معرفی و دانلود کتاب عشق الهی: سیر به سوی خدا در متون اسلامی

معرفی کتاب عشق الهی: سیر به سوی خدا در متون اسلامی

عشق در ادبیات عرفانی ایران‌زمین، مفهومی بس والا و ژرف داشته است و شاعرانی همچون مولانا، جایگاه بسیار مهمی را برای عشق قائل بوده‌اند. ویلیام سی چیتیک در کتاب عشق الهی با بررسی متون کهن ادبیات عرفانی ایران، از عشق به‌عنوان نیرویی متعالی یاد می‌کند که انسان را به سوی حقیقت و شناخت خداوند هدایت می‌کند. این کتاب شامل بررسی آموزه‌های عرفای بزرگی مانند ابن عربی، سمعانی، مولانا و دیگر متفکران اسلامی است.

درباره‌ی کتاب عشق الهی

با ورق زدن کتاب شاعران و عرفای بزرگی مانند مولانا و ابن عربی، درمی‌یابیم که مفهوم عشق چیزی فراتر از عشق زمینی دو انسان نسبت به یکدیگر بوده است. ادبیات عرفانی و اسلامی ایران بسیار غنی است و عشق در آن جایگاه والایی دارد. ویلیام سی چیتیک (William C. Chittick) در کتاب عشق الهی (Divine Love: Islamic Literature and the Path to God)، به نقش عشق در تجربه‌ی عرفانی و تأثیر آن بر سلوک معنوی پرداخته و نشان داده است که چگونه عشق می‌تواند انسان را از قیود دنیوی رها کند و به سوی کمال سوق دهد.

کتاب عشق الهی در 9 فصل تدوین شده و هر فصل، موضوعات متنوعی را درمورد سیر به سوی خدا در متون اسلامی پوشش می‌دهد. فصل ابتدایی کتاب تحت عنوان الهیات، مفهوم عشق را در آیات قرآن بررسی می‌کند. ویلیام سی چیتیک در این بخش، به عاشق بودن خداوند در قرآن می‌پردازد که مفهومی بس زیبا و شگرف است. وقتی انسان عاشق یا محب است، چه بهتر که به قادر مطلق عشق بورزد و همواره در پرتو محبت او باشد. در این بخش از کتاب، چند آیه از قرآن در باب عشق ارائه شده است که مطالعه‌ی آن بسیار لذت‌بخش است.

بخش دوم کتاب عشق الهی تحت عنوان روایت عشق، به اسطوره‌هایی می‌پردازد که راویان عشق در طول تاریخ بوده‌اند. ویلیام سی چیتیک در این بخش بیان می‌کند که روایات قرآنی، در واقع حکایات روابط عاشقانه میان خداوند و انسان بوده‌اند. از همین روست که شمس تبریزی، قرآن را عشق‌نامه می‌نامد. به باور شمس تبریزی، اگر انسان نمی‌داند که قرآن عشق‌نامه است، به این دلیل است که آن را با چشم فقهی، کلامی یا فلسفی می‌خواند. عشق را فقط عاشق می‌شناسد.

ویلیام چیتیک در بخش‌های انتهایی کتاب عشق الهی، به مبحث توحید و یگانگی عشق خداوند پرداخته و در این میان اشعاری را از شاعران بزرگ مانند محمد غزالی، احمد غزالی و مولانا ارائه می‌دهد. همچنین تفاسیری از برجسته‌ترین محدثان، فقیهان و تاریخ‌نگاران ایرانی مانند ابوسعد عبدالکریم بن محمد سمعانی در فصل‌های انتهایی کتاب ارائه شده است.

کتاب خواندنی عشق الهی به کوشش سید امیرحسین اصغری به فارسی برگردانده شده و به همت انتشارات علمی و فرهنگی، در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.

نکوداشت‌های کتاب عشق الهی

• تحلیل درخشان الهیاتی-فلسفی چیتیک، کلام تمامی اندیشمندان بزرگ اسلامی را دربرگرفته و نه تنها برای مورخان دین، بلکه برای همه‌ی مسلمانان و پیروان هر سنت دینی، پیام‌هایی ضروری دارد. (استیون جی پست، نویسنده)
• کتاب‌های ویلیام سی چیتیک همچون گنجی گران‌بها هستند؛ اما این اثر جدید، شاهکاری است که با جواهرات معنوی منحصر‌به‌فرد درباره‌ی عشق آراسته شده است. (امیر غازی بن محمد، شاهزاده‌ی اردنی و استاد فلسفه)
• کتاب ویلیام سی چیتیک، نویسندگان فارسی‌زبان و عرب‌زبان پیشین را که در باب عشق نوشته بوده‌اند معرفی می‌کند؛ کسانی که زمینه‌ساز اشعار عاشقانه بودند و عشق الهی آنان در طول قرن‌ها، فهم عمومی را از اسلام شکل داده است. (جیمز وینستن موریس، محقق و نویسنده‌ی آمریکایی)
• چیتیک با ترجمه‌ی مجموعه‌ای گسترده از متون عربی و فارسی به زبان انگلیسی روان، نشان می‌دهد که عشق چه جایگاه والایی در سنت اسلامی دارد. (دیوید بی بورل، معلم الهیات، نویسنده و مترجم آمریکایی)

کتاب عشق الهی برای چه کسانی مناسب است؟

علاقه‌مندان به متون عرفانی و تصوف، از مطالعه‌ی این کتاب لذت خواهند برد. این کتاب یکی از آثار مهم در زمینه‌ی عرفان اسلامی است و می‌تواند برای هر کسی که به معنویت، عشق و فلسفه علاقه‌مند است، جذاب باشد.

در بخشی از کتاب عشق الهی: سیر به سوی خدا در متون اسلامی می‌خوانیم

هدف عشق آن است که فاصلۀ میان انسان و خداوند را از میان بردارد. اگر این رابطه برقرار شود، ماهیت فاصله و شکاف روشن می‌شود؛ به همین دلیل است که [علم] کلام بر تنزیه و تعالی و غیریت مطلق حق تکیه می‌کند. قاعدۀ توحید این [معنا] را به روشنی و سرعت بنا می‌کند: «خدایی جز الله نیست» یعنی علمی جز علم الهی، حیاتی جز حیات الهی، شوقی جز شوق الهی، رحمتی جز رحمت الهی و عشقی جز عشق الهی وجود ندارد. خلاصه این‌که حقی جز الحق وجود ندارد؛ اسم حسنای الهی که به معنی راست، درست، شایسته و در خور و همچنین از اسمای متناظر است. هر چه غیرخدا باطل است. مؤلفان معمولا بیتی از لبید (ف 661 م) نقل می‌کنند که پیامبر دربارۀ آن فرمود: «صادقانه‌ترین بیتی است که توسط اعراب خوانده شده»: «آیا نه هر چه غیرخدا غیرواقعی است و هر خوشی گزیر از گذر است؟»

با وجود غیرواقعی بودن چیزها، آن‌ها برای خداوند واقعیت بسنده دارند که آن‌ها را هماره بشناسد. غیرواقعی بودن آن‌ها بدان معناست که وجود مستقل ندارند و وقتی خداوند به آن‌ها می‌گوید: «باش» هیئت واقعی می‌گیرند. هستی هر چیزی غیر از خداوند غیرواقعی مطلق نیست، بلکه در مقایسه با حق تعالی غیرحقیقی می‌شود. حقیقتی که چیزها با امر «کُن» به دست می‌آورند نه از آنِ خود ایشان، بلکه از آنِ خالقشان است. حقیقت واقعی چیزها عدم و نیستی آن‌هاست. موضوع عدم ذاتیِ هر چه غیرخداوند، متعارف است و ابن‌عربی خبره‌ترین تبیین‌کنندۀ آن است. ما مکرر بدان تبیین رجوع خواهیم کرد. یکی از بیان‌های سمعانی برای معنای اسم الهی «لطیف» آن است که بزرگ‌ترین لطف خداوند به بندگانش آفرینش آنان است. این عالی‌ترین مهربانی از کسی به چیزی است که ایشان هرگز در آن ادعایی نداشته‌اند.

فهرست مطالب کتاب

سخن مترجم
پیش‌درآمد
مقدمه
بخش اول:‌ دین عشق
1: الهیات
جهان‌بینی اسلامی
دو آیه در باب عشق
توحید
ذات و صفات
اسمای متناظر
رحمان و رحیم
قِدَم عشق
حقیقت محمدیه
2: روایت عشق
عهد
امانت
خلق آدم
فضایل خاک
حکمت هبوط
عصیان آدمی
نقش ابلیس
میان صخره و جایی سخت
رحمت الهی
3: علم النفس روحانی
عالم صغیر انسانی
اسمای لطیفۀ انسانی
تقلب قلب
شهود قلبی
نفس اماره
عُجب
مراتب صعودی نفس
بخش دوم: حیات عشق
4: طلب
معراج
تفرید: عملی کردن توحید
مقامات سلوک
شوق، طلب و یافت
طالب و مطلوب
5: راه
دین
حسن تأله
احسان
شریعت، طریقت و حقیقت
شناخت و یادگیری
شناخت حق
6: منازل ‌السالکین
معرفت و عشق
حیات ذکر
تغییر مقامات
تفرقه و جمع
فنا و بقا
رؤیت حق
بخش سوم:‌ غایت عشق
7: حقیقت عشق
عشق در فلسفه
عشق در تصوف اولیه
اوصاف عشق
برگزیدۀ عشق
اشاراتی به عشق
مقامات عشق
دوستی انسان
8: رنج عشق
فراق و وصال
ابتلای آدم
محنت پیامبران
راه اقتدا
زندگی در مرگ
مادر لذت
9: تحقق توحید
معرفت فقر
شمشیر غیرت
یگانگی عشق
فنای در توحید
فهرست منابع
نمایه