معرفی و دانلود کتاب دستور زبان نما: راهنمای عملی کارگردانی سینما

معرفی کتاب دستور زبان نما: راهنمای عملی کارگردانی سینما

روی تامسون و کریستوفر جی بون در کتاب دستور زبان نما، هر آنچه برای ساخت یک فیلم نیاز است را گام‌به‌گام آموزش می‌دهند. از قوانین ابتدایی گرفته تا اصول حرفه‌ای؛ و به‌این‌صورت کمک می‌کنند زبان بصری خاص خود را بیابید. نویسندگان در این کتاب به مفاهیمی مثل اصول نورپردازی، کمپوزوسیون، حرکات دوربین، گرفتن و وصل کردن نماها به یکدیگر می‌پردازند و به اطلاعات و نکاتی کاربردی اشاره می‌کنند که باعث می‌شود بینش عمیق‌تری در تولید یک پیدا کنید.

درباره‌ی کتاب دستور زبان نما

سال 1895، زمانی که برادران لومیر با دستگاه ابداعی‌شان، سینماتوگراف، تصاویری کوتاه ضبط کردند، عملاً سینما متولد شد. طولی نکشید که این هنر تازه‌وارد متوجه قرار گرفت و به شهرت رسید. بسیاری از هنرمندان وقتی با امکانات گسترده‌ی سینما مواجه شدند، آن را مدیومی ایده‌آل برای بیان ایده‌هایشان یافتند. این شد که سینما خیلی زود جای تئاتر و رقص و دیگر هنرهای نمایشی را گرفت. سینما این فرصت را می‌داد تا بتوان خیلی از خیالات و تصورات را به تصویر کشید؛ از رفتن به ماه تا عمق دریاها، از نشان دادن موجوداتی موهوم و افسانه‌ای تا دنیای آینده. همین باعث شد مردم این فرم را جادویی‌تر از دیگر فرم‌های هنری ببینند و مسحورش شوند. در اواخر دهه‌ی 1920 اولین تحول بزرگ رخ داد و صدا هم وارد فیلم‌ها شد. با شکل‌گیری کمپانی‌های بزرگ فیلم‌سازی، سینما مسیر صنعتی شدن را پیش گرفت. گرچه هر چه بیشتر به سمت صنعت سرگرمی متمایل گشت، از وجهه‌ی هنری‌اش کاسته شد ولیکن این مسأله قابل‌انکار نیست که بخش زیادی از پیشرفت‌های آن مرهون همین صنعتی شدن است. کمپانی‌ها برای به‌دست آوردن سود بیشتر، روی گسترش سینما و تکنولوژی آن سرمایه‌گذاری زیادی کردند و همین مساله کمک کرد این مدیوم به‌مراتب علمی‌تر و حرفه‌ای‌تر و البته دسترس‌پذیرتر شود. مفاهیم سینمای امروز به‌مراتب پیچیده‌تر و دشوارتر از مفاهیم صدسال پیش است ولی از سوی دیگر حالا تقریباً همه‌ی ما این امکان را داریم که فیلم بسازیم. امکانات و فناوری در دسترس است و هزینه‌ها هم به‌مراتب پایین‌تر آمده. ما فقط باید دانش فیلم‌سازی را فرابگیریم.

کتاب دستور زبان نما (Grammar of the Shot) نوشته‌ی روی تامسون (Roy Thompson) و کریستوفر جی بون (Christopher J. Bowen) یکی از کامل‌ترین منابع در دسترس برای یادگیری هنر فیلم‌سازی است. نویسندگان کتاب که خود کارگردان و استاد رشته‌ی فیلم‌سازی هستند، می‌کوشند تمام زیروبم‌های این حرفه را به شما بیاموزند. آن‌ها از نکات و اصول ابتدایی شروع می‌کنند و به مفاهیم پیچیده و حرفه‌ای می‌رسند. از سوی دیگر سعی می‌کنند به تمامی جوانب این کار بپردازند؛ از نورپردازی تا فیلم‌برداری، از بازیگردانی تا تدوین.

برخلاف آنچه ممکن است تصور شود، سینما صرفاً متکی بر خلاقیت و ذوق هنری نیست. یک فیلم‌ساز حرفه‌ای هرگز یک نما را بدون دلیل در کنار نمای دیگر نمی‌گذارد. این توالی باید از یک رابطه علت و معلولی بیاید و از یک منطق پیروی کند. یا کارگردان نمی‌تواند دوربینش را هرجایی که خواست بگذارد و انتخاب زاویه‌ی دوربین و حرکت آن خیلی وقت‌ها از قواعد روان‌شناختی تبعیت می‌کند. فیلم‌سازی را باید ترکیبی از هنر و علم دانست. این قاعده در مورد ساخت ویدئوهای کوتاه هم صادق است. بنابراین کسی که تمایل دارد وارد این حرفه شود علاوه بر خلاقیت و توانایی ذاتی، به دانش و مهارت‌های اکتسابی هم نیاز دارد.

روی تامسون و کریستوفر جی بون در کتاب دستور زبان نما می‌کوشند هر آنچه برای شروع فیلم‌سازی نیاز است را در اختیار مخاطبشان قرار دهند. آن‌ها در بخش اول کتاب به جزئی‌ترین واحد فیلم، یعنی نما، می‌پردازند و قواعد برداشتن نما و قاب‌بندی را توضیح دهند. بخش دوم و سوم کتاب هم به کمپوزوسیون یا ترکیب‌بندی اختصاص دارد و قوانین آن را آموزش می‌دهد. شما در اینجا با انواع زوایا و نماها، انواع لنزها و تأثیر لنز در ترکیب‌بندی آشنا خواهید شد. نویسندگان در فصل چهارم به وصل کردن نماها و توالی آن و در فصل پنجم به حرکت دوربین و بازی بازیگر می‌پردازند. درنهایت در فصل آخر هم نکاتی کاربردی برای بازیگردانی و فیلم‌برداری ارائه می‌دهند.

کتاب دستور زبان نما را مسعود مددی و میترا تیموریان برای نشر چتر فیروزه ترجمه کرده‌اند.

در نکوداشت کتاب دستور زبان نما

• نویسندگان این کتاب، زبان بصری سینما را به شکلی مختصر و واضح توضیح می‌دهند... تدریس این کتاب را در کلاس‌های فیلم‌سازی اکیداً توصیه می‌کنم. همین‌طور برای فیلم‌سازان جوان و آن‌هایی که می‌خواهند با نگاه‌های جدیدتری آشنا شوند هم می‌تواند مفید باشد. (Amazon.com)

کتاب دستور زبان نما برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به مباحث مربوط به سینما و هنر فیلم‌سازی علاقه دارید، این کتاب منبع مفیدی برای شما خواهد بود.

با روی تامسون و کریستوفر جی بون بیشتر آشنا شویم

روی تامسون، کارگردان مستقل و استاد رشته‌ی فیلم‌سازی بود. او بیشتر در اروپا فعالیت داشت و در مرکز آموزشی تلویزیون دویچه وله‌ی آلمان تدریس می‌کرد. کتاب «دستور زبان تدوین» دیگر اثر اوست.

کریستوفر جی بون، فیلم‌ساز و کارگردان آثار ویدئویی است. او بیش از ده سال در دانشگاه بوستون به آموزش تدوین، فیلم‌سازی و فیلم‌برداری مشغول بود. او بنیان‌گذار و مدیر هنری مؤسسه‌ی Fellsway Creatives هم هست. کتاب «دستور زبان تدوین» دیگر اثر بوون است که به همراه روی تامسون آن را نوشت.

در بخشی از کتاب دستور زبان نما: راهنمای عملی کارگردانی سینما می‌خوانیم

سوادآموزی چه در مدرسه اتفاق افتاده باشد یا در طول زندگی، به ما کمک می‌کند تا بتوانیم آنچه را که دریافت می‌کنیم به خوبی تجزیه و تحلیل کنیم. در طول زمان، به طور فزاینده‌ای ما یاد گرفته‌ایم تا ارتباطات بصری‌مان را رمزگشایی کنیم، از خط تصویری تا خط نوشتاری تا نقاشی‌ها، عکس‌ها و اکنون تصاویر متحرک. آنچه که ما دریافت می‌کنیم معنایی قابل تشخیص دارد. بینندگان می‌دانند که چگونه تصاویر نمایش داده‌شده را رمزگشایی کنند. فهم یا تفسیر واضح آنچه دیده می‌شود از دستور زبانی تثبیت‌شده یا قوانینی متعین سرچشمه می‌گیرند که در طول زمان تکامل یافته‌اند.

همین مفهوم دستور زبان (معنا از ساختار شکل می‌گیرد) است که فیلمسازان به شدت بر آن تکیه دارند. فیلم‌های داستانی روایی، مستندها، گزارش‌های خبری، کمدی‌های موقعیت، درام‌های تلویزیونی، تبلیغات، ویدئوهای موسیقی، گفت‌وگوهای تلویزیونی، برنامه‌های «زنده» و سایر چیزهای مشابه همگی از یک دستور زبان بصری برای کمک به برقراری ارتباط با تماشاگر استفاده می‌کنند. در جایگاه یک فیلمساز هنگامی که به زبان رایج فیلم صحبت می‌کنید قادر خواهید بود تا داستانتان را به مخاطبان جهانی منتقل کنید.

این متن، دستور زبان ‌نما، برای آن‌هایی طراحی شده است که با حوزه‌ی داستان‌ گویی بصری به تازگی آشنا شده و تمایل دارند که با قوانین پایه‌ایِ قراردادی به خوبی آشنا شده و زبان بصری جهان تصویر متحرک را تمرین کنند. این شامل شکل پایه‌ای قاب تا انواع مختلف نماها تا راه‌های ترکیب کردن عناصر بصری درون این قاب‌هاست. شما با اصول اولیه‌ی نورپردازی نما، جهت صفحه‌نمایش، عناصر سه‌بعدی، حرکات دوربین و بسیاری تمرین‌های عمومی دیگر آشنا می‌شوید که شما را برای ارائه‌ی چندلایه‌ای‌تر و غنی‌تر توانا می‌کنند. از همه مهم‌تر، مجموعه‌ای از اطلاعات ضروری را برای وسعت بخشیدن به فرهنگ لغات بصری‌تان تأمین کرده و کمک می‌کنند تا حرفه‌ خود را در زمینه‌ی تصویر متحرک در این دنیای مملو از رشد ارتباطات بصری ترقی دهید.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
1: نما و چگونگی قاب‌بندی آن
چه چیزی را به تماشاگر خود نشان می‌دهید؟
نسبت ابعاد
واحدهای پایه‌ای ساختمان‌- خانواده انواع مختلف‌نما
خانواده‌ی گسترش‌یافته‌ی نماهای اصلی
پایان فصل یک، مرور
2: هنر ترکیب‌بندی
قوانین ساده برای قاب‌بندی موضوعات انسانی
فضای بالای سر
روش‌های فیلمبرداری ذهنی در مقابل عینی
فضای نگاه
قانون یک - سوم
زاویه‌ی دوربین
زوایای افقی دوربین
زوایای عمودی دوربین
نما از زاویه‌ی بالا
نما از زاویه‌ی پایین
نمای دونفره‌- ترکیب‌بندی قاب با دو نفر
نمای دونفره‌ی نیمرخ
نمای دونفره‌ی مستقیم رو به دوربین
نمای دونفره از روی شانه
جمع‌بندی اصول ترکیب‌بندی
پایان فصل دوم، مرور
3: ترکیب‌بندی‌-‌ فراتر از اصول
بُعد سوم
خط افق
زاویه‌ی هلندی
خطوط مورب
عمق فضای فیلم‌- پیش‌زمینه/ میان‌زمینه/ پس‌زمینه
نشانه‌های عمق
لنز دوربین- چشم در ترکیب‌بندی
لنز زوم
وضوح لنز- هدایت چشم تماشاگران در محدوده‌ی قاب
نور در ترکیب‌بندی- حالا آن را می‌بینید، حالا نمی‌بینید
نور به عنوان انرژی
دمای رنگ
نور طبیعی یا مصنوعی
کمیت نور: حساسیت و نوردهی
کیفیت نور: سخت در مقابل نرم
تضاد (کنتراست)
نورپردازی پایه‌ای شخصیت: روش سه‌نقطه‌ای
نورپردازی دکور صحنه و محل فیلمبرداری
پایان فصل سه‌، مرور
4: نماها را به یکدیگر وصل کنید: از پیش به فرآیند تدوین فکر کنید
انطباق نماها در یک صحنه
تداوم
تداوم در جهت صفحه‌نمایش
خط‌– پایه‌ای برای جهت صفحه‌نمایش
خط فرضی‌- قانون 180 درجه
«پرش از روی خط»
قانون 30 درجه
تصویرسازی متقابل
انطباق خط نگاه
پایان فصل چهار، مرور
5: نماهای پویا بازیگر و دوربین در حرکت
بلاکینگ بازیگر
دوربین در حرکت
دوربین روی دست
پن و تیلت
فیلمبرداری پن و تیلت
ابزارهای مورد استفاده برای حرکت دادن دوربین
سه‌پایه
دالی
کرب دالی
تراک
کرین و ابزار مشابه
پایان فصل پنج، مرور
6: تمرین عملی و راهنمای عمومی
برقراری ارتباط با بازیگر
فیلمبرداری از یک نمای بسیار نزدیک یا نمای بسیار بسیار نزدیک
اطمینان از نور چشم
خط کنش امن و حذف خانگی
تعقیب کنش با شل کردن کلگی سه‌پایه برای پن و تیلت
فیلمبرداری از کنش‌های همپوشان برای تدوین
نسبت فیلمبرداری
استوری‌برد و فهرست نما
همیشه یک چیز را در حالت وضوح حفظ کنید
قاب‌بندی به منظور ایجاد «فضای نگاه» صحیح در نماهایی که با یکدیگر تدوین می‌شوند
فیلمبرداری از زوایای منطبق دوربین در زمان پوشش گفت‌وگو
موضوعات مهم را در نیمه‌ی بالایی قاب قرار دهید
در انتخاب رنگ‌های پروژه‌ خود هوشیارانه عمل کنید
همیشه مراقب فضای خالی بالای سر باشید
موضوعاتی که حواس را پرت می‌کنند را بیرون از قاب نگه دارید
از عمق فضای فیلمتان استفاده کنید تا افراد زیادی را در صحنه قرار دهید
در یک صحنه‌ی گفت‌وگوی سه‌نفره، انطباق نماهای دونفره می‌تواند برای تدوینگر مشکل‌ساز باشد
تلاش کنید که همواره هر دو چشم موضوعتان را نشان دهید
در نماهای نزدیک‌تر حواستان به جهت خط نگاه باشد
بدانیم که چه موقع و چگونه در طول یک نما از زوم استفاده کنیم
انگیزه‌ی لازم را برای حرکات دالی به منظور تعقیب موضوع به سمت جلو یا عقب ایجاد کنید
به دوربین برای ضبط هر نما زمان بیشتری اختصاص دهید
اجازه دهید تا کنش کامل شود سپس فرمان قطع دهید
در طول فیلمبرداری مستند تا جای ممکن جلب توجه نکنید
در طول فیلمبرداری یک صحنه مراقب تله‌های تداومی باشید
برای پنهان کردن حرکت دوربین از لنزهایی با فاصله‌ی کانونی کوتاه استفاده کنید
مراقب استفاده از لنز باز هنگام فیلمبرداری از نماهای نزدیک باشید
عمق میدان را کنترل کنید
اول هر نما کلاکت بزنید
پایان فصل شش، مرور
7: نتیجه‌گیری
قوانین را بشناسید پیش از آن‌که آن‌ها را بشکنید
دلیل فیلمبرداری، تدوین است
نماهای شما باید کل داستان را تقویت کند
تماشاگران را تا جای ممکن درگیر کنید
سعی کنید رفتار توجه‌برانگیز از خود نشان ندهید
تجهیزاتتان را بشناسید
با موضوع خود آشنا شوید
نورپردازی طبیعی و مصنوعی را بشناسید
درباره‌ی آنچه پیش از این انجام شده است مطالعه کنید
خلاصه
واژه‌نامه
دستور زبان نما