معرفی و دانلود کتاب مردی که آنجا نبود: کاوشی عمیق در علم خودآگاهی و خویشتن

معرفی کتاب مردی که آنجا نبود: کاوشی عمیق در علم خودآگاهی و خویشتن

فیلم فهرست شیندلر روی پرده در حال نمایش است و خنده‌ی یکی از تماشاگران به آسمان رفته! تصور می کنید او دیوانه یا دوستدار هیتلر است؟ حق دارید اگر چنین فکری کنید، اما واقعیت این نیست. کتاب مردی که آنجا نبود نوشته‌ی آنیل آنانتاسوامی اثری روانشناسی است که با تحلیل آسیب‌های مغز و بررسی اختلالات روانی، ریشه‌ی رفتارهای غیرعادی که در برخی از افراد مشاهده می‌کنیم را شرح می‌دهد و بازگو می‌کند که هر کدام از عارضه‌های روانی به چه دلیل و چگونه به‌وجود آمده‌اند.

درباره‌ی کتاب مردی که آنجا نبود

کسی که روبه‌روی شما ایستاده، مُرده است! البته خود این‌طور تصور می‌کند. او قسم می‌خورد که مغزش دیگر زنده نیست و فقط هنگامی که در قبرستان حضور دارد، حس می‌کند در کنار دوستان و هم‌نوعان خود است. هیچ پزشکی نمی‌‌تواند او را قانع کند که طبق تمام علائم و شواهد پزشکی، روان‌درمانی و... او کاملاً زنده و سالم است و همین که می‌گوید: «مغزم مرده» یعنی زنده است؛ زیرا هیچ مرده‌ای نمی‌تواند حرف بزند؛ اما تلاش بی‌فایده است. او مدام در تکاپوست تا همین زندگی نصفه و نیمه را هم از خود دریغ کند. حالا هم سخت‌ترین روش خودکشی را برای پایان دادن به زندگی‌اش انتخاب کرده. او بخاری برقی را در وان حمام گذاشته تا اتصالی کند و مرگش را رقم بزند؛ اما خوشبختانه نقشه‌اش جواب نداده و زنده مانده. کتاب مردی که آنجا نبود (The Man Who Wasn't There) ما را با انواع اختلالات و عارضه‌های روانی آشنا می‌کند که بعید است در طول زندگی خود با یکی از مبتلایان به این عارضه‌ها دیدار کنیم. سندرم‌ها و آسیب‌های مغزی که آنیل آنانتاسوامی (Anil Ananthaswamy) از آن‌ها نام می‌برد و معرفیشان می‌کنند، ویران‌‌گر و هولناک‌اند و با اختلال‌های رایج مثل افسردگی و اضطراب بسیار متفاوت‌اند.

تصور کنید با فردی زندگی می‌کنید که هیچ‌وقت نمی‌داند در کجا حضور دارد. او نمی‌داند کیست. از اتفاقات پیرامون بی‌خبر است و گویی ذهنش در میان انبوهی از مه و غبار گم شده است. این مشکل اختلالی نیست که احتمال ابتلا به آن زیاد باشد. چنین عارضه‌ی نادری قطعا بر اثر آسیبی بزرگ و نابودگر به‌وجود آمده و کتاب مردی که آنجا نبود نیز به‌دنبال یافتن علل بروز این عارضه و مشکلات مشابه آن است. فردی که به این مشکل عجیب مبتلاست، نیکولاس نام دارد. او کودکی بسیار بدی داشته. پدر و مادرش معتاد بوده‌اند و خشونت در خانه‌ی آن‌ها پدیده‌ای عادی محسوب می‌شده؛ مثلاً پدرش هر روز مادرش را با چاقو و قمه تهدید می‌کرده و در این میان نیکولاس مجبور بوده از خواهر کوچک خود نیز محافظت کند.

ریشه‌ی اختلال نیکولاس به همان سنین کودکی و ابتدای نوجوانی برمی‌گردد؛ اما زمانی نمود بیرونی پیدا کرد که مادرش بر اثر مصرف کراک تا مرز مرگ رفت و در مقابل چشمان او در حال خفگی بود. نیکولاس آن موقع فقط 12 سال سن داشت و از آن زمان تا اکنون که 23 ساله شده همچنان ذهن و افکارش در مه و غبار غرق شده‌اند و نمی‌تواند واقعیت را از توهم تشخیص دهد. نام اختلالی که این مرد جوان به آن مبتلاست «مسخ شخصیت» نام دارد. کتاب مردی که آنجا نبود برای ما شرح می‌دهد که هر کدام از عارضه‌های روانی، به‌طور مثال اختلال هویت تمامیت بدن، در چه دوره‌ای از تاریخ کشف شده‌اند و کدام روان‌کاوان و روان‌پزشکان به تحقیق درباره‌ی آن‌ها، همت گمارده‌اند.

آنیل آنانتاسوامی با روایت مشکل دختری 18 ساله به‌نام زکاری ارنست، ما را با عوارضی که ممکن است داروهای مختلف بر روی بیماران بگذارند نیز آشنا می‌کند. زکاری به بیماری صرع مبتلاست. او مدام تشنج می‌کند و نمی‌تواند به زندگی روزمره‌ی خود بپردازد. پزشکان برای او داروی «تِگرِتول» را تجویز کرده اند تا تشنج‌هایش کم و کمتر شوند اما هنوز از بلایی که این دارو بر سر دختر جوان می‌آورد، اطلاعی ندارند.

بعد از مصرف دارو، زکاری متوجه می‌شود که باید دوز آن را بیشتر کند و میزان مصرف خود را به 1000 میلی‌گرم افزایش می‌دهد. بعد از این اتفاق تغییری عجیب در روان و حافظه‌ی او به‌وجود می‌آید؛ زکاری دیگر نمی‌تواند درس ریاضی را متوجه شود. اصلاً از حسابان و هندسه چیزی متوجه نمی‌شود اما در یادگیری درس فلسفه توانمندتر از قبل شده و نمراتش برخلاف گذشته در این درس به‌خصوص، ارتقا یافته است. در کنار این اتفاقات منفی و مثبت، حافظه‌ی کوتاه مدت زکاری نیز تحلیل رفته و مانند گذشته وقایع را به‌خاطر نمی‌سپارد. مردی که آنجا نبود برای ما شرح می‌دهد این تغییرات، از عوارض داروی تِگرِتول هستند؛ اما پزشکان بعداً متوجه می‌شوند که این دارو شدیداً اعتیادآور است و بیمار برای قطع مصرف آن ناچار است در بیمارستان و آسایشگاه بستری شود.

کتاب مردی که آنجا نبود مجموعه‌ای از تحقیقات روان‌پزشکی و عصب‌شناسی درباره‌ی مغز را به ما ارائه می‌کند و درباره‌ی چگونگی درمان مبتلایان به اختلالات و راهکارهای پزشکی موجود نیز توضیحاتی را در اختیار مخاطبان خود می‌گذارد. این کتاب با ترجمه‌ی میلاد رستگاری‌فرد در انتشارات سایلاو منتشر شده است.

جوایز و افتخارات مردی که آنجا نبود

• از برترین آثار هفته‌نامه‌ی ناشران سال 2015
• کتاب برگزیده‌ی علمی از دیدگاه NBC News در سال 2015
• اثر تحسین شده از سوی مجله‌ی فوربز در سال 2015
• از سری کتاب‌های Change Your Life شبکه‌ی «Life Changes»
• نامزد جایزه‌ی علمی PEN/E.O. Wilson در سال 2016

کتاب مردی که آنجا نبود برای چه کسانی مناسب است؟

بسیاری از اختلالات روانی و عارضه‌های مغزی وجود دارند که ما حتی اسم آن‌ها را هم نشنیده‌ایم، چه برسد به اینکه آن‌ها را از یکدیگر تشخیص دهیم. آنیل آنانتاسوامی ما را با برخی از این عارضه‌ها آشنا می‌کند که اگر نشناسیمشان، همگی را به اسم «جنون» صدا می‌زنیم؛ کتاب مردی که آنجا نبود به ما کمک می‌کند تا هم از بیماری‌های روانی مختلف مطلع شویم و هم بدانیم در صورت مواجه شدن با فردی مبتلا به اختلالات حاد روانی، چه واکنشی نشان دهیم. این اثر برای روان‌شناسان، روان‌پزشکان و علاقه‌مندان به کسب اطلاعات درباره‌ی اختلالات مغزی و روانی مناسب و مفید است.

در بخشی از کتاب مردی که آنجا نبود: کاوشی عمیق در علم خودآگاهی و خویشتن می‌خوانیم

خویشتن مجسم، تمایز بین ذهن و بدن را مغشوش کرده و برای بدن هم سهمی در تعیین کیستی ما قائل می‌شود. تفکر دکارتی مستولی بر علوم اعصاب غربی، ذهن را به درجات عالی ارتقا داده و بدن را صرفاً به یک ظرف برای نگه‌داشتن ذهن تنزل داده است. هر چند که علم اعصاب به تدریج از این تفکرات دکارتی فاصله گرفته و شکاف عمیق بین ذهن و بدن را از بین برده است اما میراث قرن‌ها استیلای چنین تفکری، همچنان پابرجا بوده و وقتی تصور می‌کنیم که بیماران آلزایمری کاملاً فاقد خویشتن هستند، همین تفکر است که ما را گمراه می‌کند. کونتوس می‌گوید: «دکارت‌گرایی و بی‌ارزش تلقی کردن مدام بدن موجب می‌شود وقتی توانایی‌های شناختی فرد از دست می‌روند، دیگران خیلی سریع سراغ این پیش‌فرض بروند که دیگر خویشتن وجود ندارد اما وجود ما یک بُعد اساسی دارد که هم‌چنان پابرجاست». اگر به کلی میراث دکارت را کنار بگذاریم و بین بدن و ذهن تمایز قائل نشویم، می‌توانیم دید جدیدی در مورد خویشتن به دست بیاوریم.

بنابراین، خویشتن مجسم، مغز و بدن را هم در برمی‌گیرد اما به‌گونه‌ای که لزوماً شناخت را دخیل نمی‌داند. مغز به طور کلی به سه ناحیه فیزیکی تقسیم می‌شود: قشر مخ، مخچه و ساقه مغز. مخچه نقش مهمی در کارکرد حافظه رویه‌ای و هماهنگ کردن حرکات بدن ایفا می‌کند و تا مراحل واپسین بیماری آلزایمر، کم‌وبیش دست‌نخورده باقی می‌ماند. بنابراین، حتی پس از تحلیل رفتن قشر مخ و زوال شناخت، برخی از قسمت‌های مجموعه مغز-بدن به ذخیره و به کار انداختن جنبه‌هایی از خویشتن ما ادامه می‌دهند.

یک شخص دیگر مبتلابه آلزایمر این دیدگاه را در ذهن کونتوس بیشتر تحکیم کرد. اختلال شناختی در این زن مسن آن قدر شدید بود که او حتی نمی‌توانست صحبت کند، لباس خود را بپوشد یا غذا بخورد و روی یک صندلی چرخ‌دار می‌نشست. او همچنین توانایی کنترل ادرار و مدفوع خود را نداشت. هر بار که پرستاران او را به اتاق غذاخوری می‌بردند و پیش‌بند او را می‌بستند (سیاست بیمارستان برای جلوگیری از کثیف شدن بیماران) او با مشقت زیاد، دستش را به زیر پیش‌بند برده و گردن‌بند مرواریدی که به گردن داشت را بیرون می‌کشید و آن را روی پیش‌بند قرار می‌داد تا دیده شود. کونتوس به من گفت: «او تا این کار را نمی‌کرد، هرگز شروع به غذا خوردن نمی‌کرد و به این ترتیب او با حضوری بسیار قوی از اعماق زوال عقل بیرون می‌آمد. اگر این نوعی از بیان خود نیست، نمی‌دانم چیست».

فهرست مطالب کتاب

در ستایش کتاب
پیش‌گفتار
فصل اول: مردگان متحرک آن کیست که می‌گوید «من وجود ندارم»؟
فصل دوم: پاک شدن داستان زندگی شما خاطرات، یک شخص، یک روایت و آشکار شدن آن
فصل سوم: مردی که پایش را نمی‌خواست آیا این احساس که صاحب بدن خود و بخش‌های مختلف آن هستید، ریشه در واقعیت دارد؟
فصل چهارم: بگو که من این‌جا هستم وقتی احساس می‌کنید اعمال شما متعلق به شما نیستند و این با خویشتن شما چه می‌کند
فصل پنجم: من به یک رؤیا می‌مانم نقش هیجانات در ساختن خویشتن
فصل ششم: قدم‌های اول خویشتن اوتیسم در مورد خویشتن در حال رشد به ما چه می‌گوید؟
فصل هفتم: وقتی ازخود بی‌خود می‌شوید تجربه‌های خروج از بدن، همزادها و خویشتن کمینه‌ای
فصل هشتم: هیچ‌کس بودن، همین‌جا همین حالا تشنج خلسه‌وار و خویشتن بدون مرز
سخن آخر
منابع لاتین