معرفی و دانلود کتاب لویی آلتوسر

معرفی کتاب لویی آلتوسر

کتاب لویی آلتوسر نوشته‌ی وارن مونتاگ تحلیلی است از زندگی و اندیشه‌ی یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان قرن بیستم؛ متفکری که فلسفه را از انتزاع به میدان نبرد ایدئولوژی و سیاست کشاند. در این اثر علاوه بر معرفی آرای فلسفی او، به نمونه‌هایی از نقدهای ادبی و هنری از نظرگاه او نیز پرداخته می‌شود.

درباره‌ی کتاب لویی آلتوسر

به نقل از وارن مونتاگ (Warren Montag)، تا زمان مرگ لویی آلتوسر آثاری که علیه او نوشته بودند از آثاری که به فلسفه‌ی او می‌پرداختند بیشتر بود. کتاب لویی آلتوسر (Louis Althusser) برای بازخوانی فیلسوفی است که در میانه‌ی قرن بیستم، فلسفه را از برج عاج نظری پایین کشید و به میدان سیاست و مبارزه‌ی فکری برد. این پژوهش فلسفی از خلال تحلیل مفاهیم کلیدی اندیشه‌ی آلتوسر، تصویری از فلسفه به دست می‌دهد که از انتزاع خشک دور می‌شود و خودش را از واقعیت‌های اجتماعی و تاریخی جداناپذیر می‌بیند. با وجود پیچیدگی نظری موضوع، وارن مونتاگ از زبانی روشن بهره گرفته تا خواننده بتواند در دل مفاهیم دشوار فلسفی، نشانه‌های زنده‌ی زمانه را بیابد.

خوانش، ایدئولوژی و تصادف در اندیشه‌ی آلتوسر

وارن مونتاگ در این اثر تحلیلی، جایگاه آلتوسر را در سنت فلسفه‌ی قاره‌ای و مارکسیسم ساختارگرا بازتعریف می‌کند. او نشان می‌دهد که اندیشه‌ی آلتوسر بر چند مفهوم اساسی استوار شده است؛ اول مفهوم ایدئولوژی به‌مثابه‌ی سازوکار مادی است؛ جایی که ایده‌ها صرفاً در ذهن یا زبان وجود ندارند، بلکه در نهادها، مناسبات اجتماعی و رفتارهای روزمره تحقق می‌یابند و به این ترتیب واقعیت را شکل می‌دهند. دوم، شیوه‌ای است که آلتوسر آن را «خوانش سیمپتوماتیک» می‌نامد؛ روشی برای تفسیر که در آن به‌جای تمرکز بر آنچه متن می‌گوید، به آنچه ناگفته می‌ماند و از خلال غیبت‌ها و سکوت‌ها آشکار می‌گردد توجه می‌شود، تا از این راه تناقض‌های پنهان ایدئولوژیک آشکار گردد.

سوم، فهم فلسفه به‌منزله‌ی مداخله است؛ آلتوسر فلسفه را نه توصیف‌کننده‌ی جهان بلکه نیرویی فعال در میدان نبرد اندیشه‌ها می‌داند. مونتاگ در ادامه به مرحله‌ی متأخر تفکر آلتوسر می‌پردازد، جایی که او به مفهوم «ماتریالیسم تصادفی» می‌رسد؛ دیدگاهی که بر اساس آن، تاریخ و جهان نه کاملاً تابع ضرورتند و نه صرفاً حاصل اتفاق، بلکه محصول برخورد و تلاقی نیروهایی هستند که از پیش تعیین‌ناپذیرند و در عین حال ساختارمند عمل می‌کنند.

وارن مونتاگ با نثری دقیق و تحلیلی، آثار آلتوسر را از قالب داوری‌های ساده بیرون می‌کشد. او به‌جای قضاوت اخلاقی یا سیاسی، تلاش می‌کند نشان دهد لویی آلتوسر چگونه از دل بحران‌های فکری و شخصی‌اش به فلسفه‌ای تازه رسیده است. نگاه او به آلتوسر، نگاهی پژوهش‌محور و درعین‌حال انسانی است؛ ترکیبی از تحلیل نظری و حساسیت به بستر تاریخی و هنری.

کتاب لویی آلتوسر را با ترجمه‌ی فواد حبیبی در انتشارات ققنوس بخوانید.

نکوداشت‌های کتاب لویی آلتوسر

• مروری کوتاه اما جامع بر زندگی و آثار آلتوسر. (ام. ا. مارتینز-سائنز، نشریه Choice)
• وارن مونتاگ از نظر من ژرف‌بین‌ترین و آگاه‌ترین خواننده‌ی آثار آلتوسر و حلقه‌ی فکری اوست... مونتاگ کار آلتوسر را از مناقشات کهنه و بی‌ثمر درباره‌ی آلتوسرگرایی رها می‌کند و نشان می‌دهد چرا اندیشه‌ی او هنوز زنده و مهم است. (مایکل هارت، دانشگاه دوک)

کتاب لویی آلتوسر برای شما مناسب است اگر

• خواندن آثار آلتوسر را بدون راهنما دشوار می‌بینید و به دنبال راهنمایی برای شناخت فلسفه‌ی او هستید.
• دانشجو و پژوهشگر فلسفه یا علوم اجتماعی هستید و با مکتب مارکسیسم یا فلسفه‌ی قاره‌ای سر و کار دارید.
• به نقد ادبی و هنر مدرن علاقه‌مند هستید و دوست دارید ببینید چطور می‌توان از آرای لویی آلتوسر برای تحلیل آثار هنری استفاده کرد.

در بخشی از کتاب لویی آلتوسر می‌خوانیم

در ابتدا، چنین به نظر مى‌رسد که موانع و مقاومت‌هاى پیش روى آلتوسر بیرونى است: او نه‌فقط توسط دستگاه سرکوبگر دولت از فرصت توضیح دادنِ رفتارِ خویشتن محروم مى‌شود و به لحاظ قانونى به انسانى «فاقد اثر یا کار» فروکاسته مى‌شود، انسانى که سخنانش دیگر از حیث حقوقى بى‌معنا تلقى مى‌شود، بلکه، به قول وى، دوستان نزدیکش نیز نصیحتش مى‌کنند که سعى نکند چیستى و چرایى آنچه را اتفاق افتاده است توضیح دهد، از بیم این‌که هر گونه اظهارنظرى از زبان آلتوسر، به‌ویژه هر گونه سخن روشن و شفافى، واکنشى از سوى عموم برانگیزد که چه‌بسا به تمهیدات سرکوبگرانه بیشترى علیه وى منجر شود. یک اعتراف طولانى و بسامان ممکن است این برداشت را ایجاد کند که آلتوسر هرگز مجنون نبوده و «دفاعیه مبتنى بر جنون» را همچون راهى براى اجتناب از رفتن به زندان برگزیده است. به باور آلتوسر، هر قدر هم این دوستانى که نامشان برده نشده قصدشان خیر بوده باشد، این دوستان هم، به تعبیرى که خود وى مکررا استفاده مى‌کند، باعث سکوت و دفن وى «زیر سنگ‌قبرى از سکوت» شده‌اند (Althusser 1992, 22).

اما بى‌شک موانعى درونى نیز در کارند: او باید بر احساسات گناه و شرمندگى‌اش کاملاً تفوق مى‌یافت تا بتواند آنچه را بر سرش آمده است شرح دهد. کتاب، پس از پیش‌درآمدى بسیار مختصر، به طرز تکان‌دهنده‌اى، با بازسازى مفصل چگونگى خفه کردن هلن ریتمن و اتفاقات پس از آن شروع مى‌شود، صحنه‌اى که با تن دادن آلتوسر به تزریق آرام‌بخش و فرو رفتن در حالت فراموشى خاتمه مى‌یابد. آلتوسر یادآور مى‌شود که «خاطره دقیق من از آن اتفاقات که به خاطر این‌همه رنجى که مى‌برم براى همیشه در ذهنم حک شده» (ibid., 15) روایت شده است. اما پرتو افکندن بر این صحنه موحش، بیان کردن یا نظم بخشیدن به چیزى که ممکن بود مجموعه نابسامانى از تصاویر آشفته باقى بماند، صرفا مرحله نخست در [نقل] مجموعه‌اى از افکار، امیال و خاطراتى است که زمانى پنهان بوده (نه‌تنها از دیگران، بل چه‌بسا از خود وى) و اینک به صداى بلند بیان و نوشته مى‌شود، و از این لحظه به بعد وراى کنترل او در پیشگاه همگان قرار دارد تا آن را ببینند و به چیزى که مى‌خواهند تبدیلش کنند.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار مترجم: فراسوى تنهایى: گذشته همیشه برمى‌گردد
پیش‌درآمد: چرا امروزه باید آلتوسر بخوانیم؟
سپاسگزارى
مقدمه
1: به سوى خوانشى جدید از آلتوسر
مواجهات نخست: هنر علیه ایدئولوژى
به سوى نظریه‌اى در خصوص مادیت هنر
بازاندیشى در مفهوم ایدئولوژى
2: برخى از مفاهیم مهم
مفهوم تاریخ: از هگل تا ساختارگرایى
اومانیسم
ایدئولوژى
آفرینش/ تولید
خوانش سیمپتوماتیک
فلسفه به مثابه مداخله
3: خوانش‌ها
جماعت‌هاى وحشى، جنبش‌هاى وحشیانه: دل تاریکى و خیزش
سوسیالیسم بین‌الملل
رابینسون کروزوئه و درام استیضاح
آینده همیشه مى‌پاید: آلتوسر پس از آلتوسر
نتیجه‌گیرى
پیوست: «در باب برشت و مارکس» - لویى آلتوسر
تئاترى سیاسى
فرونشاندن صداى سیاست
موضع حزب
پایان همذات‌پندارى
تئاتر و مخاطره آتش
کتاب‌شناسى توضیحى
متون اصلى آلتوسر
آثار مهم در باب آلتوسر
دیگر مطالب مرتبط
منابع
نمایه