معرفی و دانلود کتاب جامعه ایران در دوران رضاشاه پهلوی

معرفی کتاب جامعه ایران در دوران رضاشاه پهلوی

احسان طبری در کتاب جامعه ایران در دوران رضاشاه پهلوی، پژوهشی تاریخی و اجتماعی در وضعیت کلی نیمه‌ی اول سلطنت پهلوی به عمل آورده و تحول و دگرگونی جامعه‌ی ایران در این دوره‌ی حساس را مورد تحلیل قرار داده. او در این کتاب از شواهد و مدارک بی‌شمار تاریخی استفاده کرده و در کنار پژوهش تاریخی، تحلیل اجتماعی و سیاسی بسیار دقیقی نیز از تاریخ معاصر ایران ارائه کرده است.

درباره‌ی کتاب جامعه ایران در دوران رضاشاه پهلوی

رضاشاه که در ابتدا چیزی جز یک قزاف ساده نبود، در سال 1304 شمسی به‌عنوان پادشاه ایران به قدرت رسید و حدود دو دهه وظیفه‌ی نظارت بر امنیت و پیشرفت این کشور را بر عهده گرفت. او برای تحقق اهداف خود از متخصصان تحصیل‌کرده و مترقی بسیاری کمک گرفت و تحولات و تغییرات بسیاری را پیاده کرد. این افراد همه می‌دانستند کشورشان از بسیاری تحولات حیاتی زمانه‌ی خود عقب مانده و آرزوی ایرانی آباد، مترقی و مدرن را در سر می‌پروراندند؛ هرچند دموکراسی، برابری طبقاتی و پایبندی به برخی سنت‌ها و اخلاقیات در این رویا جایی نداشت.

با این حال به‌جرئت می‌توان رضاشاه را به‌عنوان اثرگذارترین و پیشروترین حاکم ایران معاصر نام برد. زمانی که حکومت ایران در دستان رضا شاه قرار گرفت دهه‌ها بود که کشور در سراشیبی سقوط افتاده بود، درآمد کشور حتی برای رفع ساده‌ترین نیازهای شهروندان کافی نبود، بی‌کفایتی و بی‌ثباتی مدیریت حاکمان قاجاری مرزهای ایران را به‌شدت ناامن کرده و قدرت ارتش را به هیچ رسانده بود، اختلافات داخلی مناطق مختلف کشور را ضعیف کرده و سطح آموزش و بهداشت شهروندان در پایین‌ترین حالت خود بود. احسان طبری با توجه به تمام این شرایط در کتاب جامعه ایران در دوران رضاشاه پهلوی می‌خواهد به این سوال پاسخ بدهد که رضاشاه چگونه و با چه ابزارها و روش‌هایی نه‌تنها اوضاع سیاسی و امنیتی، که اوضاع اجتماعی و فرهنگی ایران را هم دگرگون کرد و از تمام شکست‌ها و پیروزی‌های او در این راه چه درس‌هایی می‌توان گرفت.

احسان طبری در کتاب جامعه ایران در دوران رضاشاه پهلوی ادعا می‌کند که رضاشاه و نیروهای همراه و هم‌قدمش برای تحول و تغییر حکومت در وسیع‌ترین شکل خود تلاش می‌کردند. یکی از اساسی‌ترین تحولاتی که رضاشاه به‌عنوان یک نظامی اعمال کرد تحول قوانین و اوضاع ارتش ایران بود. او برای اولین بار قانون سربازی اجباری را در ایران پیاده کرد، بودجه‌های کلانی به ارتش اختصاص داد، به خرید تسلیحات و تجهیزات نظامی مختلف پرداخت و افسران ارتش را راهی مدارس نظامی غربی در خارج از ایران کرد.

رضاشاه روی آموزش و پرورش کودکان و جوانان، به‌خصوص زنان هم تاکید بسیاری داشت. در زمان حکومت رضاشاه پهلوی نه‌تنها کافه‌ها، رستوران‌ها و میخانه‌ها، که محیط‌های آموزشی مانند اولین دانشگاه رسمی ایران، یعنی دانشگاه تهران درهای خود را به روی زنان باز کردند؛ هرچند زنان در این فضا تشویق می‌شدند تخصص‌های درخور و شایسته‌ای مانند تدریس و پرستاری را دنبال کنند. البته که از دیگر تصمیمات تحول‌آفرین و شاید یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات رضاشاه در رابطه با زنان باید به کشف "اجباری" حجاب و اعلام کردن ممنوعیت پوشش چادر برای زنان اشاره کرد. این‌ها از جمله مسائل و وقایعی است که در کتاب جامعه ایران در دوران رضاشاه پهلوی مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد.

درباره‌ی تحولات و تصمیمات عمده‌ی رضاشاه مطالب و ادعاهای بسیاری بیان شده و بسیاری از آن‌ها چنان در خاطره و حافظه‌ی ایران نقش بسته که اکنون به‌عنوان بدیهیات شناخته می‌شود. اما چیزی که در سایه‌ی این وقایع بزرگ به فراموشی سپرده شده اوضاع شهروندان و مردم عادی ایران در زمان رضاشاه است. احسان طبری با تاکید بر این موضوع می‌خواهد دلایل شکست و موفقیت اهداف رضاشاه را از دل اوضاع اجتماعی و فرهنگی مردم ایران در آن زمان بیرون بکشد. او پیش‌زمینه‌ها و عواقب تحولات سیاسی و عمده‌ی ایران در زمان رضاشاه را تحلیل کرده و می‌خواهد تصویر بهتری از اوضاع ایرانیانی که تحت سلطه‌ی رضاشاه زندگی می‌کردند به نمایش بگذارد.

کتاب جامعه ایران در دوران رضاشاه پهلوی توسط احسان طبری نگاشته شده و به همت انتشارات فردوس در اختیار مخاطبان فارسی زبان قرار گرفته است.

کتاب جامعه ایران در دوران رضاشاه پهلوی برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی کتاب جامعه ایران در دوران رضاشاه پهلوی را به تمام علاقه‌مندان و پژوهشگران تاریخ معاصر ایران پیشنهاد می‌کنیم.

در بخشی از کتاب جامعه ایران در دوران رضاشاه پهلوی می‌خوانیم

سرمایه‌دارى ایران در زمان رضاشاه، نسبت به زمان‌هاى پیشین به شکل محسوسى مناسبات ویژه‌ی خود را در شهر و ده، در بافت طبقاتى جامعه، در شیوه‌ی زندگى و تفکر، در اسلوب‌هاى استثمار، در سیاست داخلى و خارجى بسط و گسترش داد. در عین حال دیکتاتورى و زمین‌دارى شخص شاه و کوشش او براى تحکیم زمین‌دارى بزرگ به طور اعم از سویى و سیطره امپریالیسم به‌ویژه امپریالیسم انگلستان و بعد آلمان از سوى دیگر مهر و نشان خود را بر رشد سرمایه‌دارى در ایران باقى گذاشتند. شرکت بورژوازى در حاکمیت واقعى محدود و تا حدى غیرمستقیم باقى ماند زیرا استبداد شخصى شاه و بروکراسى کشورى و لشکرى و قدرت ملاکان، مانع از آن بود که بورژوازى بتواند از همه‌ی مزایاى اقتصادى و سیاسى حکومت طبقه خود استفاده کند و مى‌بایست به سهم معینى از این حکومت قانع شود.

قشرهاى اساسى بورژوازى ایران در این دوران عبارت است از سرمایه‌دارى بورکرات لشکرى و کشورى، بورژوازى بازرگانى (اعم از واردکننده یا صادرکننده)، بورژوازى دارنده‌ی مستغلات شهرى یا بورژوازى موجر، بورژوازى پیمانکار (اعم از پیمانکارى که طرفش دولت یا شرکت‌هاى خصوصى بودند)، بورژوازى صنعتى که در حال پیدایش بود، بورژوازى ربائى قرون وسطایى که کماکان وجود داشت. روشن است که بورژوازى مالى به علت سطح نازل رشد سرمایه‌دارى هنوز پدید نیامده بود و حتى بانک‌هاى دولتى (مانند بانک ملى و بانک کشاورزى و بانک سپه) به امر سرمایه‌گذارى یا خرید سهام در مؤسسات صنعتى دست نمى‌زدند. منابع انباشت و غنى‌شدن سرمایه‌دارى ایران تا حد زیادى متوجه سفته‌بازى با زمین، اختلاس و برداشت اموال دولتى، خالصجات و اوقاف، گران‌فروشى و احتکار و تقلب، استفاده از اهرم‌هاى دولتى و نظامى براى غارت دیگران و غصب اموال، پیمانکارى‌هاى متقلبانه به‌ ضرر خزانه دولت، استثمار وحشیانه در کلیه کارخانه‌ها و کارگاه‌ها بود.

فهرست مطالب کتاب

رضاشاه پهلوى
قصیده‌اى از ملک‌الشعراى بهار
1- درآمد سخن
2- پیش‌زمینه‌هاى تاریخى پیدایش دیکتاتورى
3- عروج
4- دو چهره یک سیاست
1- مسأله تمرکز
2- مسأله صنعتى کردن کشور و موضوع نفت
3- سیاست ارضى و کشاورزى
4- سیاست ضدملى و ضددموکراتیک رژیم
5- برخى جریانات فکرى و سیاسى
1- ایدئولوژى رسمى هیأت حاکمه در اشکال مختلف آن
2- جریانات مذهبى و عرفانى
1- مکتب قرآن شریعت سنگلجى
2- بهایى‌گرى و نقش اجتماعى آن
3- پاکدینى سید احمد کسروى
3- مارکسیسم
6- سقوط
7- آرمان اجتماعى سراب نیست.
فهرست اعلام: اسامى اشخاص و انساب، اماکن جغرافیایى، کتاب‌ها