معرفی و دانلود کتاب روانشناسی هنر

معرفی کتاب روانشناسی هنر

کتاب روانشناسی هنر آمیزه‌ای است از تاریخ هنر، فلسفه، علوم اعصاب، نظریه‌های روان‌شناختی و آثار هنر تجسمی. جرج مدر، استاد روان‌شناسی دانشگاه ساسکس، در این کتاب به سؤالات متعددی پاسخ می‌دهد: فرایند ادراک هنری چگونه است؟ هنرمندان چطور موفق به خلق آثار می‌شوند؟ پیشینه‌ی هر مخاطب در درک هنری او چه تأثیری دارد؟‌ یک اثر هنری از چه طریقی ماندگار می‌شود؟ و بسیاری پرسش دیگر.

درباره‌ی کتاب روانشناسی هنر

جورجو وازاری، نقاش معروف ایتالیایی، عقیده داشت که هنر صرفاً تقلیدی است از زیباترین چیزهای موجود در طبیعت. جان راسکین نیز با وجود اینکه 300 سال پس از او می‌زیست،‌ هنرمند را کسی می‌دانست که درکش را از طبیعت، به اثر هنری انتقال می‌دهد. چنین دیدگاهی دیگر امروزه طرفداران چندانی ندارد؛ مخصوصاً با ظهور مکتب‌هایی مانند سورئالیسم و کوبیسم. نقش هنرمند و تجربه‌‌هایی که از سر گذرانده است، امروزه در تحلیل یک اثر هنری اهمیت زیادی دارد. از سوی دیگر، فرایند خلق این آثار نیز برای بسیاری از مردم عادی سؤال‌برانگیز است. جرج مدر (George Mather) نیز به هنرهای تجسمی و علی‌الخصوص نقاشی علاقه‌ی زیادی دارد و با توجه به اینکه تحصیلاتش در حوزه‌ی روان‌شناسی است، روان‌شناسی هنر همیشه برایش جذابیت داشته. وی در کتاب روانشناسی هنر (The Psychology of Art) به سراغ هنرهای تجسمی از جمله نقاشی، مجسمه‌سازی و عکاسی می‌رود و از دیدگاه علم، به هنر می‌نگرد.

جرج مدر مدرک لیسانس روان‌شناسی را از دانشگاه شفیلد گرفت و در دانشگاه ریدینگ، مقطع دکتری را گذراند. او پس از اتمام تحصیلاتش مشغول به چندین پروژه‌ی تحقیقاتی در دانشگاه ریدینگ، یورک و کالج لندن شد و سپس در سال 1984 سمت استادی دانشگاه ساسکس را از آن خود کرد. مدر در سال 2022 بازنشسته شد و از آن زمان تاکنون روی پروژه‌ی خود با عنوان «ادراک حرکت بصری» کار می‌کند. وی علاوه بر کتاب روانشناسی هنر، کتاب «بنیان‌های احساسات و ادراک» را با همکاری انتشارات راتلج منتشر کرده است. او همچنین به فناوری وی‌ای‌آر، ادراک حرکت چهره‌ی انسان و دیگر مسائل مربوط‌به ادراک بصری علاقه دارد.

در کتاب روانشناسی هنر به چنین موضوعاتی پرداخته می‌شود:

• ادراک و تفسیر: جرج مدر در بخش مهمی از فصل دوم، توضیح می‌دهد که مغز انسان چگونه محرک‌های بصری را تفسیر می‌کند. پردازش عناصر مختلف آثار هنری مانند رنگ، شکل و ترکیب در دو مبحث زیبایی‌شناسی و روان شناسی اهمیتی به‌سزا دارد.
• واکنش‌های شناختی و عاطفی: به نظر شما آثار هنری چگونه افکار و احساسات ما را برمی‌انگیزند؟ آیا تفاوت‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و... در واکنش‌های ما به این آثار تأثیر دارند؟ به نظر شما چرا انسان‌ها این‌چنین به هنر علاقه دارند؟ در بخشی از فصل دوم و همچنین فصل سوم، جرج مدر با تکیه بر یافته‌های علوم اعصاب و شناختی و همچنین نظریه‌ی تکامل داروین، به این سؤالات پاسخ می‌دهد.
• نقش حافظه در ادراک هنر: آیا دقت‌ کرده‌اید که ما بیشتر جذب آثاری می‌شنویم که پیش از این الگویشان را دیده بودیم؟ جرج مدر عقیده دارد که چارچوب‌های ذهنی ما در درک از هنر تأثیر مهمی دارند و این موضوع را در فصل سوم بیشتر روشن می‌کند.
• هنر و خلاقیت: چه عاملی هنرمند را به خلق یک اثر ماندگار هدایت می‌کند؟ این سؤالی است که فیلسوفان و متفکران بسیاری پرسیده‌اند و در پی پاسخ به آن بوده‌اند. در فصل‌های پنجم و هفتم کتاب روانشناسی هنر این موضوع هم از جانب هنرمند و هم از جانب مخاطب مورد بررسی قرار می‌گیرد. فصل چهارم نیز بیشتر به فرایند خلق هنر تجسمی اختصاص دارد.
• درک زیبایی‌شناختی: هیچ کتابی نیست که درباره‌ی روان‌شناسی هنر باشد و در آن به مبحث مهم زیبایی‌شناسی پرداخته نشود. جرج مدر در قسمت‌هایی از کتاب به این موضوع اشاره می‌کند و فصل ششم را تماماً به آن اختصاص می‌دهد.

یکی از نقاط قوت کتاب روانشناسی هنر، رویکرد میان‌رشته‌ای آن است. جرج مدر نه‌تنها از مفاهیم روان‌شناسی، بلکه از فلسفه، تاریخ هنر و علوم اعصاب نیز برای بیان نظریاتش کمک می‌گیرد. این کتاب در ایران با دو ترجمه از دو ناشر معتبر روانه‌ی بازار شده است. کتابی که پیش رو دارید، ترجمه‌ی سهند سلطاندوست و چاپ انتشارات ققنوس است. از این مترجم پرکار کتاب‌های دیگری نیز در زمینه‌ی تاریخ و فلسفه‌ی هنر منتشر شده است.

کتاب روانشناسی هنر برای چه کسانی مناسب است؟

اگر می‌خواهید از فرایند ادراک هنر توسط انسان آگاه شوید، کتاب روانشناسی هنر را بخوانید. هنرمندان و منتقدان هنری از مطالعه‌ی این کتاب بهره‌ی بسیاری خواهند برد. همچنین روانشناسان و عصب‌شناسان با مطالعه‌ی این اثر جرج مدر،‌ از مباحثی چون ادراک و شناخت اطلاعات بیشتری به دست خواهند آورد.

در بخشی از کتاب روانشناسی هنر می‌خوانیم

تاریخ هنر اغلب به صورت سلسله‌اى از «ایسم‌ها» ارائه مى‌شود: جنبش‌ها، گرایش‌ها، سبک‌ها یا نظریه‌هایى که ما براى دسته‌بندىِ آثار دست‌اندرکاران مختلف به کار مى‌بریم. یک نوع «ایسمِ» خاص به گرایش گسترده فرهنگى، یعنى تمایل به تفکر و کار به روشى خاص، اشاره دارد، حتى اگر دست‌اندرکاران منفرد لزوماً تعلق خود را به ایسم خاصى به رسمیت نشناسند. رمانتیسیسم نمونه‌اى از این گونه ایسم‌هاست که در نیمه‌ی نخست قرن نوزدهم شکوفا شد و موسیقى، ادبیات و همچنین هنر تجسمى را تحت‌تأثیر قرار داد. هنر «رمانتیک» براى عاطفه، غریزه و شهودِ بیانگر در برابر عقل‌گرایى و ماده‌باورى ضابطه‌مند ارزش قائل شد. آثار هنرىِ آن تحت سیطره‌ی سوبژکتیویته حالات و احساسات بودند. از هنرمندان برجسته‌ی این جنبش مى‌توان اوژن دُلاکروا (1798-1863)، کاسپار داوید فریدریش (1774-1840) و جوزف مالورد ویلیام ترنر (1775-1851) را نام برد.

نوع دیگرى از ایسم را یک یا چند تن از خود دست‌اندرکاران به‌صراحت، و احتمالاً با صدور بیانیه‌اى هنرى که معرّفِ عقاید و اهدافشان است، تعریف مى‌کنند. جنبش ناپایدار فوتوریستى با انتشار بیانیه‌اى در روزنامه‌اى فرانسوى به قلم شاعر ایتالیایى به نام فیلیپو تومازو مارینتّى در سال 1909 آغاز شد. این تجلیلى پویا و پرخاشگرانه از زندگى مدرن شهرى و فناورى بود. اومبرتو بوتچونى (1882-1916)، در مقام یکى از شارحان اصلى هنرى آن، در سال 1912 اظهار کرد:

براى این‌که کارى کنیم تا تماشاگر در متن تصویر زیست کند، چنان‌که آن را در بیانیه‌ی خودمان ابراز مى‌کنیم، تصویر باید ترکیبى باشد از آنچه شخص به خاطر مى‌آورد و آنچه مى‌بیند... . ما در بیانیه‌ی خود اعلام کرده‌ایم که آنچه باید به جلوه درآید حس و حال پویاست، یعنى ضرباهنگ خاص هر شى‌ء، سرشتش، حرکتش یا، به بیان دقیق‌تر، نیروى درونى‌اش.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه‌ی مترجم
پیشگفتار
1: هنر و روان‌شناسى
2: عصب‌شناسى هنر
3: چرا به هنر مى‌پردازیم؟
4: نمایش فضا، خطوط کناره‌نما و فرم در هنر
5: نمایش رنگ و حرکت در هنر
6: هنر عالى حاصل چیست؟
7: خلاقیت در هنر و علم
کتابنامه
واژه‌نامه‌ی انگلیسى به فارسى
نمایه