معرفی و دانلود کتاب فرهنگ عوام

معرفی کتاب فرهنگ عوام

امیرقلی امینی، ادیب و پژوهشگر برجسته‌ی زبان فارسی بود که با تألیف کتاب فرهنگ عوام، به پژوهشگرهای پس از خود کمکی مثال زدنی کرد. این کتاب مهم که در زمینه‌ی فرهنگ‌شناسی مردم ایران اثری مرجع به حساب می‌آید، علاوه بر شرح بیش از پانصد مَثل زبان فارسی، معنا و ریشه‌ی بسیاری از اصطلاحات کتابی و مجازی این زبان را توضیح داده است.

درباره‌ی کتاب فرهنگ عوام

مثل‌ها در فرهنگ عامه و زبان و ادبیات فارسی نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند. منظور از مثل، عبارتی کوتاه و معنادار است که مردم در مکالمه‌های روزمره‌ی خود از آن‌ استفاده می‌کنند. مثل‌ها که گاه به صورت نثر هستند و گاه نظم، عموماً دارای تشبیه یا استعاره هستند. به استثنای برخی موارد که ممکن است ضرب‌المثل حاوی مفهومی ناشایست باشد، ضرب‌المثل‌ها اغلب مضمونی حکیمانه را منتقل می‌کنند. مثل‌ها در مطالعاتِ رشته‌های مختلف علوم انسانی، می‌توانند بسیار حائز اهمیت باشند.

ازآنجاکه کاربرد اصلی ضرب‌المثل در ادبیات محاوره‌ای و زندگی روزمره‌ی مردم است، آگاهی از معنا و ریشه‌ی مثل‌ها، می‌تواند به درک فرد از جامعه کمک شایسته‌ای کند. همچنین بررسی دقیق دگرگونی مثل‌ها در طول زمان، تغییراتی که مردم ایران در دوره‌های مختلف تجربه کردند را به خوبی نشان می‌دهد؛ از همین روی، بسیاری از جامعه‌شناسان، درمورد ضرب‌المثل‌های گوناگونی که در نقاط مختلف کشور استفاده می‌شوند، به تحقیق و پژوهش می‌پردازند.

مطالعات صورت‌گرفته درباره‌ی آثار شاعران و نویسندگان دوره‌های مختلف، نشانگر اهمیت بالای مثل‌ در ادبیات فارسی‌ست. از زمان محبوبیت سبک شعری خراسانی، استفاده از ضرب‌المثل در شعر دیده می‌شود، اما کاربرد ضرب‌المثل در شعر، در سبک‌های عراقی و هندی، به اوج خود می‌رسد؛ تا اندازه‌ای که طبق بررسی‌های محققان، سعدی بیش از دو هزار بار در اشعار خود از ضرب‌المثل‌های مختلف بهره گرفته است. مثل‌ها در ادبیات ایران از این جهت اهمیت دارند که رابطه‌ی نزدیک ادبای ایرانی با جامعه و توده‌ی مردم را نشان می‌دهند.

امیرقلی امینی، نویسنده و پژوهشگر برجسته‌ی ایرانی بود که سال‌ها عمر خود را وقف گردآورِی ضرب‌المثل‌های فارسی و دیگر اصطلاحات عامیانه کرد. نتیجه‌ی تلاش‌های ارزشمند امیرقلی امینی، کتاب فرهنگ عوام است. این کتاب که اثری پیشگام در زمینه‌ی فرهنگ جامعه‌ی ایرانی به حساب می‌آید، راهنمایی برای پژوهش‌کنندگان دوره‌های بعد است که قصد دارند در مورد این موضوع تحقیق و مطالعه کنند. امینی که در آغاز سنین جوانی بر اثر حادثه‌ای، برای همیشه فلج و زمین‌گیر شد، به جای آن‌که از این اتفاق تلخ ناامید و گوشه‌نشین شود، بسیار مصمم، شروع به مطالعه و پژوهش در رابطه با فرهنگ مردم عام ایران نمود. تصمیمی که سبب تألیف کتاب فرهنگ عوام و ماندگار شدن نام نویسنده‌ی آن در تاریخ ادبیات فارسی شد.

امیرقلی امینی در کتاب فرهنگ عوام، بیش از 500 ضرب‌المثل فارسی را همراه با معانی آن‌ها گردآوری کرده است. البته ناگفته نماند که تعداد محدودی از این مثل‌ها، ویژه‌ی زادگاه خود نویسنده، یعنی شهر اصفهان است. تلاش اصلی امینی در زمان تألیف این اثر، توضیح معانی ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحات محاوره‌ای بدون ایجاد هیچ‌گونه تغییری در اصل آن‌ها بود. به همین خاطر، طبیعی‌ست که در برخی موارد، شاهد الفاظی مستهجن و یا ناشایست باشیم؛ اما باید توجه داشت که چنین مفاهیمی در هنر و ادبیات همواره مشاهده می‌شوند، بنابراین بهتر است که هنگام مواجه با این کتاب، نگاهی انعطاف‌پذیر داشته باشیم.

کتاب فرهنگ عوام، پس از نخستین انتشار خود در سال 1338، برای بار دوم در سال 1350 منتشر شد. انتشارات مازیار در چاپ جدید کتاب فرهنگ عوام تلاش کرده است که برخی از کاستی‌ها و نقص‌های کوچک چاپ‌های قبلی را سامان دهد و اصلاح کند.

کتاب فرهنگ عوام برای چه کسانی مناسب است؟

علاوه بر پژوهش‌کنندگانی که در رابطه با زبان و ادبیات محاوره‌ای مردم عادی مطالعه می‌کنند، افرادی که به ضرب‌المثل‌های شیرین و حکیمانه‌ی زبان فارسی علاقه دارند، از مخاطبین اصلی کتاب فرهنگ عوام به حساب می‌آیند.

در بخشی از کتاب فرهنگ عوام می‌خوانیم

در دنیای امروز، با مطالعه و بررسی همین اصطلاحات، معتقدات، امثال، افسانه‌ها، ترانه‌ها، عادات و آداب و رسوم یا به عبارت ساده‌تر مجموعه‌ی سنن گذشتگان است که به پستی و بلندی روح یک ملت، طرز تفکر و نوع زندگی او و نیاکان او پی می‌برند و از همین روست که در ممالک مترقی شاید از یک قرن قبل افراد زیادی کوشیده‌اند برای این‌که آثار و علایم سنن مزبور که بر اثر تحولات زمان و تغییراتی که در روش زندگی مردم هر قرنی به سبب سیر صعودی مرتب علوم و فرهنگ، خلطه‌ها و آمیزش‌های ملل با یکدیگر و حتی در نتیجه‌ی جنگ‌ها و جدال‌ها روی می‌دهد، محو نگردد و در گور فراموشی ناپدید نشود، آثار مزبور را چه به صورت مادی آن‌ها از قبیل لباس‌ها، ‌سلاح، آلات و ادوات زندگی و اثاث خانه در موزه‌ها و بالاخص در موزه‌هایی به نام (مردم‌شناسی) و چه به صورت معنوی آن‌ها از قبیل افسانه‌ها و ترانه‌ها و مثل‌ها در خلال صفحات صدها و هزارها جلد کتاب جمع‌آوری کنند و در دسترس استفاده‌ی نسل حاضر و نسل‌های آینده قرار دهند.

خوشبختانه در نیم قرن اخیر این خدمت مهم از نظر علاقه‌مندان به حفظ آثار ملی ما که بدون شک از جمله‌ی مهم‌ترین آن‌ها همین آثار (دانش عوام) یا فولکلور ایران است محو نگردیده و جمعی (هر چند عده‌ی آن‌ها انگشت شمار بوده است) در مقام گرد آوردن این آثار برآمده و از این راه تا کنون مصدر خدماتی شده‌اند.

یکی از آثار و مظاهر دانش یا فرهنگ عوام. امثال و اصطلاحات است و اگر کمی تعمق کنیم می‌بینیم که حکیمانه‌ترین اندرزها و شیرین‌ترین بذله‌ها و پرمغزترین کنایه‌ها، که اغلب هریک از آن‌ها به تنهایی می‌تواند موضوع کتاب بزرگی در ادبیات، اخلاق، اقتصاد و علم الاجتماع و غیره قرار گیرد در یک جمله‌ی کوتاه در عین حال بسیار خوش‌آهنگ خلاصه شده و به این طریق گنجینه‌ای پربها و سرمایه‌ای بزرگ برای ما به وجود آورده است که حقاً گرانبهاترین گوهرهای جهان قابل برابری با آن نیست۔