معرفی و دانلود کتاب رایحه‌ی زمان: جستاری فلسفی در باب هنر درنگ کردن

معرفی کتاب رایحه‌ی زمان: جستاری فلسفی در باب هنر درنگ کردن

فیلسوف بیونگ چول هان در کتاب رایحه‌ی زمان به آسیب‌شناسی‌های زندگی مدرن پرداخته که اغلب به‌عنوان آسیب‌شناسی تجربه‌ی زمان یا همان «شتاب‌زدگی» توصیف می‌شوند. او در این کتاب می‌گوید که تحلیل‌های موجود، تنها باعث ناشناخته‌تر ماندن و برطرف‌نشدن مشکل واقعی‌ست و این حس که همه‌چیز در حال سرعت گرفتن است و ما عقب مانده‌ایم، تنها یکی از علائم اختلال عمیق‌تر درک زمان است که او آن را «دیسکرونیا» می‌نامد. گفتنی‌ست این اثر در سال 2010 نامزد دریافت جایزه‌ی Tractatus-Preis شده است.

درباره‌ی کتاب رایحه‌ی زمان

بشر امروز با بیماری لاعلاج شتاب‌زدگی روبه‌روست. با پیشرفت علم و ماشینی شدن تقریباً تمامی امور در کلان‌شهرها و دیگر شهرهای بزرگ، حالا انسان مجبور است که به‌نوعی خود را با سرعت ماشین‌ها سازگار کند و به این شکل است که بسیاری در آرزوی کمی آسایش و آهستگی، هفته‌ها و شاید ماه‌ها را در عذاب سپری می‌کنند. احتمالاً برای شما هم پیش آمده که از زبان دوست، همکار یا آشنایی شنیده باشید دلش می‌خواهد مدتی را در زمان سفر کرده و به حداقل پنجاه سال پیش برود، زمانی‌که خبری از گوشی‌های هوشمند همراه نبود و حتی برای دریافت نامه‌ها نیز لازم بود که صبور باشید و گاهی یک هفته تا یک ماه را در انتظار بمانید. اما امروزه چند کلیک کافی است تا ایمیل شما از نقطه‌ای در جهان به نقطه‌ی دیگر برسد. ارتباطات بسیار راحت‌تر شده اما آیا اینهمه سرعت و شتاب واقعاً با روحیات و طبیعت انسان‌ها و حیات او سازگار است؟

بیونگ-چول هان (Byung-Chul Han) نظریه‌پرداز فرهنگی و فیلسوفی است که در کتاب رایحه‌ی زمان (Duft der Zeit: Ein philosophischer Essay zur Kunst des Verweilens) به شرح همین بیماری لاعلاج، یعنی شتاب‌زدگی پرداخته است. او معتقد است که عصر شتاب دیگر به سر آمده و آن‌چه که ما اکنون به‌‌عنوان شتاب احساس می‌کنیم، در واقع یکی از علایم اصلی آشفتگی زمانی است. بحران عصر ما، ناشی از زمان‌پریشی است که در نتیجه‌ی آن در درک زمان دچار اختلالات و احساسات کاذب خواهیم شد. خود زمان، ضرباهنگی نظم‌دهنده‌ ندارد و به همین دلیل است که ناموزون به‌نظر می‌رسد. زمان‌پریشی هم باعث می‌شود که زمان با سرعت تمام در حرکت باشد و این حس که زندگی در حال شتاب ‌گرفتن است، در واقع به دلیل نوع فهم ما از زمان است که بی‌جهت مثل برق در حال گذر است.

به عقیده‌ی چول هان نظریه‌ی شتاب که امروزه خیلی مورد توجه است و نظرات بسیاری راجع به آن ارائه شده، نه‌تنها بحران زمانی واقعی را در نظر نگرفته، بلکه حتی تا حدودی باعث در سایه قرار گرفتنش هم می‌شود. هان نظریه‌های پاتولوژیک دیسکرونی را توصیف می‌کند و تمرینی را در رابطه با زمان پیشنهاد می‌دهد که منجر به درمان احتمالی شتاب‌زدگی خواهد شد. او در کتاب پیش رو سفر تاریخی و هیجان‌انگیزی را در زمان ترسیم کرده که اگر همراهش شوید، خواهید فهمید مطلق شدن است که منجر به از دست دادن زمان و جهان و معنا می‌شود. در کتاب رایحه‌ی زمان می‌خوانید که استراتژی‌های کاهش سرعت بیش از این کارساز نیستند و فقط احیای معاصر یک حیات فکری و هنر درنگ و آهستگی‌ست که می‌تواند حیات فعال را متعادل و جهان و زمان را دوباره احیا کند.

هان بر طیفی از متفکران از جمله هایدگر، نیچه و آرنت تکیه کرده و با استفاده از نظریات آن‌ها استدلال می‌کند که بشر امروز تنها در صورتی می‌تواند بر این بحران زمانی پیروز شود که به احیای حیات فکری و بازآموزی هنر درنگ بپردازد. زیرا آنچه انسان را از سایر حیوانات متمایز می‌کند، ظرفیت تأمل و تعمق اوست، و وقتی زندگی دوباره بتواند این ظرفیت ارزشمند خود، یعنی هنر درنگ را بازیابی کند، همه‌چیز رو به بهبود خواهد رفت.

بیونگ چول-هان کتاب رایحه‌ی زمان را در دوازده فصل به رشته‌ی تحریر درآورده است. عناوین برخی از این فصول عبارتند از: «نابهنگام»، «زمان بی رایحه»، «شتاب تاریخ»، «از عصر قدم‌رو رفتن‌ها تا عصر چرخیدن‌های بی‌هدف»، «تناقضِ زمان حال»، «بلور معطر زمان» و «عصر فرشته». نشر چرخ این جستار فلسفی را با ترجمه‌ی فارسی فریدا فرنودفر ذیل مجموعه‌ی مطالعات فلسفی منتشر کرده و در اختیار خوانندگان قرار داده است.

نکوداشت‌های کتاب رایحه‌ی زمان

• این کتاب حتی برای غیرفیلسوفان هم به راحتی قابل درک است، زبان آن روان و جذاب است، و هنگامی‌که درگیرش شوید، برایتان دشوار خواهد بود که کتاب را دوباره زمین بگذارید. (اولریکه هافمن-ریشتر، مجله‌ی تمرین روانپزشکی)
• در این کتاب هان به‌شکل درخشانی نقدی از بی‌قراری انسان‌ها را به‌عنوان کارگران، به تصویر کشیده است. (رونالد دوکر، مجله‌ی ادبیات)
• ما درست مثل همسترهایی که در یک چرخ می‌دوند شده‌ایم. اما لازم است که هنر آهستگی و درنگ کردن را دوباره بیاموزیم. (مجله‌ی زوریخ تایمز جدید)

کتاب رایحه‌ی زمان برای چه کسانی مناسب است؟

اگر شما هم به جستارهای فلسفی با زبان ساده و روان علاقه‌مند هستید، پیشنهاد می‌کنیم مطالعه‌ی این کتاب را از دست ندهید.

در بخشی از کتاب رایحه‌ی زمان: جستاری فلسفی در باب هنر درنگ کردن می‌خوانیم

شگفتا که «واپسین انسانِ» نیچه در زمانه‌ی ما هنوز موضوعیت دارد. «واپسین انسانِ» نیچه «تن‌درستی» را که امروز به ارزشی مطلق و حتی به‌مرتبه‌ی دین ارتقا یافته است پیشاپیش «ارج می‌نهد.» به‌علاوه او لذت‌گرا نیز هست. او «خوشی‌های کوچک روزانه‌ [و] خوشی‌های کوچک شبانه‌» دارد. در او لذت و میل جای حس و اشتیاق را می‌گیرد: «عشق چیست؟ آفریدن چیست؟ اشتیاق چیست؟ ستاره چیست؟… واپسین انسان چنین می‌پرسد و چشمک می‌زند.» عمر طولانی در صحت و سلامت اما عاری از هر اتفاقی سرانجام برای او غیرقابل‌تحمل می‌شود. پس به مواد مخدر روی می‌آورد و در نهایت همین مواد مخدر بلای جانش می‌شود: «گه‌گاه اندکی زهر که رؤیاهای خوش می‌زاید و سرانجام زهر بسیار برای مرگی خوشایند.» به طرز متناقضی، آن زندگی‌ای که او سعی داشت به لطف سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ی بهداشت پیاپی تمدیدش کند پیش از موعد به پایان می‌رسد. او به جای مُردن، نابهنگام تلف می‌شود.

فردی که قادر به مُردنِ بهنگام نیست‌ باید نابهنگام تلف شود. در واقع مُردن مستلزم آن است که زندگی به‌درستی به پایان رسیده باشد. مرگ در واقع پایان زندگی است. چنان‌چه زندگی از هرگونه پایان‌ یافتنِ معنادار بی‌نصیب بماند، نابهنگام به پایان می‌رسد. و بااین‌حال چه دشوار است مُردن در جهانی که پایان و خاتمه جای خود را به جریانی بی‌انتها و بی‌جهت داده باشد، جای خود را به حالتی پیوسته از ناتمام بودن و آغازی دوباره داده باشد - منظورم مُردن در جهانی است که در آن زندگی به شکلی ملموس یا کلیتی ملموس ختم نمی‌شود، بلکه ریسمان جریان زندگی، نابهنگام، از هم می‌گسلد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه‌ی مترجم
پیش گفتار
1: نابهنگام
2: زمان بی رایحه
3: شتاب تاریخ
4: از عصر قدم‌رو رفتن‌ها تا عصر چرخیدن‌های بی‌هدف
5: تناقضِ زمان حال
6: بلور معطر زمان
7: عصر فرشته
8: ساعت معطر: سفری کوتاه به چین باستان
9: رقص دوار جهان
10: رایحه‌ی چوب درخت بلوط
11: ملال ژرف
12: زندگی نظرورزانه
یادداشت ها
نمایه