معرفی و دانلود کتاب ضرب‌ المثل‌های شیرین فارسی: داستان‌های جذاب و آموزنده

معرفی کتاب ضرب‌ المثل‌های شیرین فارسی: داستان‌های جذاب و آموزنده

کتاب ضرب‌ المثل‌های شیرین فارسی، منبعی خواندنی و جذاب برای آشنایی با معنی و ریشه‌های ضرب‌ المثل‌های پرکاربرد فارسی است. رشید افشارقلعه این ضرب‌‌المثل‌ها را گردآوری کرده و با ارائه‌ی ریشه‌های داستانی آن‌ها، اطلاعات مفیدی به خواننده می‌افزاید.

درباره‌ی کتاب ضرب‌ المثل‌های شیرین فارسی

کتاب ضرب المثل‌‌های شیرین فارسی، اثری خواندنی برای افرادی است که می‌خواهند با معنا و ریشه‌ی ضرب المثل‌های معروف ایرانی آشنا شوند. رشید افشارقلعه، نویسنده‌ی کتاب، ابتدا معنی هر ضرب المثل را در این اثر توضیح داده است. در ادامه، داستانی که باعث شکل‌گیری ضرب‌ المثل‌ شده، قرار گرفته است. این رویکرد، به خواننده کمک می‌کند تا در کنار آشنایی با معنای ظاهری ضرب المثل‌ها، با خِرد، تاریخ و فرهنگ نهفته در پس هر کدام از آن‌ها آشنا شود.

رشید افشارقلعه طیف گسترده‌ای از رایج‌ترین و پرکاربردترین ضرب المثل‌های فارسی را در کتاب ضرب المثل‌های شیرین فارسی گنجانده است. در این زمینه می‌توان به ضرب‌ المثل‌هایی مانند دشمن دانا به‌ از نادان دوست، گل پشت و رو ندارد، خودکرده را تدبیر نیست و زیر آب کسی را زدن اشاره کرد. این ضرب المثل‌ها در گفتار روزمر‌ه‌ی ایرانی‌ها استفاده می‌شوند و همگی برای خواننده آشنا هستند. بخش اصلی و جذابیت ویژه‌ی کتاب، ارائه‌ی داستان‌ها و حکایات کوتاهی است که به چگونگی شکل‌گیری هر ضرب‌المثل منجر شده‌اند.

رشید افشارقلعه پیچیدگی‌های معنایی ضرب المثل‌ها را در این اثر توضیح داده تا همگان با فرهنگ شیرین فارسی آشنایی بیشتری پیدا کنند. بعضی از ضرب‌المثل‌های رایج فارسی، ریشه‌ در اشعار کهن و ماندگار ادبیات ایران دارند. نویسنده با درک پیوند عمیق میان شعر و مَثَل، اشعار مربوطه را نیز در کتاب حاضر قرار داده است. این ویژگی، خواننده را با معنا و داستانی که در پس ضرب المثل نهان‌ شده، آشنا می‌کند و باعث می‌شود تا خاستگاه ادبی و زیبایی‌شناختی ضرب المثل‌ها را نیز درک کند و از پیوند ناگسستنی زبان عامه با ادبیات فارسی لذت ببرد.

کتاب ضرب المثل‌های شیرین فارسی را انتشارات نبض دانش، چاپ و روانه‌ی بازار کرده است.

کتاب ضرب المثل‌های شیرین فارسی برای چه کسانی مناسب است؟

علاقه‌مندان به زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگران فرهنگ عامه، نوجوانان و... به‌عنوان مخاطب‌های کتاب حاضر شناخته می‌شوند.

در بخشی از کتاب ضرب‌ المثل‌های شیرین فارسی: داستان‌های جذاب و آموزنده می‌خوانیم

تا ابله در جهان هست، مفلس درنمی‌ماند

به کسانی که به خاطر نادانی و حماقت چیزی را از دست بدهند گفته می‌شود: " تا ابله در جهان است، مفلس در نمی‌ماند! "

داستان ضرب‌المثل:

در روزگاران قدیم کلاغ گرسنه‌ای بود که چیزی برای خوردن پیدا نکرده بود و از این شاخه به آن شاخه می‌پرید تا شاید چیزی برای خوردن پیدا کند تا بالاخره گذرش به خانه‌ای افتاد. زن صاحب‌خانه چند قالب پنیر توی ظرفی گذاشته و کنار حوض آب نشسته بود و مشغول شستن پنیر‌ها بود. گربه‌ای هم نزدیک زن نشسته و به قالب پنیر خیره شده بود. کلاغ به‌محض دیدن پنیر با خودش گفت: "ای‌کاش این زن بی‌عقلی می‌کرد و دنبال کاری می‌رفت تا من بتوانم قالب پنیری برداشته و بخورم، اما می‌ترسم گربه میو میو کند!"

مدتی بعد صدایی درآمد و زن به سمت در رفت. گربه از فرصت استفاده کرد و قالب پنیر را برداشت و رفت. زن در را رها کرد و به سراغ گربه دوید، در این فاصله کلاغ به سمت پنیرها رفت و یک قالب به منقارش گرفت و پرواز کرد. در همان حال می‌گفت: " تا آدم‌های ابله پیدا می‌شوند حیوانات درمانده‌ای مثل من و گربه گرسنه نمی‌مانند! " در همان لحظه روباهی کلاغ را در حال پرواز دید. شروع به تعریف و تمجید از او کرد ولی کلاغ اصلاً اهمیتی به حرف‌های او نمی‌داد چون می‌ترسید قالب پنیر از دهانش بیفتد ولی روباه آن‌قدر به تعریف از صدای خوش خاندان کلاغ پرداخت که بالاخره کلاغ دهان باز کرد تا بخواند و با صدای خوشش خودنمایی کند که یک‌دفعه قالب پنیر افتاد و روباه آن را برداشت و فرار کرد! کلاغ با خودش می‌گفت: " من هم مثل پیرزن نادانی کردم و تا وقتی نادانی در جهان هست کسی مثل روباه گرسنه نمی‌ماند. "

فهرست مطالب کتاب

ضرب‌المثل‌های شیرین ایرانی
1) کس نخارد پشت من جز ناخن انگشت من
2) شتر را خواستند نعل کنند، قورباغه هم پایش را بالا آورد
3) دشمن دانا به از نادان دوست
4) از آتشی که افروختم خودم سوختم
5) گل پشت و رو ندارد
6) آدم گرسنه سنگ را هم می‌خورد
7) یک لحظه غفلت، یک عمر پشیمانی
8) چهاردیواری اختیاری
9) خمیازه خمیازه آرد، حیف بر جان آن‌که مُرد
10) حرف مرد یکی است
11) آب‌ها از آسیاب افتادن
12) آشی برایت بپزم که یک وجب روغن رویش باشد!
13) عجب کشکی سابیدم
14) خاک بر سر
15) دیوانه چو دیوانه ببیند خوشش آید
16) بار کج به منزل نمی‌رسد
17) بوق سگ!
18) چرا عاقل کند کاری که باز آرد پشیمانی
19) کار از محکم‌کاری عیب نمی‌کند
20) خواهی نشوی رسوا هم رنگ جماعت شو
21) دست بده ندارد
22) نیش عقرب نه از ره کین است اقتضای طبیعتش این است
23) شریک دزد و رفیق قافله
24) سنگ مفت، گنجشک مفت
25) شکم‌گرسنه ایمان ندارد
26) مغز خر خورده
27) سواره از پیاده خبر ندارد، سیر از گرسنه
28) خودکرده را تدبیر نیست
29) مژدگانی که گربه ما عابد شد
30) کلاهت را قاضی کن
31) توبه گرگ مرگ است
32) سنگین بیا، سنگین برو
33) عیسی به دین خود، موسی به دین خود
34) بزنم به تخته
35) دست بالای دست بسیار است
36) کلاغه می‌خواست راه رفتن کبک را یاد بگیرد، راه رفتن خودش را هم فراموش کرد
37) کسی قدر عافیت داند که به مرضی گرفتار شود
38) عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد
39) کاه بده، کالا بده، یک قاز و نیم بالا بده
40) مثل سگ پشیمان است
41) جوینده یابنده بود
42) عطایش را به لقایش بخشید
43) امر به خودش هم مشتبه شده است
44) کف دست مو ندارد
45) به رگ غیرتش برخورده است
46) نابرده رنج، گنج میسر نمی‌شود
47) وقتی همه کدخدا باشند ده ویران می‌شود
48) از خودش دیوانه‌تر ندیده بود
49) به مالت نناز به شبی بند است
50) گنه کرد در بلخ آهنگری به شوشتر زدند گردن مسگری
51) با طناب کسی توی چاه رفتن
52) کبوتر با کبوتر، باز با باز
53) فکر نان کن که خربزه آب است
54) کار نشد ندارد
55) همان‌طور که می‌زاید همان‌طور هم سر زا می‌رود
56) هیچ گرانی بی‌حکمت نیست، هیچ ارزانی بی‌علت
57) هر که با نوح نشیند، چه غم از طوفانش
58) پیش از چوب غش‌وریسه می‌رود
59) هر چیزی تازه‌اش خوبه، الا دوست
60) نرود میخ آهنین در سنگ
61) هرچه می‌گویم نر است می‌گوید بدوش
62) پوست خرسی که شکار نکردی نفروش
63) " زیراب کسی را زدن "
64) هرچه پیش آید خوش آید
65) حلوای لَن تَرانی تا نخوری ندانی
66) مهمان روزی خودش را با خودش می‌آورد
67) کوه به کوه نمی‌رسد
68) مارگزیده از ریسمان سیاه‌وسفید می‌ترسد
69) مشک آن است که خود ببوید، نه آنکه عطار بگوید
70) نه شیر شتر نه دیدار عرب
71) خدا روزی‌رسان است اما یک سرفه‌ای هم باید کرد!
72) پا را به اندازه گلیم خود دراز کن
73) سگ زرد برادر شغال است یعنى چه؟
74) چشم روباه که به دمب گرگ بیفتد حساب پیه و دمبه خودش را می‌کند
75) پاشنه آشیل
76) درخت هر چه بارش بیشتر می‌شود سرش فروتر می‌آید
77) عاقبت گرگ‌زاده گرگ شود
78) میمون پیر دستش را داخل نارگیل نمی‌کند
79) علف باید به دهن بزی شیرین به یاد
80) لنگ انداختن
81) کن‌فیکون شد
82) هر که بامش بیش برفش بیشتر
83) صد رحمت به دزد سر گردنه
84) استخوان‌لای‌زخم گذاشتن
85) هم خدا را می‌خواهد هم خرما را
86) گربه دستش نمی‌رسه میگه مال صغیره
87) من هم تو همان فکرم
88) یار غار
89) برج زهرمار
90) فوت کوزه‌گری
91) به رخ کشیدن
92) شق‌القمر کرد
93) کار به گره گوزی افتاده
94) آش نخورده و دهان سوخته
95) آب که از سرگذشت چه یک وجب چه صد وجب
96) آب پاکی را روی دستش ریخت
97) قدر عافیت کسی داند که به مصیبتی گرفتار آید
98) مرغی که تخم طلا می‌کرد، مرد
99) اشک تمساح می‌ریزد
100) از پشت خنجر زد
101) کاسه‌ای زیر نیم‌کاسه است
102) جیک‌جیک‌ مستونت‌ بود، فکر زمستونت‌ بود
103) جنگل مولا
104) پته‌اش روی آب افتاد
105) ضرب‌المثل از کوره در رفت
106) چیزی که عوض داره گله نداره
107) بز بیاری
108) از خجالت آب شد
109) به خاک سیاه نشاندن
110) نعل وارونه می‌زند
111) زاغ سیاه کسی را چوب زدن
112) هیزم‌تر به کسی فروختن
113) دوغ و دوشاب یکی است
114) قربون بند کیفتم تا پول‌داری رفیقتم
115) زندگی سگی
116) جنگ زرگری
117) بادنجان دور قاب چین
118) آتش که گرفت خشک و‌تر می‌سوزند
119) ریگ به کفش داشتن
120) آب‌زیرکاه
121) چاه کن ته چاه است
122) کلاه گذاشتن
123) از تو حرکت از خدابرکت!
124) در دروازه را می‌توان بست ولی دهان مردم را نمی‌توان بست
125) شاه می‌بخشد، شیخ علی‌خان نمی‌بخشد
126) حاجی حاجی مکه
127) سنگی که به هوا می‌رود تا برگردد هزارچرخ می‌خورد
128) گشاد بازی
129) هرچه کنی به خود کنی گر همه نیک و بد کنی
130) درخت گردکان با این بزرگی، درخت خربزه ا… اکبر
131) سبیلش را چرب کرد
132) زبان سرخ‌سر سبز را می‌دهد بر باد!
133) روغن ریخته را نذر امامزاده کرده
134) آب از سرچشمه گل‌آلود است
135) قوز بالا قوز
136) خلایق هرچه لایق!
137) یک کلاغ، چهل کلاغ
138) مرا به خیر تو امید نیست، اما شر مرسان
139) لنگه‌کفش هم در بیابان غنیمت است
140) برای من آب ندارد، برای تو که نان دارد!
141) سرم را بشکن، نرخم را نشکن
142) گربه دستش به گوشت نمی‌رسید می‌گفت بو می‌ده!
143) کفگیر به ته‌دیگ خورده!
144) بزخری می‌کنی
145) گر نگهدار من آن است که من می‌دانم...
146) گربه را دم حجله کشتن
147) قسم روباه را باور کنیم یا دم خروس را؟
148) تو به این خریت فهمیدی و ما نفهمیدیم!
149) پیراهن عثمان
150) گول رنگش را خورده است
151) تخم‌مرغ دزد، شتر دزد می‌شود
152) از دماغ فیل افتادن
153) تا ابله در جهان هست، مفلس در نمی‌ماند!
154) بزک نمیر بهار میاد کمبزه با خیار میاد!
155) هر چیز که خوار آید، روزی بکار آید
156) مرغ ایشان یک پا دارد
157) ریش و قیچی به دست کسی سپردن
158) نه خانی آمده، نه خانی رفته است
159) کینه شتری
160) تا کور شود هر آن‌که نتواند دید!
161) نوشدارو بعد از مرگ سهراب
162) طشت رسوایی‌اش از بام افتاد
163) فلانی هِرّ را از بِرّ تشخیص نمی‌دهد!
164) جعفرخان از فرنگ برگشته
165) تو نیکی می‌کن و در دجله انداز
166) کلاهش پس معرکه است
167) چیزی که عیان است چه حاجت به بیان است!
168) بالاتر از سیاهی رنگی نیست
169) کلکش را کندند
170) پالانش کج است
171) کار نیکو کردن از پر کردن است
172) با همه بله با من هم بله؟!
173) چوب کاری نفرمایید
174) با یک گل‌بهار نمی‌شه
175) کله‌اش بوی قورمه‌سبزی می‌دهد!
176) فلفل نبین چه ریزه، بشکن ببین چه تیزه
177) ضرب‌المثل دست کسی را توی حنا گذاشتن
178) دست و پای کسی را در پوست گردو گذاشتن
179) چاه مکن بهر کسی اول خودت، دوم کسی
180) ضرب‌المثل گربه‌رقصانی
181) حرفش را به کرسی نشاند
182) سروگوش آب دادن
183) شمشیر از رو بستن
184) لقمه گلوگیر
185) خیمه‌شب‌بازی
186) شاهنامه آخرش خوش است
187) خر ما از کرگی دم نداشت
188) سایه‌تان از سر ما کم نشود
189) گندم خورد و از بهشت بیرون رفت
190) دیزی می‌غلتد درش را پیدا می‌کند
191) چوب توی آستین کردن
192) مار از پونه بدش می‌آمد...
193) گرگ باران‌دیده
194) مرغ از قفس پرید
195) حمام‌زنانه شد
196) مثل کبک سرش را زیر برف کرده
197) دست به آسمان برداشتن
198) گنج قارون دارد!!
199) از کیسه خلیفه می‌بخشی؟!
200) باش تا صبح دولتت بدمد!!
201) سنگ کسی را به سینه زدن
202) بادآورده را باد می‌برد!
203) حرف مفت زدن
204) چند مرده حلاجی؟!
205) برو آنجا که عرب نی انداخت!!
206) امان از خروس بی‌محل!!
207) این شتری است که در خانه همه‌کس می‌خوابد
208) مثل اینکه آقا از آسمان افتاده!!
209) پشت سر مردم صفحه گذاشتن!!
210) برو ماستت رو کیسه کن!!
211) از این ستون به آن ستون فرج است
212) این به آن در!
213) چرا عاقل کند کاری که باز آرد پشیمانی
214) ایراد بنی اسرائیلی
215) آتش بیار معرکه
216) دنبال نخود سیاه فرستادن
217) آش شله‌قلمکار
218) دل به دل راه دارد