معرفی و دانلود کتاب نقد خنیاگری: هشت گفتار پیرامون حقیقت موسیقی غنایی

معرفی کتاب نقد خنیاگری: هشت گفتار پیرامون حقیقت موسیقی غنایی

کتاب نقد خنیاگری نوشته‌ی اکبر ایرانی قمی مجموعه‌ای از هشت گفتار در باب غنا و موسیقی و حکم آن در شریعت اسلام است. این کتاب، با بررسی تاریخ موسیقی و حکم فقهای اهل سنت و شیعه از یک سو و مشورت با بزرگان و هنرمندان متعهد موسیقی از سوی دیگر، سعی دارد شناسایی موسیقی حرام در اسلام را ساده و یکپارچه کند.

درباره‌ی کتاب نقد خنیاگری

احکام مرتبط با موسیقی همیشه موضوعی پرچالش در شریعت اسلام بوده‌اند. همه‌ی ما می‌دانیم که غنا در اسلام حرام است اما این که غنای حرام چیست می‌تواند سؤالی چالش برانگیز حتی برای فقیهان و حکمای دین باشد. همواره در طول تاریخ، اندیشمندان بزرگ اسلام، سعی داشته‌اند ارزش هنر والای موسیقی را نشان دهند و از آن دفاع کنند. از سویی موسیقی به دلیل ماهیت سیال و تغییرپذیر خود، در طول تاریخ، در همراهی با رقص، برهنگی، میگساری و روابط نامشروع که در دین اسلام حرام است نواخته می‌شده و گاه حتی انواعی از موسیقی، مهیج انسان‌ها برای انجام محرمات بوده. به همین دلیل، و دلایل پرشمار دیگر، پیشوایان و علمای دین بارها حکم بر حرمت غنا داده‌اند. برای اینکه مجتهدان و فقها بتوانند تشخیص بدهند که حکم حرمت موسیقی برای چه نوع موسیقی صادر شده است، باید دیدگاه صاحب‌نظران عرصه‌ی موسیقی را بدانند. از سویی، بسیاری از مسئولان و مومنان، برای تشخیص موسیقی حلال از حرام، باید اطلاعاتی جامع درباره‌ی احکام مرتبط با موسیقی داشته باشند. کتاب نقد خنیاگری، نوشته‌ی اکبر ایرانی قمی، احکام مرتبط با حرمت موسیقی در طول تاریخ و نظرات بزرگ‌ترین اندیشمندان اسلامی را در کنار اطلاعات و دانشی که از موسیقی‌دانان بنام به دست آورده قرار داده و در هشت مقاله، دیدگاهی جامع و همه‌جانبه از این موضوع به مخاطب عرضه می‌کند.

در ابتدای کتاب نقد خنیاگری، مقدمه‌ای برای بیان اهمیت بحث و روش‌های تحقیق و پژوهش اکبر ایرانی قمی ارائه شده است. پس از آن، تاریخچه‌ای از موسیقی در ایران و جهان اسلام آمده است که می‌تواند در درک بحث کمک‌کننده باشد. در مقاله‌ی اول کتاب نقد خنیاگری، نویسنده سعی کرده است میزانی برای سنجش موسیقی حلال و حرام به مخاطب عرضه کند و نشان دهد که چه موسیقی را باید بر اساس نظرات فقهای بزرگ، غنای حرام دانست. در مقالات بعدی کتاب، نظرات فقها و اندیشمندان بزرگ اسلام نظیر امام خمینی، شیخ انصاری، فارابی، شیخ بهائی و... درباره‌ی موسیقی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. همین‌طور موضوعاتی مانند موسیقی در قرآن، موسیقی در اعیاد و جشن‌ها، سماع، غنا در فقه اجتهادی و... مورد مطالعه و تحقیق قرار می‌گیرند.

کتاب نقد خنیاگری را انتشارات سوره‌ی مهر به چاپ رسانده است.

کتاب نقد خنیاگری برای چه کسانی مناسب است؟

کتاب نقد خنیاگری برای طلاب، دانشجویان و همه‌ی کسانی که می‌خواهند در باب حرمت موسیقی و غنا در اسلام پژوهش کنند و به دیدگاهی جامع درباره‌ی اینکه چه نوع موسیقی در اسلام حرام است برسند، خواندنی است.

در بخشی از کتاب نقد خنیاگری: هشت گفتار پیرامون حقیقت موسیقی غنایی می‌خوانیم

جمعی از علما و دانشمندان صوفیه از قبیل شیخ ابوطالب مکی در قوت‌القلوب و امام ابوالقاسم قشیری در رساله قشیریه و امام محمد غزالی در احیاءالعلوم و کیمیای سعادت و ابونصر سراج طوسی در کتاب اللمع و ابوالحسن غزنوی در کشف‌المحجوب و شیخ شهاب‌الدین سهروردی در عوارف‌المعارف و ابوابراهیم بخاری در شرح کتاب‌التعرف لمذهب التصوف و امثال ایشان از علمای متصوفه، سعی کرده‌اند که تصوف را با تشرع و طریقت را با شریعت وفق داده، جواز و اباحه سماع و غنا را علاوه بر جهت ذوقی و عرفانی از جنبه شرعی نیز با ادله شرعیه از آیات و اخبار و سیره صحابه و تابعین اخبار ثابت کنند. شیخ ابوطالب مکی (متوفی 386) در قوت‌القلوب وارد مبحث سماع و غنا شده و عقیده اباحه را پذیرفته است با همان شرط که از محدث کاشانی نقل شد، یعنی درصورتی‌که سماع و تغنی مقترن با محرمات شرعیه نباشد. وی در اثناء فصل مزبور روایات و حکایاتی مبتنی بر جواز سماع نقل می‌کند و یک جا می‌گوید که از زمان عطاء ‌بن ابی‌رباح تا زمان ما پیوسته این رسم در حجاز معمول بوده که در ایام تشریق که افضل ایام سال برای عبادت است سماع کنند و تا کنون هیچ‌یک از علما بر این عمل انکار نداشته‌اند.

امام محمد غزالی در احیاءالعلوم شرحی مشبع در وجد و سماع نوشته و اقوال و دلائل حرمت و کراهت و اباحه سماع را نقل کرده و خود به دلائل چند استحسانی و فقاهتی جانب اباحه را ترجیح داده است. در کیمیای سعادت نیز فصلی مفصل نگاشته و عقیده خود را مبتنی بر جواز و اباحه سماع ذکر کرده است. نگارنده در کتاب غزالی‌نامه عقیده او را به شرح زیر نقل کرده‌ام.

فهرست مطالب کتاب

مقدّمۀ چاپ دوم
مقدمه
تاریخچۀ موسیقی
گفتار اول: تحلیل مفاهیم فقهی غنا با بهره‌گیری از دانش و هنر موسیقی
مقدمه
غناء چیست؟
الف) تعاریف لُغَوی
ب) تعاریف لغوی که فقها پذیرفته‌اند
بررسی تعاریف گروه دوم
تعریف کارشناسی غنا
لحن
طرب‌انگیزی
انواع صداها
استماع صدا و صوت زنان
غنا وسیلۀ تفریح، سرگرمی و سوءاستفاده
و اما حُزن مطرب
لهو در غنا
لغو و زور
دلایل قرآنی
دلایل روایی
تحلیل روایات
غنا از کدام مقوله است؟
تحقّق لهو و نقش انگیزه
حکم موارد مشکوک
موسیقی در دوران صدور حکم
عرف ملاک تشخیص؟!
زمینۀ کاربرد عرف در فقه شیعه
اختلاف نظر ناشی از عرف
زمینۀ تشخیص
عرف و تفاوت آحاد آن در اثرپذیری از غنا
کارشناس، ملاک تشخیص
مقدمه
ریتم
انحراف از موسیقی سنّتی
ردیف موسیقی سنتی
نقش انگیزه
عرف و کارشناس
تأثیر و تشخیص
گفتار دوم: باغ خرّم
مقدمه
اصل رساله
[معنای صحیح غنا و طرب]
[وظیفه کارشناسان موسیقی]
[توضیحی در تعریف غنا و طرب]
[دیدگاه برخی از علما]
[خلاصه بحث]
گفتار سوم: دیدگاه حضرت امام (قدس سره) دربارۀ غنا و ماهیت آن
تعریف ماهیت غنا
دلائل حرمت غنا
گفتار فیض کاشانی و محقق سبزواری درباره غنا
نقد دیدگاه فیض
غنا در ایام جشن و سرور، اعیاد فطر و قربان
تغنّی به قرآن و مرثیه‌ها
حُدا و غنا در عروسی
اصوات لهوی
«گزیده استفتائات حضرت امام (قدس‌سره) دربارۀ موسیقی»
آلات موسیقی
توضیح
خاتمه: نکات مهم بحث مکاسب محرمه
گفتار چهارم: غنا و ماهیت آن از دیدگاه فقه اجتهادی
مقدمه
یکسان پیموده نشدن اجتهاد در بستر زمان
علل عدم تبیین کامل حدود غنا
تذکر نکته‌ای
«غنا» چیست؟
ابهام تعریف‌های «غنا»
تعریف‌های دیگر غنا
نقد این دسته از تعاریف
حکم «غنا» در اسلام
ادلۀ قائلان به حرمت غنا
اجماع
نقد اجماع
آیات
احادیث
نتیجه‌گیری از روایات
کلام محقق اردبیلی
غنا از کدام مقوله است؟
اقامۀ دلیل بر حرام بودن هر آواز زیبایی
اشکال دلیل فوق
پولی که زنان خواننده در عروسی‌ها می‌گیرند
مفهوم و مصداق «غنا» در اصطلاح شرع
حکم حدا
سخن کوتاه
تعیین دقیق غنای حرام
خریداری کنیز آوازخوان
نتیجۀ بحث
حکم موارد مشکوک
توضیح شبهه مصداقی و مفهومی
نتیجۀ گفته‌ها
دلیل قائلین بر حلیت غنا
نمونه‌ای در این زمینه!
استماع غنا از نوارهای صوتی و تصویری
در پایان
گفتار پنجم: تحلیل دیدگاه اجتهادی شیخ انصاری و فیض کاشانی
ب) بررسی دیدگاه فیض کاشانی
غنا صوت طرب‌آور
تحقق «لهو» در غنا
عرف معیار تعیین‌ غنای حرام
شیخ اعظم و فیض کاشانی
الف) بررسی دیدگاه شیخ انصاری
شیخ بهائی و موسیقی
نظر شهید مطهری درباره هنر موسیقی
گفتار ششم: نقش موسیقی در تلاوت قرآن
* قرآن و ادبیات عصر حاضر
استاد مصطفی محمود می‌گوید
* جاذبیت قرآن
* نغمۀ قرآن
* موسیقی باطنی در قرآن
گفتار هفتم: سماع و غنا از دیدگاه عُرفا و فقها
نظر فقهای اهل سنت
نظر فقهای شیعه
قائلین به حلّیت
نظر نگارنده
دلایل قرآنی
دلایل روایی
نظر شیخ انصاری
دیدگاه دانشمندان صوفیه
نکتۀ مهم
گفتار هشتم: دیدگاه فارابی درباره موسیقی
تعریف آهنگ
نهاد اجرای آهنگ
نهاد ساختن آهنگ
تقارن بین ساختن و اجرای آهنگ
نظر فارابی دربارۀ اقسام موسیقی و تأثیر آن
تحلیل اقسام موسیقی
نهاد اجرای موسیقی: آواز و نوازندگی
پیدایش موسیقی
اختراع آلات موسیقی
برخی استفتائات مقام معظم رهبری دربارۀ غنا و موسیقی
فهرست منابع
الف) خطّی
ب) چاپی