معرفی و دانلود کتاب رویکردهایی به نظریه اجرا: مجموعه مقالات

معرفی کتاب رویکردهایی به نظریه اجرا: مجموعه مقالات

علی اکبر علیزاد در کتاب رویکردهایی به نظریه اجرا مجموعه‌ مقالاتی از کارگردانان و هنرمندان شاخص عرصه نمایش گردآوری کرده است. این اثر که روشنگر راه موفقیت در حوزه هنر تئاتر است، به مباحث مختلف اجرا از دیدگاه‌های مختلف می‌پردازد.

درباره کتاب رویکردهایی به نظریه اجرا

نگاه کردن به کار بزرگان، الگوبرداری از روش آن‌ها و قدم گذاشتن در جای پایشان از لازمه‌های کشف مسیر و روش خودمان در کار است. به‌خصوص کاری که مخاطب انبوه داشته باشد و شما را در معرض نقد و قضاوت از دیگر زوایا هم قرار دهد. هنر اجرا دقیقاً یکی از همین نمونه کارهاست.

کتاب رویکردهایی به نظریه اجرا (Approaches to the Performance Theory) شامل مقالاتی از هنرمندان، نظریه‌پردازان و کارگردانانی بلندآوازه نظیر ریچارد شکنر، جان کیج، آلن کاپرو ، مایکل کربی، لیزا ولفورد و... است.

هنر پرفورمنس از دیرباز و در قالب‌های گوناگون به مخاطب عرضه شده است. سیل نظریه‌هایی که تلاش می‌کنند هر اجرایی را بررسی و تحلیل کنند کم نیست. بنابراین عبارت «اجرا مفهوم مناقشه‌‌برانگیزی است» لزوماً نمی‌تواند گزاره غلطی باشد.

این مفهوم مناقشه‌برانگیزتر هم می‌شود وقتی هر کسی می‌کوشد اثر اجرا شده را در سرزمین و متناسب با باورهای خودش معنا کند. خاصه در این دوره و زمانه که هر اثر مبهم و معناگریز و روشنفکرانه‌ای را «پرفورمنس» می‌نامند. در ایران آثار زیادی ترجمه نشده‌اند که با رویکرد نظری به موضوع اجرا یا هنرهای تجسمی بپردازند. بنابراین تعجبی ندارد اگر تغییر چشمگیری در نگاه تئوریک هنرمند و مخاطب به اجرا رخ نداده است. اصطلاحاتی مثل «هنر اجرا»، «اجرا کردن»، « تئاتر اجرایی» یا «اجرا» در وسعتی به کار گرفته شده‌اند که مشکل بتوان همه را در یک ستون فهرست‌بندی کرد.

به‌علاوه در تئاتر سنتی یک بازیگر مشخص وظیفه دارد به شخصیتی که دیگری آفریده زندگی ببخشد. ولی هنر اجرای مدرن با شخصیت‌هایی که نویسنده پیش‌تر خلق کرده است شکل نمی‌گیرد، بلکه اساس و پایه آن بدن خود اجراگر، زندگی شخصی او، و تجربه‌های خاصش در فرهنگی مشخص است. تمام این موارد در کنار خودگاهی آن‌ها از این فرایند نمایشی وجه اجرایی به خود می‌گیرد. پس چون تاکید بر اجراست و بدن عریان از طریق اجرا به تماشاگر عرضه می‌شود، مرکز این عرضه تن آدمی‌ است. این اثر به بررسی و شرح و بسط مباحثی همچون مفهوم اجرا و ارتباط آن با تئاتر و آیین، تئاتر آوانگارد، اجرا در تئاتر شرق و فرهنگ‌های غیرغربی، اجرا و پست‌مدرنیسم و ریشه‌های هنر اجرا در در هنرهای تجسمی می‌پردازد و برای دانشجویان تئاتر، کارگردانان و علاقه‌مندان به هنر اجرا منبعی اساسی به زبان فارسی به حساب می‌آید.

درباره‌ی مجموعه‌ی تئاتر: نظریه و اجرا:

این مجموعه جریان‌های مهم تئاتری جهان در عصر ما را معرفی کند. سنت‌هایی که مرور و خواندن دوباره‌ی آ‌ن‌ها از هر لحاظ بسیار لازم و ضروری است. معرفی جریان‌های عمده‌ی تئاتر و اجرای معاصر، بازخوانی آن‌ها، تأکید کردن بر ارتباط بین عمل و نظریه‌ی تئاتر از هدف‌های مهم این مجموعه به شمار می‌رود.

کتاب رویکردهایی به نظریه اجرا مناسب چه کسانی است؟

این کتاب را به کارگردانان، دانشجویان هنرهای نمایشی، و علاقه‌مندان به نظریه اجرا پیشنهاد می‌کنیم.

علی اکبر علیزاد را بیشتر بشناسیم

علی اکبر علیزاد در سال 1352 به دنیا آمد و عضو هیئت‌علمی دانشکده سینما و تئاتر است. علیزاد علاوه بر ترجمه کتاب‌های متعدد در باب اجرا، کارگردانی، درام، و بازیگری، خود کارگردان تئاتر است و نمایشنامه‌های مهمی همچون «کلفت‌ها» ژان ژنه، «در انتظار گودو» سموئل بکت، «اولئانا» دیوید ممت و... را به صحنه برده است.

در بخشی از کتاب رویکردهایی به نظریه اجرا می‌خوانیم

عوامل محیطی و دیگر تلاش هایی که برای تغییر رابطۀ بیانی تماشاگر اجرا صورت گرفته، چنان در هپنینگ‌ها فراگیر و معمول است که به سادگی ممکن است آن را به عنوان بخشی از خود این فرم [نمایشی] اشتباه بگیریم. هر یک از کارهایی که در اینجا به آن ها اشاره کردیم، به شکلی این رابطه را دست کاری می‌کنند. اما هپنینگی که روی یک صحنه، و با همان شرایط سنتی رابطۀ تماشاگر اجرا (و بدون هر گونه جنبۀ محیطی) ارائه شود نیز کماکان هپنینگ است. در انتها باید گفت که نوع چینش و کنترل فضا، و برقراری رابطۀ فعال با تماشاگران، مسائلی هستند که به سبک کار مربوط اند، نه به [اُسّ و اساس] این فرم نمایش.

نظریۀ مبتنی بر کلاژ، گه گاه به دلائل روانشناختی این امر که چرا هنرمندان نیویورک شروع به کار در حیطه تئاتر کردند نزدیک می‌شود، ولی این مسئله را تبیین نمی‌کند.

هر چند که خودِ کاپرو کارش را با نقاشی و مجسمه سازی شروع کرد و به مونتاژ کاری، کار محیطی و نهایتاً به هپنینگ رسید، شرایط و امکاناتِ زیبایی شناختی برای شکل گیری هپنینگ حداقل از زمان شویترز وجود داشت. ظاهراً [برای تحقق این امر] عواملِ اضافی‌ای خارج از حیطۀ زیبایی شناسی کلاژ / کار محیطی مورد نیاز بود.

در اواخر دهۀ 1940 و اوایل دهۀ 1950، برخی از هنرمندان در نیویورک کم کم تأکید و توجهشان را در نقاشی به خودِ کنشِ انجام کار معطوف کردند. جکسون پولاک، تحت‌نفوذ نظریات و تجربیات سوررئالیستی در زمینۀ خلق خود به خودی، نقاشی‌های «قطره‌ای» معروف خود را به وجود آورد. ضربه‌های قلمِ پیش‌بینی نشده و افسار گسیختۀ ویلم د کونینگ به ایدئال بسیاری از هنرمندان جوان بدل شد. دست هنرمند را نیروی شهود و احساس به حرکت در می‌آورد، و «اتفاقات شادمانه» از ارزشی خاص برخوردار بود.

فهرست مطالب کتاب

مجموعۀ تئاتر: نظریه و اجرا
مقدمه: اجرا چیست؟/علی اکبر علیزاد
فصل اول: اصول نظری و عملی اجرا
نظریۀ اجرا و رویکردها: ریچارد شکنر/علی اکبر علیزاد
هپنینگ: مایکل کربی/مجید اخگر
مصاحبه با جان کیج: مایکل کربی و ریچارد شکنر/مجید اخگر
صدا زدن: یک هپنینگ: آلن کاپرو/مجید داودی
اسمیت، ویلسون و فورمن: آرنولد آرونسون/مجید اخگر
اجرا و پست مدرن: ماروین کارلسون/فرشید آذرنگ
فصل دوم: اجرا، آیین، سنت، تئاتر
اجراگر: یرژی گروتفسکی/رضا سرور
تأویل کنش: مجموعۀ متوالی متون عرفانی ایران زمین: در آزمایشگاه نوین و جهان شمول اجرا: لیزا ولفورد/منصور براهیمی
تمرین تئاتر «نو»: مونیکا بث و کارن برازل/احسان نوروزی
تئاتر در فرهنگ های سنتی آفریقا: الگوهای بازمانده: وله شوئینکا/داود دانشور
شمن های کره‌ای: ایفای نقش از طریق خلسه: دو هیون لی/احسان نوروزی