معرفی و دانلود کتاب رخداد، سوژه و حقیقت در اندیشه سیاسی آلن بدیو

معرفی کتاب رخداد، سوژه و حقیقت در اندیشه سیاسی آلن بدیو

کتاب رخداد، سوژه و حقیقت در اندیشه سیاسی آلن بدیو اثر پوریا پرندوش به بررسی آرا و افکار آلن بدیو فیلسوف و اندیشمند فرانسوی می‌پردازد و تصویری صحیح از فلسفه بدیو برای شناخت شرایط سیاسی حاضر از منظری متفاوت به خواننده می‌دهد.

آلن بدیو (Alain Badiou)‌ به عنوان فیلسوفی رهایی‌بخش، بی‌شک یکی از مهم‌ترین منتقدان پسامدرنیسم و اندیشمندان معاصر به شمار می‌رود که پس از سال‌ها اندیشه‌ و تفکرات او جایگاه حقیقی خود و مجال بحث‌های فراوانی را در مجامع روشنفکری و دانشگاهی پیدا کرده است. پروژۀ بدیو نوآورانه، عمیق، رادیکال و دارای معاصرت با پروبلماتیک عصر حاضر است. بدیو با باور به اینکه برای انجام پروژه‌اش ابتدا باید فلسفه را از بیراهه‌ای که آن را به آن جا کشانده‌اند به مسیر اصلی خود بازگرداند، در ابتدا بر این امر اهتمام داشته است. برای این منظور می‌خواهد فلسفه را به گونه‌ای تعریف کند که به مسائل زمان ما پیوند داشته و مربوط به مشکلات حال باشد.

اندیشمندان و فلاسفۀ تأثیرگذار بر اندیشۀ بدیو طیف گسترده‌ای هستند که شامل افلاطون، لکان، سارتر، آلتوسر، مالارمه و روسو می‌شوند. دریافت بدیو از امر سیاسی حاصل تأملات (یا حاصل تأثیراتی است که) او از رخدادهای سیاسی‌ای همچون انقلاب فرانسه و به ویژه جنبش می‌ 1968 فرانسه گرفته است. البته خودِ او نیز بخشی از جنبش می‌1968 بوده و با آن همدلی بسیاری دارد. فراتر از همۀ این‌ها، بدیو به دنبال کنکاش در تغییری بنیادی‌ است که «رخداد» می‌نامد و تأثیرات این رخدادهاست که جهان‌شمول و هم به گونه‌ای سوژه محور است. از این منظر، افراد انسانی تنها با کنش وفادارانه به یک رخداد است که می‌توانند به سوژگی دست یابند. اندیشۀ بدیو ذاتاً سیاسی است، اگرچه از حیطۀ سیاست فراتر می‌رود. وی با وجود تأثیرپذیری از متفکران دور و نزدیکی که ذکر کردیم، از هیچ مکتب فکری‌-اندیشگی، تأثیر تام نپذیرفت، به هیچ جریان اصلی وفادار نماند و در مجموع می‌توان گفت اصالت اندیشگی خود را حفظ کرده است. انسان بدیو نیز همچون روسو «آزاد آفریده شده ولی همه‌جا در بند است»؛ و تلاش مضاعف وی بازکردن این قیدوبند از دست‌وپای فرد انسانی و برکشیدن او از ابزار و بازیچۀ قدرت (ابژه) به سوژۀ نقاد خودبنیاد و ستیزه‌جو، جهت تعیین سرنوشت خویش و سعادت‌های جمعی فراگیر است.

چیزی که سبب تمایز بدیو با دیگر فیلسوف‌ها و علمای دیگر می‌شود، پرکار بودن و تلاش او در راه بسط مفاهیمی جدید برای فراهم کردن شرایط کنش سوژه‌ها در زمانه‌ای است که دچار تغییر شکل بورژوازی و قدرت‌گیری دولت سرمایه‌داری در برابر ارادۀ آزاد افراد است. بدیو برای احیای دوبارۀ شرایط کنش فعالانه و تبدیل فرد به سوژه، تلاش می‌کند. بدیو همان کسی است که ندای سیاسی کردن فلسفه سر می‌دهد و تلاش برای تغییر و تأثیر بر چشم‌انداز سیاسی‌ای دارد که در آن با خیالی آسوده و اغلب مواقع تحت تأثیر انگاره‌های دولتی زیست می‌کنیم. در پاسخ به پرسش از اهمیت بدیو باید گفت که اندیشۀ بدیو تأثیراتی عمیق برای نظریه و عمل سیاسی دارد. فلسفۀ سیاسی وی شامل نظریه‌ها، اندیشه‌ها و بازتعریف‌های مفهومی است. این فیلسوف فرانسوی، بر موضوعاتی انگشت می‌گذارد که برای سیاست و فهم امر سیاسی بسیار ضروری است

پس از سال‌ها کم‌توجهی به اندیشۀ بدیو که پیامد آن ترجمۀ دیرهنگام آثار وی و ناشناخته ماندن نسبی‌اش در حوزۀ اندیشۀ رادیکال چپ بود، امروزه انتشار کارهای بدیو در ایالات متحده و حوزۀ اندیشۀ انگلوساکسونی در کنار نشر آن در سایر کشورها موجب بحث و جهت‌گیری‌های فراوانی شده است. به ویژه اینکه بخشی از نسل‌های جوان‌تر چپ‌گرا (اندیشمندان و پژوهش‌گران) که به دنبال فرارفتن از چهارچوب مارکسیسم سنتی و آموزه‌های پساساختارگرایی بوده و به دنبال آلترناتیو درون نظام اندیشگی آنگلو آمریکایی نبوده‌اند اقبال بیشتری به وی به عنوان راه سوم داشته‌اند.

پس از سال‌ها کم‌توجهی به اندیشۀ بدیو که پیامد آن ترجمۀ دیرهنگام آثار وی و ناشناخته ماندن نسبی‌اش در حوزۀ اندیشۀ رادیکال چپ بود، امروزه انتشار کارهای بدیو در ایالات متحده و حوزۀ اندیشۀ انگلوساکسونی در کنار نشر آن در سایر کشورها موجب بحث و جهت‌گیری‌های فراوانی شده است. به‌ویژه اینکه بخشی از نسل‌های جوان‌تر چپ‌گرا (اندیشمندان و پژوهشگران) که به‌دنبال فرارفتن از چهارچوب مارکسیسم سنتی و آموزه‌های پساساختارگرایی بوده و به‌دنبال آلترناتیو درون نظام اندیشگی آنگلو آمریکایی نبوده‌اند اقبال بیشتری به وی به عنوان راه سوم داشته‌اند.

این اثر پس از بررسی کامل و همه‌جانبه معرفت‌شناسی و هستی‌شناسی بدیو که برای درک اندیشه او ضروری است، به مفهوم رخداد و تمرکز بر رخداد سیاسی از دیدگاه بدیو می‌پردازد و مفهوم دولت و ضد دولت، سوژه بودن و قرابت اندیشه این فیلسوف با ژان‌ ژاک روسو را تشریح کرده است.

در بخشی از کتاب رخداد، سوژه و حقیقت در اندیشه سیاسی آلن بدیو می‌خوانیم:

نخست اینکه رخداد منبعث از کثرت کلیِ یک موقعیت است، کثرت عناصری که ساختار را شکل می‌دهد و یا به صورت مجموعه‌ای درمی‌آورد که قابل شمارش بوده و منسجم باشد. به عنوان یک عملکرد ذهنی (سوبژکتیو)، تفکر انسانی عناصری را که بدیو ساختاری می‌نامد مرتب کرده و می‌شمارد. به عنوان نمونه: زمانی که من در مورد موقعیتی همانند انقلاب فکر می‌کنم، می‌توانم تمامی عناصری را که به این مجموعه تعلق دارد و برای من قابل فهم است شمارش کنم، برای نمونه عناصری چون ایدئولوژی، خلق، حکومت، حاکمیت، تظاهرات و سایر عناصری که به فهم و حس من درمی‌آیند؛ یا یک رخداد می‌تواند به صورت مجموعه‌ای منحصربه‌فرد که حامل توصیفات خاص خود باشد فهم شود. مثال انقلاب فرانسه می‌تواند در این زمینه گویا باشد، که عناصر مختص به این رخداد فی‌نفسه به انقلاب فرانسه بازمی‌گردد و شباهت رخدادی پدید نمی‌آید و در‌ واقع ما با تکینگی رخداد و به طور خاص موقعیت مواجه‌ایم. موقعیت انقلاب فرانسه بین سال‌های 1789 تا 1794 باشد، در این موقعیت ما تکثری از داده‌های تاریخی، اجتماعی و طبیعی داریم که بدیو آن را «واقعیت» می‌نامد. این واقعیت‌ها تشکیل دهندۀ رخداد انقلاب مورد نظر می‌باشد.

دوم اینکه، یک رخداد موارد تشکیل دهندۀ خاص و منحصر به خود را دارد، که بدین ترتیب عناصری وجود دارد که به مجموعه توصیفاتی تعلق دارند که تنها به همان رخداد بازمی‌گردند و نه به یک رخداد کلی و یا رخدادی دیگر و در جای دیگر. لازم به یادآوری است که کثرت رخداد، خاص خود آن رخداد است و تنها به آن تعلق دارد؛ بنابراین، توصیفی که به یک رخداد بار می‌کنیم باید خصلت خودارجاعی داشته باشد که در آن، عناصر توصیفی یک مجموعه تنها به همان رخداد تعلق دارند؛ بنابراین به عنوان نمونه فداییان خلق، توده‌ای‌ها، طبقۀ روحانیت، آیت‌الله خمینی و بازرگان به انقلاب ایران مرتبط هستند و نه به رخدادی دیگر. در نتیجه هر رخدادی را بایستی در مورد خاص خود به‌صورت جداگانه و در استقلال خود بررسی کرد.

فهرست مطالب کتاب

درآمد
پیشگفتار: بازگشتِ پارسیا
مقدمه
فصل یکم: تلاش برای نجات فلسفه: حقیقت و فلسفه
هستی‌شناسی بدیویی
تئاتر فلسفه و دکترین موقعیت
فصل دوم: سیاست و امر سیاسی
فصل سوم: رخداد چیست؟
هستی‌شناسی رخداد
رخداد چیست؟
آمادگی برای وقوع رخداد سیاسی
ایده و رخداد سیاسی
رخداد به مثابه تغییر اجتماعی
رخداد به مثابه تصمیم
رخداد و زمان
فصل چهارم: دولت و ضددولت
آیا دولت در نهایت نهادی است که باید نابود شود؟
مکان رخدادی و بخش محروم و بیرون رانده شده
فقدانِ در موقعیت و ایدئولوژی
رخداد سیاسی: برابری و آزادی
فصل پنجم: سوژه
سوژه بودن: جستجو برای سوژۀ سیاسی
حقیقت و سوژه
سوژه و وفاداری
سوژۀ سیاسی
سوژۀ انقلابی
خلاصه
فصل ششم: بدیو و قرارداد اجتماعی روسو
چه باید کرد؟
نتیجه‌گیریِ پایانی
کتابنامه