معرفی و دانلود کتاب نیایش چرنوبیل: رویداد‌نامه‌ی آینده

معرفی کتاب نیایش چرنوبیل: رویداد‌نامه‌ی آینده

کتاب نیایش چرنوبیل: رویداد‌نامه‌ی آینده به قلم سوتلانا آلکساندرو الکسیویچ، برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات سال 2015، در واقع صدای مردمی‌ست که از میان تاریخ رسمی و خشک به بیرون افتاده؛ انفجار هولناک نیروگاه اتمی چرنوبیل در بلاروس، فاجعه می‌آفریند.

یکی از نمونه‌های مستندنگاری شاهکار در چند دهه‌ی اخیر، کتاب تاثیر گذار نیایش چرنوبیل (Voices from Chernobyl) است. این کتاب با غم، مرگ و شادی گره خورده است. با خواندن آن گویی در حال تماشای تاریخی هستید که پوسته پوسته شده و در حال فرو ریختن است.

چرنوبیل از جمله مهم‌ترین واقعه‌های قرن بیستم است که با وجود جنگ‌های وحشتناک و انقلاب‌ها، یادگار این قرن خواهد بود. فاجعه‌ای در زمان رخ داده است. ایزوتوپ‌های پرتوزایی که بر زمین‌ شهر چرنوبیل ریختند، پنجاه سال، صد، دویست، هزار سال یا بیش‌تر عمر خواهد کرد. در مقایسه با عمر بشری آن‌ها جاودان هستند. توانایی درک چه چیزی را داریم؟ آیا رسیدن و شناخت معنا در این وحشتِ ناشناخته در توان ماست؟

شب 26 آوریل سال 1986... یک‌شبه تاریخ تغییر کرد. جهش کوچکی در واقعیتی تازه اتفاق افتاد و تاریخِ این واقعیت است که نه‌تنها بیش از دانسته‌های ما بلکه ورای تصورات‌مان است. پیوند زمان‌ها گسسته شد... گذشته به یکباره ناتوان شد، درش چیزی نبود برای تکیه کردن، در بایگانیِ همیشه در دسترس بشریت (همان‌طور که ما باور داریم) کلیدی پیدا نشد که بتواند این در را باز کند. یک رشته انفجار، راکتور و چهارمین بلوک تولید انرژی نیروگاه اتمی چرنوبیل که در نزدیکی مرز بلاروس قرار داشت را از بین برد و بزرگ‌ترین اتفاق تکنولوژیکی قرن بیستم را رقم زد. در اثر این فاجعه در حدود 5 میلیون نفر آسیب دیدند و مشکلات زنتیکی در مردم منطقه ایجاد شد. این حادثه برای بلاروسِ کوچک (با 10 میلیون نفر جمعیت) فاجعه‌ای ملی بود.

کتاب نیایش‌ چرنوبیل در واقع تاریخ شفاهی فاجعه چرنوبیل را روایت می‌کند. متن این کتاب ابتدا در مجله دروژ ناروداف منتشر و در همان سال ترجمه انگلیسی‌اش در قالب کتاب به چاپ رسید. برای خلق این اثر در طول 10 سال با بیش از 500 شاهد حادثه چرنوبیل مصاحبه شد که علاوه بر خود حادثه، تاثیری که این انفجار بر روح و روان مردم گذاشته نیز روایت می‌شود.

سوتلانا آلکساندرو الکسیویچ (Svetlana Alexievich) با صدها نفر از زنان خانه‌دار تا آتش‌نشان و دانشمند هسته‌ای مصاحبه و این روایت‌ها را با هم تلفیق کرده است. سبک او که در تلفیق همین روایت‌ها شکل می‌گیرد شما را با کوهی از تصاویر و قصه‌ها رو به رو می‌کند که گاه با هم در تناقض‌اند. بسیاری از مورخان این حادثه‌ی هولناک را از دلایل فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی می‌دانند و الکسیویچ نشان می‌دهد که انفجار چرنوبیل چگونه روح انسانی را سوزاند و ناامید کرد.

جریان‌های بسیاری انتخاب سوتلانا الکسیویچ را سیاسی می‌دانند. اما تأمل در کار نویسنده‌ای که از جنگ بیزار است و از جنگ می‌نویسد، آن هم در دورانی که شعله‌های جنگ هر روز در گوشه‌و‌کنار دنیا جان بسیاری را می‌گیرد و میلیون‌ها نفر را آواره می‌کند، پاسخی به تردیدهای این جریان‌هاست. الکسیویچ در مطبوعات اتحاد جماهیر شوروی و بلاروس سال‌ها به عنوان روزنامه‌نگار فعالیت داشته است. کشورهای غربی او را به نام «تاریخ‌دان تمدن سرخ» می‌شناسند.

آثار این نویسنده تاکنون به بسیاری از زبان‌های زنده‌ی دنیا ترجمه شده که شمار مجموعه‌ای از آن‌ها به میلیون‌ها نسخه می‌رسد؛ نوشته‌هایی که برای هر کدام سال‌ها زمان گذاشته، با انسان‌های بسیاری از نسل‌های گوناگون ملاقات کرده، از تجربیات‌شان جویا شده و اطلاعات صد‌ها نفر را کنار هم چیده است.

در بخشی از کتاب نیایش چرنوبیل می‌خوانیم:

شما در جریان نیستید؟ هنوز وقت نکردند به‌تان هشدار بدهند؟ پس واضح است برای چه این‌جایید؛ در اتاق من. و من موجود نفرت‌انگیزی هستم. برادر روزنامه‌نگارِ شما اینگونه تکریمم می‌کرد. همه فریاد می‌کشیدند: روی این زمین نمی‌شود زندگی کرد. اما من جواب می‌دادم می‌شود. باید زندگی کردن روی این زمین را آموخت. مردانگی داشت. بیاییم مناطق آلوده را ببندیم، یک‌سوم کشور را سیم‌خاردار بکشیم، ولش کنیم و برویم. ما هنوز هم کلی زمین داریم. خیر! از یک طرف تمدن ما آنتی‌بیولوژیک است، انسان ترسناک‌ترین دشمن طبیعت است، از طرف دیگر او خالق است. دنیا را تغییر می‌دهد، مثلاً برج ایفل یا فضاپیما... پیشرفت قربانی می‌خواهد، هر چه جلوتر بروی، قربانی‌ها بیش‌تر خواهند بود. نه کم‌تر از جنگ. این قضیه الآن درک‌پذیر شده است. هوای آلوده، خاک سمی، حفره‌های اوزونی... اقلیم زمین تغییر می‌کند و ما به وحشت خواهیم افتاد. در مورد چرنوبیل... چه کسی گناهکار است، رآکتور یا انسان؟ بی‌بروبرگرد انسان، او ازش بد کار کشید، اشتباه‌های بزرگی مرتکب شد. در نتیجه حاصل‌جمع اشتباه درآمد. در بخش فنی تعمق نکردیم... این دیگر واقعیت است... صد کمیسیون و کارشناس روی آن کار می‌کردند. اما بزرگ‌ترین فاجعه‌ی تکنولوژیکی تاریخ بشر اتفاق افتاد. شاید به طریقی بتوانیم تلفات مالی این فاجعه را جبران کنیم اما با تلفات غیرمالی چه کنیم؟ چرنوبیل به تخیل ما ضربه زد. به آینده‌مان. ما از آینده ترسیدیم...پس لازم نبود آن وقت از درخت پایین بیاییم. باید یک چیزی اختراع می‌کردیم که درخت خودبه‌خود مانند چرخ درشکه برویَد... براساس تعداد قربانیان حادثه، نه چرنوبیل بلکه اتومبیل جایگاه اول را در دنیا دارد. برای چه هیچ‌کس تولید ماشین را ممنوع نمی‌کند؟ با دوچرخه یا با الاغ رفتن بی‌خطرتر است... با گاری...

این‌جاست که سکوت می‌کنند... مخالفان من دهان‌شان را می‌بندند...

سرزنشم می‌کنند... از من می‌پرسند "خب نظرتان درباره‌ی این‌که کودکان شیرِ رادیواکتیوی می‌نوشند چیست؟ توت‌های رادیواکتیوی می‌خورند؟"

فهرست مطالب کتاب

مقدمه‌ی مترجم
ارجاعات تاریخی
صدای تنهایی بشری
مصاحبه‌ی نویسنده با خودش درباره‌ی داستانِ از قلم افتاده و این‌که چرا چرنوبیل جهان‌بینی ما را آسیب پذیر می‌کند
فصل یک
زمین‌ مُردگان
هم‌سرایی سربازان
فصل دو
تاج آفرینش
فهم‌سرایی مردم
فصل سه
حیرت از غم
هم‌سرایی کودکان
صدای تنهاییِ بشری
به جای سخن آخر