معرفی و دانلود کتاب مولانا و شمس (شرح مثنوی و دیوان شمس)

معرفی کتاب مولانا و شمس (شرح مثنوی و دیوان شمس)

در کتاب مولانا و شمس (شرح مثنوی و دیوان شمس) نوشته‌ی امیر قزلجی، به یاد بزرگمرد جهان اسلام و ایران یعنی مولانا محمّد جلال‌الّدین بلخی کنجکاوانه لای کهنه‌کتاب‌ها و کُنج کتابخانه‌های گردگرفته را می‌کاویم به امید اینکه ردّی واضح و مدرکی قابل اعتماد از سرچشمه‌های اشراق مولانا این نابغه‌ی تاریخ بشریت را دریابیم.

ظهور این مرشد کبیر و عروج عالمگیر مثنوی شریف ورای تصوّر و توصیف است و گردونه‌ی دهر تاکنون همانندی برای این عارف دریادل نپرورده است. ظاهر جسمانی و خصوصیّات فردی و خانوادگی وی کم و بیش شبیه سایر افراد انسانی است. امّا جوهر ذاتی و قدرت معنوی و خلاقیت خدادادی او گنجی است از مرحمت بی‌پایان کردگار که غیرقابل برآورد و غیر قابل شناسایی و دسترسی است.

کیست بداند این بزرگوار با چه هدفی پای در این وادی صعب العبور نهاد و این طرز بی‌سابقه‌ی چرخش و سماع و رقص و هَرّای عارفانه و مرموز را از چه کسی آموخت و کلید سرا و دروازه‌ی هزار خمِ خلوتکده‌ی مقدس ماوراء الطبیعه را از کجا بدست آورد و هجمات غوغاهای بی‌امان و سَیَلان این بی‌قراری‌ها را سبب کیست؟ از آن دمی که درویشی غریب و ژولیده اوراق کتب این مدرّس آزموده را در آب حیات افکند بیش از هفتصد سال می‌گذرد هنوز جَذَبات شوق و بی‌تابی‌های مستانه وی نقصان نیافته، هنوز صَیحه‌های پراُبهّت و اشارات معنی دار این خورشید جهان افروز کاستی نیافته و هنوز کسی ندانسته این مُلّای سجّاده نشین و باوقار چرا کانون گرم ارشاد و تدریس را ترک و چرا بازیچه کودکان کوی و برزن گردید و مشعل پربرکت قلب منوّر وی را چه کسی آتش زد؟

این مبتکر بی‌نظیر و یغماگر آشنا مولانا محمّد جلال الدّین بلخی یا رومی است. او فرزند سلطان العلما و نوه حسین خطیبی است که با جام شراب خود عقل و هوش همگان را ربوده و همچون سایبانی عظیم بر چهار گوشه‌ی جهان ادب و عرفان سایه افکنده است. مولانا هنوز به آرامش نرسیده شمس طلبی او پایان نیافته و قطرات خون آن غریب خشک نگردیده و نعره‌ی آن مهمان مجروح هنوز در راهرو خانقاه قونیه در پیچش است. تاکنون هیچ ناخدایی وسعت دریای درون مولانا را نپیموده و هیچ ساربانی گستره‌ی بی‌پایان صحرای معرفت وی را طی نکرده و این آشنای هزار چهره همچنان آشنایی نمی‌دهد و پنجه‌ی تمام پویندگان از دامن بسیار رفیع وی کوتاه است.

محتویات این دفتر خلاصه‌ای است از یادداشت‌های فراوانی که اشاره به چگونگی همه آن‌ها ملال‌آور و بی‌فایده است اما سهم بیشتر از نتیجه زحمات استاد ادب‌پرور جناب بدیع‌الزمان فروزانفر و کتب پراکنده‌ای است که زوایای نادیده و از یاد رفته حیات این نابغه را آشکار کرده است. آنچه مورد قبول عامه و اهل قلم است، این هست که در ششم ربیع الاول سال 604 قمری از پدری بنام محمدبن حسین خطیبی مشهور به بهاالدین ولد و ملقب به سلطان العلما فرزندی به دنیا آمد که وی را به نام پدرش محمّد نام نهادند و این طفل عزیزالوجود بعدها به جلال‌الدین ملقب و به مولوی نام‌آور شد. در آن زمان شهر بلخ جزو خراسان بزرگ و از توابع ایران بزرگ بود و به این جهت ایرانی است. و چون بیشتر عمر شریف خود را در مملکت روم سپری کرده، به این جهت رومی شهرت یافته است. خانواده و آبا و اجداد وی از بزرگان زمان خود بوده‌اند و پدر مولانا خرقه از دست احمد غزالی گرفته و از پیروان شیخ نجم‌الدین کبریٰ بوده است.

در بخشی از کتاب مولانا و شمس می‌خوانیم:

سلطان العلما پدر عالیجناب حضرت مولانای بی‌نظیر یک دختر بنام فاطمه خاتون و دو پسر با اسامی علاالدین و جلال‌الدین محمّد داشت. دختر وی قبل از هجرت این خانواده در بلخ وفات کرد، از پسر بزرگ وی علاالدین اطلاعی در دست نیست. و فرزند دیگر وی نابغه عالم عرفان و تصوف همان جلال الدین مولانای عظیم‌الشأن است که جهان اسلام و انسان محو جمال بی‌مثال اوست. همسر اول مولانا گوهر خاتون دختر شرف‌الدین سمرقندی بوده که از وی صاحب دو فرزند به اسامی علاالدین محمد و بهاالدین معروف به سلطان ولد شد و از همسر دوم (گراخاتون قونیوی) مظفرالدین و ملکه خاتون بدنیا آمدند که هر دو قبل از پدر وفات کردند.

علاءالدین محمد چون متهم به دخالت در قتل شمس تبریزی شده بود برای همیشه از چشم پدر افتاد و لذا شهرت و افتخار خاندان مولوی نصیب سلطان ولد شد. سلطان ولد خوب درس خوانده و تحت اوامر پدر بود. در حیات پدر بمقام مدرسی رسید و توصیه‌های مولانا را احترام می‌گذاشت. خلفای پدر را گرامی می‌داشت و مردم‌دار و امین بارگاه و خانقاه مولانا بود و در جریان غیبت شمس به مدت بیست روز پیاده در جستجوی شمس رفت. پس از رحلت پدرش حسام الدین چلبی پانزده سال وظایف خلافت را انجام داد و سلطان ولد با احترام پدر همچو فرزندی وفادار در خدمت حسام الدین بود و متفقاً طریقه مولویه را قدرت و اشاعه دادند و پس از وفات حسام الدین در 683 ق بجای وی نشست و سرپرستی وی سی سال طول کشید. سال وفات وی را 712ق قید کرده‌اند. از سلطان ولد دیوان شعری بنام ولدنامه و کتابی بنام فیه‌مافیه باقیمانده که توانایی وی را در شعر و ادب زمان خود نشان می‌دهد. و گویند فیه ما فیه نوشته پسر مولاناست.

سلطان ولد چهار فرزند باسامی عارف عابد زاهد و واجد داشته که همگی به چلبی شهرت داشته‌اند و بعد از سلطان ولد عارف خلیفه شد، بسیاری از خلفای بعدی از نسل سلطان ولد هستند و تاکنون سی خلیفه‌ی چلبی کاردار و نگهدار خانقاه مولانا روی کار آمده‌اند و دولت ترکیه فعلاً طریق مولویه را محدود کرده است.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
پیشگفتار
ملاقات شمس با شیخ اوحدالدین کرمانی
روایت سلطان ولد پسر مولانا
غیبت شمس
نمونه‌ای از نصایح نرم و مؤثر مولانا
سیمای مولانا
سلسله مبارک مولانا
«بالاخره شمس کیست؟»
مختصری از احوال شمس
و این هم گفته دیگری از شمس
خط سوّم
نیکلسون انگلیسی و مولانا
حضرت مولانا به سنایی علاقمند بود
صلاح‌الدین را بهتر بشناسیم
مایه‌های مثنوی
مثنوی یا قرمز شریف
ماجرای ثریا نوس
دفاع ثریا‌نوس از مولانا
نکته‌ای از استادِ مولانا سید برهان‌الدّین
سرانجام
استاد علی دشتی مولانا را چگونه می‌بیند؟
در مقابل سیر کائنات و ناموس طبیعت
مولانا نمونۀ عشق و ادب
داستان‌های مولانا
طوفان
قصد ارادت
وصف مثنوی به تعبیر مولانا
ملاقات سعدی و مولانا
چند عنوان مولویان
افسانه تَشَبُّه
مولانا و درخت
مولانا و حلّاج
مولانا و مُغَنّی
مولانا و طاووس چنگی
علاقه عجیب مولانا به شمس و به تبریز
و نظریۀ نیکلسون دربارۀ شمس
و دربارۀ شمس تبریزی
نظریۀ شمس دربارۀ تبریز
افلاکی افسانه‌پرداز
جامی و خانودۀ مولانا
اثر جاودانه
جبر و اختیار
آرامگاه مولانا
یونسکو و مولویان
نظری از شیمل
دار المثنوی
ادوارد براون و مولانا فوت براون 1926
نیکلسن ف 1945
محمد مکری کُرد و مولانا
گلپینارلی کیست؟
جملۀ جاودانی هراکلید
شناسایی کیمیا
مولوی بزرگ و بیت تازه
آرزوی مولانا
مولانا و نظامی
نظر بانو دکتر عصمت ستارزاده تبریزی بر مثنوی مولانا
مولانا و جذبه بی‌امان عشق
و صائب تبریزی
معرفی شمس
دَستِ ادب
دعای مولانا برای خربنده
فکر بلند مولانا به کجا رسیده؟
جنگ زرگری
حکایت دزد
مولانا
مطابق نظر ابن عربی
حاج ملا هادی سبزواری
توضیحات نورالدین عبدالرحمن جامی درباره خانواده مولانا