زندگینامه و دانلود بهترین کتاب‌های شهاب الدین سهروردی

زندگینامه شهاب الدین سهروردی

شهاب الدین سهروردی (Yahya ibn Habash Suhrawardi) با نام کامل شهاب الدین یحیی بن حبش بن امیرک ابوالفتح سهروردی، مشهور به شیخ اشراق در سال 549 هجری قمری در شمال غرب ایران، در روستای کوچک سهرورد از توابع زنجان، به‌دنیا آمد. او تحصیلاتش را در مراغه، شهری در نزدیکی زادگاهش گذراند و در کلاس درس مجدالدین جیلی، که از معلمان فخرالدین رازی (فیلسوف و پزشک آن دوره) بود حاضر شد.

شهاب الدین سهروردی بعد از طی تحصیلات مقدماتی در مراغه، عزم سفر به اصفهان کرد و در آنجا نزد ظهیرالدین قاری (که در برخی منابع با نام «ظهیرالدین فارسی» آمده است)، منطق‌دان شهیر اصفهان، به تحصیل منطق و بررسی افکار ابوعلی سینا پرداخت و کتاب بصائر به تحریر ابن سهلان ساوی، قاضی و حکیم قرن ششم هجری، را مطالعه کرد. بعد از آن، دوباره دل به جاده و سفر زد و به آناتولی رسید. او در این دوره به تعبیر شمس‌الدین شهرزوری (منطق‌دان و مورخ) به جست‌وجوی هدایت معنوی مشغول بود. سهروردی پس از گذراندن دوره‌ای در آناتولی، عزم دمشق کرد و اندکی بعد به شهرهای مختلفی ازجمله حران رفت و در آن‌جا با بزرگان اهل تصوف، همچون فخرالدین ماردینی دیدار کرد.

شهاب الدین یحیی سهروردی، در سال 579 هجری قمری به سمت حلبِ سوریه رهسپار شد و در همان دورانی که صلاح‌الدین ایوبی حلب را فتح کرد، به این شهر رسید. سهروردی که سنی‌مذهب و از فرقه‌ی شافعی بود، توانست در میان عالمان دینی حلب شهرتی به هم بزند و هم‌تراز با عالمانی چون افتخارالدین، مورد احترام و تکریم قرار گیرد. این شهرت او را به دربار رساند و سبب شد با ملک‌الظاهر، پسر صلاح‌الدین و وارث تاج‌وتخت پدر، روابط حسنه‌ای پیدا کند.

در سال 582 هجری قمری یکی از مهم‌ترین و بهترین آثار شهاب الدین سهروردی به ثمر نشست؛ او در سی‌وسه‌سالگی توانست کتاب «حکمة‌الاشراق» را تکمیل کند. سهروردی در این کتاب، فلسفه‌ی اشراق را به شکل مبسوط شرح داده و به موضوعاتی مانند اساس بازسازی و نوسازی کیهان‌شناسی و هستی‌شناسی پرداخته است.

این فیلسوف جوان در بیان عقاید و باورهایش، بسیار بی‌پروا و جسور بود. همین خصلت‌ها، در کنار هوش سرشار و توانمندی‌اش در فلسفه و اصول تصوف، او را به دردسر انداخت و بسیاری از علما را با او دشمن کرد. زین‌الدین عبدالملک بن نصرالله ابن جهیل و برادرش مجدالدین ظاهر که دو عالم شافعی سرشناس بودند، از جمله‌ی این دشمنان بودند که شهاب‌الدین سهروردی را به داشتن اعتقادات بدعت‌آمیز و ملحدانه متهم کردند و او را عامل انحراف اعتقادات ملک‌ظاهر خواندند.

ازجمله مهم‌ترین اتهاماتی که شیخ اشراق را هدف حملات دشمنانش قرار می‌داد، ذکر اسامی و نمادهای ایرانیِ دوران قبل از اسلام، ادعای او مبنی بر دریافت الهامات شبه‌الهی و شبه‌وحیانی و تردیدش نسبت به ختم منطقی نبوت در پرتو قدرت مطلق پروردگار بودند. از طرفی روابط نزدیک این فیلسوف با یکی از سلسله‌های ترک‌نژاد به نام آل ارتق، قبل از تصرف جنوب غربی آناتولی به‌دست ایوبیان، به‌مثابه‌‌ی توطئه‌چینی تفسیر و تعبیر شد. مسائلی از این دست و رشته‌ای زنجیروار از عوامل سیاسی و دینی سبب شد که عالمان مخالف، به صلاح‌الدین ایوبی، پدر ملک‌ظاهر نامه‌ای بنویسند و از او بخواهند تا با اقدامی مؤثر این فیلسوف یاغی را حذف کند. به‌این‌ترتیب او نیز در نامه‌ای به فرزندش، با فرمان «این جوان کشتنی است، او را بکش» حجت را بر فرزندش تمام کرد.

ملک‌ظاهر با اطاعت از فرمان پدر، شهاب‌الدین سهروردی را زندانی کرد و با محروم کردنش از قوت روزانه، باعث مرگ تدریجی او شد. سرانجام در آخرین جمعه‌ی ماه ذی‌الحجه‌ سال 587 هجری قمری (و به گواه برخی منابع ابتدای سال 588 هجری قمری) جسم بی‌جان شهاب الدین سهروردی که تنها سی‌وهشت سال عمر کرده بود را از زندان قلعه‌ی حلب در سوریه بیرون آوردند.

دسته‌بندی آثار شهاب الدین سهروردی

آثار و کتاب‌های شهاب الدین سهروردی از گذشته به چهار دسته تقسیم می‌شدند:

1. آثار اولیه که در دوران نوجوانی به نگارش در آمده‌اند.
2. تعدادی متون عرفانی و رمزگونه که بسیاری از آن‌ها به فارسی نوشته شده‌اند.
3. آثار کم‌حجمی که در باب ایده‌ها و روش‌های مشایی تحریر شده‌اند. این آثار نظریه‌های اشراقی متمایزی را هم دربردارند؛ مانند رساله‌ی «هیاکل‌النور».
4. آثار سترگ شهاب الدین سهروردی که به زبان عربی نگاشته شده‌اند و خودش توصیه می‌کرد که به ترتیب زیر مطالعه شوند:

• «التلویحات» (شامل طبیعیات، منطق و مابعدالطبیعه)
• «المقاومات»
• «المشارع و المطارحات»
• «حکمة‌الاشراق»

اغلب آثار شهاب الدین سهروردی، طی مدت زمانی کوتاه در حدود ده سال نوشته شده‌اند و پژوهشگران عقیده دارند که تاریخ‌گذاری این آثار امکان‌پذیر نیست، چراکه بسیاری از آن‌ها به‌طور هم‌زمان به رشته‌ی تحریر درآمده‌اند.

آثار و کتاب‌های شهاب‌الدین یحیی سهروردی تا اوایل قرن بیستم میلادی، معمولاً در مجامع فلسفی‌ای که معارف شرق جهان اسلام را مورد مطالعه قرار می‌دادند، مورد توجه و بررسی قرار می‌گرفت تا اینکه هانری کربن، ایران‌شناس فرانسوی، به بررسی و تصحیح آثار شهاب الدین سهروردی پرداخت. او در سال 1952 مهم‌ترین کتاب شهاب الدین سهروردی یعنی «حکمة‌الاشراق» را به زبان عربی تصحیح کرد و بعد از آن پژوهشی مهم با عنوان «سهروردی و افلاطونیان ایران» انجام داد. در سال 1970 هم سیدحسین نصر، چهارده نوشته از شهاب الدین سهروردی به زبان فارسی را تصحیح کرد.

در پی این پژوهش‌ها، هانری کربن و سیدحسین نصر طبقه‌بندی تازه‌ای برای آثار شهاب الدین سهروردی ارائه کردند که به این صورت است:

1. رساله‌های کم‌حجم که برخی از آن‌ها به زبان فارسی و برخی به زبان عربی نگاشته شده‌اند و اغلب از نظر شرح مبانی اعتقادی بااهمیت هستند؛ ازجمله: «هیاکل‌النور»، «الواح عمادی»، «پرتونامه»، «فی اعتقادات‌الحکماء»، «لمحات»، «یزدان‌شناخت» و «بستان‌القلوب».

2. رساله‌های رمزی که به زبان فارسی نوشته شده و رمزهای زرتشتی، اسلامی و هرمسی را با روایت‌هایی نمادین تلفیق کرده‌اند. «عقل سرخ»، «آواز پر جبرئیل»، «قصة‌الغرب‌الغربیة»، «لغت موران»، «روزی با جماعت صوفیان»، «رسالة فی حالة‌الطفولیة»، «صفیر سیمرغ»، «رسالة فی‌المعراج» و «شوق فطری انسان برای کسب معرفت»، در این دسته از آثار شهاب الدین سهروردی قرار می‌گیرند.

3. رساله‌های فلسفی و مرتبط با تصوف مانند ترجمه‌ی رسالة‌الطیر ابن سینا، شرح فارسی سهروردی بر اشارات و تنبیهات ابن ‌سینا، شرح‌هایی بر آیاتی از قرآن و شماری از احادیث، دسته‌ی دیگری از کتاب‌های شهاب‌الدین سهروردری به‌شمار می‌آیند.

4. رساله‌های مهمی که اصول اعتقادی شهاب الدین سهروردی را در دربردارند و شامل «تلویحات»، «مقاومات»، «مطارحات» و «حکمة‌الاشراق» می‌شود.

بهترین کتاب‌های شهاب الدین سهروردی

کتاب حکمةالاشراق: شهاب الدین سهرورردی در این کتاب، به تبیین اصول و مبانی فلسفه‌ی اشراق می‌پردازد. این فلسفه در نظام اندیشه‌های اسلامی و تاریخ فلسفه‌ی اسلامی جایگاهی مهم و غیرقابل انکار دارد. نسخه‌ی اصلی این رساله به زبان عربی نوشته شده، اما هانری کربن برای اولین بار این اثر را تصحیح کرد و در سال 1349، انستیتوی ایران و فرانسه آن را تحت عنوان «مجموعه‌ی دوم مصنفات شیخ اشراق در حکمت الهی» به چاپ رساند. در سال 1355 هم سید جعفر سجادی، مصحح و عرفان‌پژوه، این کتاب را به‌طور کامل به زبان فارسی ترجمه کرد و شرح مختصری بر آن نوشت.

کتاب آواز پر جبرئیل: این کتاب عرفانی و رمزآلود، ماجرای شخصی را روایت می‌کند که در پی یافتن حقیقت وارد عبادتگاه صوفیان می‌شود و پس از دیدار با دو پیر دانا، از آن‌ها درباره‌ی دلایل آفرینش و مقامات طریقت می‌پرسد. شهاب الدین سهروردی با استفاده از این روایت به شرح عناصر بنیادین علم معرفت‌شناسی از دیدگاه حکمت الهی می‌پردازد.

کتاب عقل سرخ: این رساله‌ی فلسفی و عرفانی، با روایتی بدیع مراحلی را نشان می‌دهد که نفس انسان پس از رهایی از بند تن طی می‌کند. شهاب الدین سهروردی با طرح این پرسش عجیب که «پرندگان چگونه زبان همدیگر را متوجه می‌شوند؟» با زبانی نمادین، نظریه‌اش را در مورد علم بیان می‌کند و علاوه بر آن به شرح مسائل دیرپای فلسفه و حوزه‌ی عرفان اسلامی می‌پردازد.

کتاب صفیر سیمرغ: شهاب الدین سهروردی در این رساله دیدگاه‌های مختلف در باب انسان را تحلیل و بررسی می‌کند. او پس از تعریف انسان و بررسی این مفهوم در قرآن، معنای انسان کامل را شرح می‌دهد. در ادامه نیز علاوه‌بر مشروح نظریه‌های سهروردی، اهمیت انسان در اندیشه‌ی این فیلسوف بررسی می‌شود.

برخی از بهترین کتاب‌های شهاب الدین سهروردی از جمله کتاب صوتی عقل سرخ، کتاب صوتی آواز پر جبرئیل و کتاب صوتی صفیر سیمرغ در سایت و اپلیکیشن کتابراه در دسترس قرار گرفته‌اند.