معرفی و دانلود کتاب زنان یونان باستان

معرفی کتاب زنان یونان باستان

زندگی زنان در یک حکومت دموکراتیک، موضوع اصلی کتاب زنان یونان باستان است. دان ناردو، مورخ معروف آمریکایی، در این کتاب شرحی از وضعیت زنان از منظر حقوقی، اجتماعی، سیاسی، ادبی و فرهنگی ارائه می‌دهد. او در این جلد از مجموعه‌ی تاریخ جهان بر وضعیت زنان آتنی در دوره‌ی باستان و هلنی تمرکز بیشتری دارد.

درباره‌ی کتاب زنان یونان باستان

«اگر فرزند دختر باشد او را به دایگان مستوره و نیکوپرور بسپار و چون بزرگ شود به معلمه ده تا نماز و روزه و آنچه شرط شریعت آنست، از فرایض بیاموزد؛ و لیکن دبیری میاموزش. و چون بزرگ شد هر چه زودتر جهد کن که به شوهرش دهی، که دختر نابوده به. و چون بُوَد به شوی یا به گور.» این چند جمله از کتاب قابوس‌نامه، نگاه پیشینیان به دختران و زنان را به‌خوبی نشان می‌دهد. پیشینیان دختران را باری بر دوش تلقی می‌کردند که باید زودتر به خانه‌ی بخت رود، خانه‌داری کند، کمتر در اجتماع حاضر شود و بچه‌دار شود. در آن دوره و سراسر تاریخ باستان، چنین نگاهی به زنان امری طبیعی تلقی می‌شد. در جامعه‌ای چون یونان که مردم آن‌جا نسبت‌به دیگر نقاط دنیا روشن‌فکرتر و پیشرفته‌تر بودند نیز همین دیدگاه‌ها به چشم می‌خورد. دان ناردو (Don Nardo) که از متخصصان تاریخ یونان باستان است، کتاب زنان یونان باستان (Women of Ancient Greece) را در توصیف وضعیت زندگی زنان در جامعه‌ی آن دوره نوشته است.

منابع ما درباره‌ی وضعیت زنان در یونان باستان اندک هستند. جالب است که بسیاری از این منابع را مردان نوشته‌اند و ما نمی‌دانیم که یک زن در آن دوره چه افکاری داشته است. دان ناردو از همان ابتدا تأکید دارد که طبقات اجتماعی در وضع زندگی زنان مؤثر بودند. در یونان باستان مانند دیگر جوامع، سه طبقه حضور داشتند: شهروندان عادی، کشاورزان و بردگان. زندگی زنان برده با زندگی دیگر زنان فرق داشت. حتی اعصار و دوره‌های مختلف تاریخ یونان زندگی زنان را تحت‌تأثیر قرار می‌داد. بیشتر منابعی که در کتاب زنان یونان باستان استفاده شده است، منابعی است که نویسندگان آتنی در دوران کلاسیک باستان و دوره‌ی هلنی نوشته بودند.

اشعار حماسی هومر یکی از مهم‌ترین منابعی است که دان ناردو برای نگارش فصل اول کتاب از آن بهره برده است. او در این بخش بررسی می‌کند که زنان در دوره‌ی باستان چگونه زندگی می‌کردند، چه مسئولیت‌هایی را بر عهده داشتند و در چه سنی و چطور ازدواج می‌کردند. جالب است که دموکراسی در یونان باستان حاکم بود، اما زنان هم‌پایه‌ی بردگان قرار می‌گرفتند و حق رأی نداشتند. بااین‌حال بعضی از زنان بودند که برای احقاق حقوق خود فعالیت می‌کردند و به موفقیت می‌رسیدند. جهیزیه، میراث، طلاق، زنا، حضور در دادگاه‌ها و... از دیگر موضوعات فصل دوم کتاب زنان یونان باستان هستند.

زندگی بیشتر زنان یونانی در خانه خلاصه می‌شد؛ پس بدیهی به نظر می‌رسد که دان ناردو فصل سوم کتاب خود را به زندگی داخلی زنان یونان اختصاص دهد. در این فصل راجع‌به بردگان نیز سخن گفته می‌شود. فصل چهارم به حضور زنان در جامعه اختصاص دارد. آن‌ها فقط می‌توانستند در شرایط خاصی از خانه خارج شوند. زنانی که شغل‌هایی چون مامایی، فاحشگی و بردگی داشتند، همیشه در خارج از خانه‌ها دیده می‌شدند. زنان در آداب مذهبی به‌طورویژه شرکت می‌کردند و کاهنانی مؤنث در معابد فعالیت داشتند. یکی از جالب‌ترین مسائلی که دان ناردو به آن می‌پردازد، حضور زنان در مسابقات ورزشی است؛ البته که حق شرکت در المپیک از بانوان سلب شده بود!

اسطوره‌ها و نمایش‌ها بهترین توصیف را از زنان آن جامعه به دست داده‌اند. نویسندگان برای نوشتن آثار خود از قدرت تخیلشان کمک می‌گرفتند؛ بااین‌حال منبع الهام آنان دنیای واقعی بود. در فصل پنجم داستان‌هایی جذاب از زنان در اسطوره‌ها و داستان‌ها بخوانید. در عصر هلنی (یونانی‌گرایی طی سه قرن پس از مرگ اسکندر کبیر) وضعیت‌ زنان پیشرفت کرد و حتی ملکه‌هایی زمام قدرت را در دست گرفتند که مشهورترینشان کلئوپاتراست. در این دوره بود که زنان پست‌های سیاسی را اشغال کردند، صاحب املاک و مستغلات شدند و بدون کسب اجازه از پدر یا همسرشان، دست به معماملات می‌زدند. دان ناردو فصل در فصل آخر به وضعیت زنان در دوران هلنی می‌پردازد.

کتاب زنان یونان باستان با ترجمه‌ی لیلا رضایی و به همت انتشارات ققنوس به چاپ رسیده است.

درباره‌ی مجموعه تاریخ جهان

مجموعه‌ی تاریخ جهان نام مجموعه‌ای 87 جلدی از انتشارات ققنوس است که هر جلد آن ترجمه‌ای از مجموعه‌‌ی World History به حساب می‌آید. دان ناردو، مایکل وی. آزکان، جیمز آ. کوریک و بسیاری دیگر از صاحب‌نظران حوزه‌ی تاریخ، نویسندگان هر جلد از این مجموعه هستند. هر جلد از مجموعه‌ی تاریخ جهان یک دوره‌ی مهم تاریخی را از نظر سیاسی، اجتماعی، تاریخی و فرهنگی با زبانی ساده به خوانندگان می‌شناساند. بعضی از کتاب‌های این مجموعه عبارتند از: «جنگ کره»، «آمریکا و روسیه»، «اسطوره‌های یونان و روم»، «پیدایش مسیحیت»، «جنگ کریمه»، «امپراتوری مغول» و... . مخاطبان اصلی این کتاب‌ها نوجوانانی هستند که می‌خواهند دانش عمومی خود را پایه‌ریزی کنند اما بزرگسالان و علاقه‌مندان و پژوهشگران نیز می‌توانند از مطالب کتاب‌های این مجموعه بهره‌ی بسیار ببرند.

کتاب زنان یونان باستان برای چه کسانی مناسب است؟

برای اطلاع یافتن از وضعیت زنان در تمدن‌های کهن، کتاب زنان یونان باستان گزینه‌ای مناسب به نظر می‌رسد.

در بخشی از کتاب زنان یونان باستان می‌خوانیم

یکى از راه‌هاى رایج و مؤثر نمایشنامه‌نویس‌ها براى بیان موضوع‌هاى اجتماعى، زندگى و سرنوشت، استفاده از شخصیت‌هاى زن بود. بر همین اساس آن‌ها سنتاً نسبت‌ها و لقب‌هاى مردانه به زنان مى‌دادند. نمایشنامه‌ی کمدى «لوسیستراتا» اثر آریستوفان، که در 411 ق.م، وقتى جنگ‌هاى بیست ساله‌ی پلوپونزى یونان را نابود کرده بود، نوشته شده است نمونه‌ی بارز این شیوه است. شخصیت داستان که معنى نام او «کسى است که ارتش‌ها را نابود مى‌کند»، زنان آتنى را سازماندهى مى‌کند و زمام آکروپولیس و خزانه‌دارى شهر را به دست مى‌گیرد. این کار همراه با عدم تمایل آن‌ها به همخوابگى با همسرانشان، مردان را مجبور ساخت تا با اسپارتى‌ها صلح کنند و جنگ را پایان دهند. آریستوفان با دخالت دادن زنان در جنگ، تصمیم‌گیرى‌هاى سیاسى و مسائل دیگر مربوط به مردان، زنان را به‌مثابه‌ی کسانى نشان داد «که از حد» خود گذشتند. بى‌پروایى و نامعقول بودن نقش‌هاى مردانه براى زنان، و ایجاد صلح توسط آنان، در واقع نظر بنیادین نمایشنامه‌نویس را، که همانا نشان دادن شکست سخت مردان یونانى در پایان بخشیدن به جنگ بود، بیان مى‌کند. آریستوفان از چنین نقش‌هاى بى‌باکانه در دیگر نمایشنامه خود به نام «زنان در مجلس» هم استفاده کرد. در این نمایشنامه، گروهى از زنان در جامه‌ی مردان، مخفیانه به مجلسى که همه مرد بودند، مى‌روند و لایحه‌اى به تصویب مى‌رسانند که بر اساس آن، تمام قدرت سیاسى به دست زنان شهر مى‌افتد.

زنان در تراژدى هم نقش‌هاى مردانه بازى مى‌کردند. مثلاً در نمایشنامه آئسخولوس به نام آگاممنون (458 ق.م)، کلوتمنسترا شخصیت زن نمایشنامه، شریک جنسى‌اش را خود انتخاب مى‌کند (برادرزاده‌ی آگاممنون)، وقتى همسرش براى جنگ در تروا به سر مى‌برد، بر تخت فرمانروایى مى‌نشیند و چون شوهر از جنگ باز مى‌گردد، او را مى‌کشد.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار: تصویرى محدود، اما جذاب از زنان یونانى
1: زنان در جوامع اولیه یونان
2: جایگاه‌هاى قانونى و حقوقى زنان در دوره کلاسیک
3: زندگى داخلى زنان یونان در عصر کلاسیک
4: نقش‌ها و فعالیت‌هاى اجتماعى زنان یونانِ باستان
5: زنان یونانى در اسطوره، نمایشنامه و فلسفه
6: زندگى زنان یونانى در دوره هلنى پیشرفت مى‌کند
یادداشت‌ها
براى مطالعه بیش‌تر
مآخذ