معرفی و دانلود کتاب ایده پدیدارشناسی: پنج درس گفتار

معرفی کتاب ایده پدیدارشناسی: پنج درس گفتار

ادموند هوسرل یکی از مهم‌ترین فیلسوفان اروپایی قرن نوزدهم است که اغلب با مکتب پدیدارشناسی شناخته می‌شود. کتاب ایده پدیدارشناسی یکی از اولین آثار این فیلسوف است که در آن پایه‌های مکتب پدیدارشناسی توضیح داده می‌شوند. اثر حاضر مجموعه‌ی 5 درس‌گفتار یا خطابه از هوسرل را در برمی‌گیرد که در سال 1907، در دانشگاه گوتینگن ارائه شده است.

درباره‌ی کتاب ایده پدیدارشناسی

بی‌شک واژه‌ی پدیدارشناسی با نام ادموند هوسِرْل (Edmund Husserl) گره خورده است. متفکری آلمانی – اتریشی در قرن نوزدهم که یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان جهان به شمار می‌رود. مارتین هایدگر یکی از شاگردان ادموند هوسرل بود که از نظریه‌ها و عقاید او بهره‌ی فراوان برد و بعدها مکتب پدیدارشناسی را گسترش داد. هوسرل در کتاب ایده پدیدارشناسی (The Idea of Phenomenology) در خلال پنج درس‌گفتار، چکیده‌ای از آراء خود را بیان می‌کند.

ادموند هوسرل از 26 آوریل تا 2 می 1907 برای دانشجویان دانشگاه گوتینگن درسگفتارهایی ارائه می‌کرد که اهمیتی به‌سزا در شناخت نظریه‌های او دارند. هوسرل پس از انتشار کتاب «پژوهش‌های منطقی» دچار بحران دشوار می‌شود. دانشگاه گوتینگن درخواست استادی او را رد می‌کند و این فیلسوف را از جامعه‌ی دانشگاهی می‌راند. این بی‌اعتنایی تأثیر مهمی بر هوسرل می‌گذارد؛ تا حدی که او «فیلسوف» بودن خود را زیر سؤال می‌برد. پژوهشگرانی که زندگی هوسرل و آثارش را در طی این سال‌ها بررسی کرده‌اند، این اطلاعات را از میان یادداشت‌های سال‌های 1906 و 1907 او یافته‌اند. هوسرل از شک و عدم قطعیت خسته شده بود و می‌خواست به یک پایداری درونی برسد. جالب است که هوسرل قصد داشته به یک نظریه‌ی مهم دست یابد؛ پس سعی می‌کند خود را با بزرگان مقایسه نکند و در این راه ناامید نشود. او هنگام نوشتن کتاب ایده پدیدارشناسی، به خواندن دقیق آثار کانت اشتغال داشت. به همین دلیل است که میان آرای کانت و هوسرل در این کتاب شباهت‌هایی به چشم می‌خورد.

این فیلسوف آلمانی – اتریشی در این پنج درسگفتار زیربنای تفکر آینده‌ی خود را پی‌ریزی می‌کند؛ درواقع او شرحی واضح از بازآوری پدیدارشناختی و اندیشه‌ی مبنایی تقویم اعیان در آگاهی را در کتاب ایده پدیدارشناسی بیان می‌کند. این کتاب جلد دوم مجموعه آثار هوسرل با نام «هوسرلیانا» و درواقع پیش‌درآمدی است بر درسگفتارهای هوسرل با نام «شیء و مکان».

سیر تفکر هوسرل از پرسش‌های معرفت‌شناختی به پدیدارشناسی در این اثر به‌وضوح مشخص است. چیستی پدیدار، هدف و روش پدیدارشناسی، بازآوری یا تقلیل پدیدارشناختی، حلول و تعالی، تمایز نگرش طبیعی و نگرش فلسفی، شیوه‌ی مشاهده‌ی پدیدار و پیوند اندیشه‌های هوسرل با تأملات دکارت به‌خوبی در این درسگفتارها نمایان شده‌اند. پیشنهاد می‌شود در ابتدا درسگفتارها مطالعه شده و سپس به بخش ابتدایی کتاب یعنی «سیر فکری درسگفتارها» مراجعه شود؛ زیرا هوسرل این بخش را بعد از ارائه‌ی درسگفتارها نوشت.

طالب جابری کتاب ایده پدیدارشناسی را از متن اصلی آن به زبان آلمانی (Die Idee der Phänomenologie) ترجمه کرده است و در کنار متن آلمانی از ترجمه‌های انگلیسی، فرانسوی و عربی نیز بهره برده. مترجم سعی داشته اصطلاحات و واژگان فلسفی را به‌طور دقیق به فارسی ترجمه کند تا خوانندگان فارسی‌زبان هنگام مطالعه‌ی اثر دچار مشکل یا کج‌فهمی نشوند. حتی اگر با معادل‌هایی که جابری در کتاب قرار داده است موافق نبودید، می‌توانید به قسمت «واژه‌نامه‌ی آلمانی – انگلیسی – فارسی» در کتاب مراجعه کنید. در این قسمت اصطلاحات مهم مکتب پدیدارشناسی برای پژوهشگران حوزه‌ی فلسفه گردآوری شده‌اند.

انتشارات ققنوس کتاب ایده پدیدارشناسی را به ترجمه‌ی طالب جابری، روانه‌ی بازار کرده است.

کتاب ایده پدیدارشناسی برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی این کتاب را به همه‌ی علاقه‌مندان فلسفه و به‌خصوص حوزه‌ی پدیدارشناسی پیشنهاد می‌کنیم.

در بخشی از کتاب ایده پدیدارشناسی: پنج درس گفتار می‌خوانیم

احکام ما با این جهان نسبت دارند. ما گاهی جمله‌هایی جزئی و گاهی جمله‌هایی کلی پیرامونِ اشیا، نسبت‌های آن‌ها، دگرگونی‌های آن‌ها، قانون‌ها و وابستگی‌های کارکردیِ حاکم بر تغییراتِ آن‌ها می‌سازیم. ما چیزی را بیان می‌کنیم که تجربه‌ی مستقیم به ما می‌دهد. ما با پیروی از انگیزه‌های تجربه، از امور مستقیماً تجربه‌شده (ادراک‌شده و به‌یادآمده) امور تجربه‌نشده را استنباط می‌کنیم؛ ما تعمیم می‌دهیم، ما سپس بار دیگر شناختِ کلی را به موارد جزئی تسری می‌دهیم، یا در تفکرِ تحلیلی کلیت‌های جدید را از شناخت‌های کلی استنتاج می‌کنیم. شناخت‌ها صرفاً با در کنار هم قرار گرفتن همانندِ یک رشته از پیِ شناخت‌های دیگر نمی‌آیند، آن‌ها در نسبت‌هایی منطقی با یکدیگر وارد می‌شوند، آن‌ها از یکدیگر منتج می‌شوند، آن‌ها با یکدیگر «هماهنگ‌اند», درستی آن‌ها اثبات می‌شود، و بدین‌سان نیروی منطقیِ آن‌ها به‌عبارتی تقویت می‌شود.

شناخت‌ها از سوی دیگر در روابطِ تناقض و تضاد با یکدیگر هم وارد می‌شوند، [که در این صورت] آن‌ها با هم هماهنگ نیستند، آن‌ها به واسطه‌ی شناختِ مسلم مرتفع می‌شوند، و تا [سطحِ] صرفِ دعاویِ شناختی پایین آورده می‌شوند. تناقض‌ها شاید از سپهرِ قانون‌مندیِ صورتِ محضاً محمولی برآیند: ما به ابهامات دچاریم، مرتکبِ مغالطات شده‌ایم، در حساب یا شمارش اشتباه کرده‌ایم. اگر چنین باشد، آن‌گاه سازگاریِ صوری را برقرار می‌کنیم، ابهامات را رفع می‌کنیم و مانندِ آن.

یا این‌که تناقض‌ها بافتی انگیزشی را بر هم می‌زنند که تجربه را بنیاد می‌نهد: بنیادهای تجربه با [دیگر] بنیادهای تجربه می‌ستیزند. در این‌جا چه کاری از دست ما برمی‌آید؟ ما اکنون بنیادهای موجود برای امکان‌های گوناگونِ تعیین یا تبیین را سبک‌سنگین می‌کنیم، ضعیف‌ترها باید در برابر قوی‌ترها کنار بروند، و این‌ها هم به نوبه‌ی خود تا زمانی معتبرند که دقیقاً جایگاه خود را حفظ کنند، یعنی تا زمانی که لازم نباشد در یک نبردِ منطقیِ مشابه در برابر انگیزه‌های شناختیِ نوینی پیکار کنند که یک سپهرِ شناختیِ گسترش‌یافته آن‌ها را معرفی می‌کند.