی بخصوصی از تاریخ ایران به معرفی و بررسی الگوها، روش‌ها و فرم‌های اجرایی حوزه‌ی صنعتی مورد بحث بپردازد. ابتدا، طاهر رضازاده به ارائه و بررسی تحقیقاتی می‌پردازد که پیش‌تر در حوزه‌ی زبان فارسی و لاتین درمورد فلزکاری در قرون ششم و هفتم ایران صورت پذیرفته و در ادامه تحلیل خود از داده‌های موجود را شرح می‌دهد.

همان‌طورکه طاهر رضازاده در بخش مقدمه‌ی کتاب فلزکاری غرب ایران در سده‌های ششم و هفتم هجری اشاره می‌کند، فلزکاری اساساً به مجموعه فعالیت‌های صنعتی و هنری دوران اسلامی مربوط می‌شود. یعنی فلزکاری با ورود و برهم‌نمایی متعلقات فکری اسلامی و ایرانی پدید آمد و در قرون ششم و هفتم و به‌خصوص در دوران حکومت سلجوقیان به شکلی سازمان‌یافته و حرفه‌ای رونق گرفت. در آن دوران، بسیاری از وسایل با استفاده از هنر فلزکاری شکل می‌گرفتند یا تزئین می‌شدند. به‌عنوان مثال، می‌توان به ابزارهای علمی و آموزشی اشاره کرد که در آن دوران توسط فلزکاران ساخته و طراحی می‌شدند. با استناد به مجموعه مدارک تاریخی که در دست داریم، طاهر رضازاده عنوان می‌کند که به‌واقع در قرون ششم و هفتم، به دلایل مختلف، هنر فلزکاری توانست به اوج شکوه، ارزش و کیفیت صنعتی دست یابد. در کتاب فلزکاری غرب ایران در سده‌های ششم و هفتم هجری درمورد دلایل اهمیت این دو قرن و زمینه‌های تاریخی که در اوج‌گیری فلزکاری نقش داشتند اطلاعاتی کسب می‌کنید.

در فصل سوم کتاب فلزکاری غرب ایران در سده‌های ششم و هفتم هجری، طاهر رضازاده به اشیای به‌دست‌آمده و همچنین منابع تاریخی دردسترس می‌پردازد و به این نتیجه می‌رسد که در آن دوران از طرح‌های بخصوصی در زمینه‌ی فلزکاری استفاده می‌شد که می‌توان به صحنه‌ی شکار از سوی شاهان اشاره کرد. در فصل چهارم نیز طاهر رضازاده به بررسی اشیای به‌دست‌آمده از گنجینه‌ی بوزینجرد، عودسوز حسین بن ابی‌بکر، صندوقچه‌ی هشت‌گوش موزه‌ی هنر اسلامی برلین و دیگر موارد مربوطه می‌پردازد. به‌طورکلی می‌توان گفت که اگر به دنبال اثری هستید که یک طرح کلی از تاریخ فلزکاری در قرون ششم و هفتم ایران ترسیم کند و به بررسی طرح‌ها و اشکال یافت‌شده بپردازد، این اثر پژوهشی را بخوانید. این کتاب توسط انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده است.

کتاب فلزکاری غرب ایران در سده‌های ششم و هفتم هجری برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب به پژوهشگران هنر اسلامی، هنر ایرانی و دانش‌جویان رشته‌‌ی پژوهش هنر مربوطه توصیه می‌شود.

در بخشی از کتاب فلزکاری غرب ایران در سده‌های ششم و هفتم هجری می‌خوانیم

از نظر تاریخی، احتمال فعالیت کارگاه‌های فلزکاری، چه در شرق و چه در غرب ایران در این دوره، به علت هجوم مغول، بسیار ضعیف می‌نماید. بیشتر شهرهایی که به نظر می‌رسد در سدۀ ششم و اوایل سدۀ هفتم هجری محل فعالیت فلزکاران غرب ایران بوده، از جمله مهم‌ترین آن‌ها، یعنی ری و همدان، ظاهراً به‌کلی در حملۀ وحشیانۀ مغول نابود شده و از بین رفته است. اصفهان نیز، هرچند به مدت کوتاهی -- تقریباً یک دهه -- از شر ویرانگری مغول‌ها در امان ماند، در نهایت، سرنوشتی بهتر از مراکز قبلی نیافت و کارگاه‌های پررونق فلزکاری خود را از دست داد. برخلاف این اطلاعات، که از مرور گزارش‌های تاریخی برآمده، مدارک مادی برجامانده تصویر نسبتاً امیدوارکننده‌ای را ترسیم می‌کنند. در این بخش نیز این مدارک را به دو دستۀ اصلی و فرعی می‌توان تقسیم کرد: دستۀ اول شامل آثاری است که به نام صنعتگران یا صاحبانی با نسبت مشخص غرب ایرانی مرقوم شده است و دستۀ دوم به اشیاء به‌دست‌آمده از مناطق واقع در غرب ایران اختصاص دارد. بخش دیگری از مدارک، که در دستۀ دوم قرار می‌گیرد، روابط سبک‌شناختی موجود بین آثار بی‌نام‌ونشان را با هنرها و صنایع غرب ایران در نظر می‌گیرد.

مهم‌ترین اشیاء برجامانده از دورۀ پس از هجوم مغول متعلق به گنجینه‌ای است که از بوزینجرد، در نزدیکی همدان، به دست آمده است. مطالعۀ سبک‌شناختی و گونه‌شناختی اشیاء این گنجینه نشان از ناهمگونی زمان و مکان تولید آن‌ها دارد. در حالی که برخی از این تولیدات آشکارا سنت فلزکاری خراسانِ پیش از هجوم مغول را نشان می‌دهد، برخی دیگر بی‌چون‌وچرا متعلق به زیبایی‌شناسی خاص مکتب موصل در نیمۀ نخست سدۀ هفتم هجری است و حتی به نام هنرمندانی با نسبت الموصلی مرقوم شده است. اما دستۀ سوم از این آثار اشیائی را در بر می‌گیرد که به‌راحتی زیر سایۀ مکاتب فلزکاری مشهور آن زمان، چه در خراسان و چه در جزیره، قرار نمی‌گیرد.

فهرست مطالب کتاب

سپاس‌نامه
فصل اول: مقدمه
فصل دوم: مرور و نقد تحقیقات قبلی
تحقیقات لاتین
تحقیقات فارسی
فصل سوم: فلزکاری غرب ایران از آغاز سدۀ ششم هجری تا هجوم مغول
شناسایی فلزکاری غرب ایران در سدۀ ششم و اوایل سدۀ هفتم هجری بر اساس محل یافته شدن اشیا
گنجینه‌های منسوب به نواحی غربی ایران
اشیاء به‌دست‌آمده از شهرهای غرب ایران
شناسایی فلزکاری غرب ایران در سدۀ ششم و اوایل سدۀ هفتم هجری بر اساس کتیبه‌های مستند
کتیبه‌های حاوی نام صاحبان یا سفارش‌دهندگانی از شهرهای غربی ایران
کتیبه‌های حاوی نام صنعتگرانی از شهرهای غربی ایران
شناسایی فلزکاری غرب ایران در سدۀ ششم و اوایل سدۀ هفتم هجری بر اساس تمایز سبک‌شناختی
قدح سفیدروی موزۀ ملی ایران
آبدان‌مجسمۀ موزۀ ارمیتاژ
فصل چهارم: فلزکاری غرب ایران بعد از هجوم مغول تا پایان سدۀ هفتم هجری
شناسایی ویژگی‌های فلزکاری غرب ایران پس از هجوم مغول بر اساس تمایز سبک‌شناختی
شمعدان‌های زنگوله‌ای‌شکل
گروهی از جام‌های پایه‌دار
دوات‌های استوانه‌ای
شناسایی ویژگی‌های تولیدات غرب ایران بر اساس کتیبه‌های مستند و محل یافته شدن اشیا
عودسوز حسین بن ابی‌بکر سِنّی رازی
اشیاء به‌دست‌آمده از گنجینۀ بوزینجرد
شناسایی تولیدات غرب ایران بر اساس پیوندهای سبک‌شناختی
صندوقچه‌های چهارگوش نقره‌کوب با نقشۀ تزییناتی مشابه
صندوقچۀ برنجی موزۀ متروپولیتن
صندوقچۀ هشت‌گوش موزۀ هنر اسلامی برلین
طاس برنجی موزۀ آذربایجان، شمعدان مجموعۀ کی‌یر و شمعدان موزۀ ویکتوریا و آلبرت
شناسایی تولیدات غرب ایران پس از شکل‌گیری حکومت ایلخانان: ادامۀ فلزکاری موصل در غرب ایران
مشربۀ برنجی بروجرد
شمعدان نُه‌وجهی موزۀ بریتانیا و شمعدان حراج ساتبی سال ۱۹۹۷
قلمدان موزۀ بریتانیا و قلمدان موزۀ ملی بارجلو
فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری
فلزکاری غرب ایران از آغاز سدۀ ششم هجری تا هجوم مغول
مراکز فلزکاری مناطق غرب ایران از آغاز سدۀ ششم هجری تا هجوم مغول
ویژگی تولیدات فلزکاری غرب ایران از آغاز سدۀ ششم هجری تا هجوم مغول
فلزکاری غرب ایران پس از هجوم مغول تا آخر سدۀ هفتم هجری
مراکز فلزکاریِ مناطق غرب ایران پس از هجوم مغول تا آخر سدۀ هفتم هجری
ویژگی تولیدات فلزکاری غرب ایران پس از هجوم مغول تا آخر سدۀ هفتم هجری
جمع‌بندی
فهرست منابع
فهرست اعلام