معرفی و دانلود کتاب دانش اتوپیا

معرفی کتاب دانش اتوپیا

کتاب دانش اتوپیا نوشته‌ی امانوئل والرشتاین، نظریه‌پرداز و منتقد نظام سرمایه‌داری، با دلایلی روشن استدلال می‌کند که نظم جهانی چگونه در حال نابودی است. او همچنین با توجه به شواهدی که در دست دارد، پیش‌بینی دقیقی از وضعیت آینده‌ی جهان و جوامع انسانی ارائه می‌کند.

درباره‌ی کتاب دانش اتوپیا:

بشر در قرن گذشته پیروزی‌ها و شکست‌های بسیاری را به خود دید که منجر به شناخت کنونی در دنیای مدرن شد. ایمانوئل والرشتاین (Immanuel Maurice Wallerstein) در کتاب دانش اتوپیا (Utopistics or historical choices of twenty-first century) با استدلال‌هایی منطقی شما را به این حقیقت می‌رساند که نظم جهانی به زودی منهدم می‌شود و چیزی از آن باقی نمی‌ماند. تغییر ساختار خانواده و کار، رشد تجارت جهانی، شکست تفکرات لیبرالی و همچنین مشکلات زیست‌ محیطی، از جمله استدلال‌هایی هستند که امانوئل را به این باور می‌رساند: «نظام دولت ملت دیگر کاربردی در عصر حاضر ندارد!»

ایمانوئل والرشتاین پیش‌بینی می‌کند که در پنجاه سال آینده ساختار کنونی کنار می‌رود و بشر شاهد درگیری‌های بزرگی خواهد بود. این نظریه‌ی شگفت‌انگیز و نگران‌کننده در خصوص سرنوشت جوامع انسانی برای افراد دغدغه‌مند پرسش‌های بسیاری ایجاد می‌کند و آن‌ها تلاش می‌کنند به تمام این مسائل پاسخ دهند.

لازم به یادآوری است که والترشتاین نظام‌های جهانی را دارای تحرک درونی می‌داند و معتقد است این سیستم‌ها دائماً در حال تغییر هستند و انسان‌ها می‌توانند بر شرایط تأثیر بگذارند. در حقیقت چنین تفکری بشر را دارای اختیار می‌داند و تفکرات جبرگرایانه را زیر سوال می‌برد.

نظریه‌ی نظام جهانی امانوئل والترشتاین بسیار معروف است و بسیاری او را به همین عنوان می‌شناسند و متنی که در این کتاب می‌خوانید، سخنرانی مفصل وی در دانشگاه اوکلند نیوزلند است که در سال 1997 ارائه داد.

بخشی از اظهارات امانوئل والترشتاین در خصوص نظام جهانی مدرن:

این نظام که یک اقتصاد جهانی سرمایه‌دارانه است، از سده‌ی طولانی شانزدهم وجود داشته است. نظامی جهانی مدرن در اصل تنها در بخشی از جهان، عمدتاً در بخش اعظم اروپا و بخش‌هایی از نیمکره‌ی غربی پدید آمد و درنهایت با نوعی پویایی درونی، گسترش یافت و به‌مرور دیگر مناطق جهان را در ساختار خود ادغام کرد. پس‌ازآن نظام جهانی مدرن از حیث جغرافیایی تنها در نیمه‌ی دوم سده‌ی نوزدهم تبدیل به امری جهانی شد و فقط در نیمه‌ی دوم سده‌ی بیستم بوده است که مناطق دور و نزدیک دنیا به نحو مؤثری در آن ادغام شده‌اند.

ایجاد ساختار دولت‌ها (دولت‌های به‌اصطلاح حاکم که در درون محدوده‌های یک نظام درون‌دولتی عمل می‌کنند) بخشی از روند ایجاد یک نظام جهانی سرمایه‌دارانه و عنصری ضروری در ساختاربندی آن بود. تکامل ساختارهای دولتی، قابلیتشان برای دستیابی به نیرو در بخش درونی و دررابطه‌با دیگر دولت‌ها در نظام جهانی، بازتاب‌دهنده‌ی تکامل نظام جهانی مدرن به‌عنوان یک کلّ هم‌بسته بود. دولت‌ها هرگز موجوداتی خودمختار نبودند، بلکه صرفاً یکی از اجزای نهادی عمده‌ی نظام جهانی بودند. آن‌ها قدرت داشتند، اما قدرتشان نامحدود نبود و البته برخی دولت‌ها از دیگر دولت‌ها قدرت بیشتری داشتند. درباره‌ی نظام جهانی به مثابه‌ی یک کل بود که می‌شد گفت دارای یک شیوه‌ی تولید است. نظام جهانی مدرن، نظامی سرمایه‌دارانه بود و هست، یعنی نظامی که بر اساس اولویت انباشت بی‌پایان سرمایه از رهگذر کالایی‌سازی نهایی همه چیز عمل می‌کند.

دولت‌های درون این نظام نهادهایی از این نظام هستند، بنابراین شکل این دولت‌ها هرچقدر هم که خاص باشد، به نحوی به برتری سرمایه‌دارانه واکنش نشان می‌دهند. ازاین‌رو، اگر کسی منظورش از انقلاب این باشد که یک دولت سابقاً فئودال سرمایه‌دار شود، یا یک دولت سابقاً سرمایه‌دار سوسیالیست شود، این منظور معنایی کاربردی ندارد و توصیفی گمراه‌کننده از واقعیت است. قطعاً، انواع بی‌شماری از رژیم‌های سیاسی ممکن وجود دارند و بی‌تردید برای مردمی که در درون دولت‌های خاصی زندگی می‌کنند، ماهیت رژیمشان اهمیت بسیار زیادی دارد. اما این تفاوت‌ها این واقعیت بنیادین را که تمامی این رژیم‌ها عناصری در خدمت نظام جهانی مدرن، یعنی اقتصاد جهانی سرمایه‌داری، بوده‌اند عوض نکرده است.

کتاب دانش اتوپیا مناسب چه کسانی است؟

اگر به مطالعه در زمینه‌ی نظام‌های جهانی و سیاست در سطح کلان دارید، کتاب حاضر یکی از بهترین گزینه‌ها برای شما محسوب می‌شود.

با ایمانوئل والرشتاین بیشتر آشنا شویم:

این جامعه‌شناس و اندیشمند آمریکایی در سال 1930 در نیویورک به دنیا آمد و در دانشگاه کلمبیا ادامه تحصیل داد. این متفکر چپ‌گرا بیشتر به دلیل طرح نظریه‌های انتقادی‌ درباره‌ی کارکرد نظام سرمایه‌داری مشهور است و کتاب معروفی به نام نظریه‌ی نظام جهانی دارد. والرشتاین که در گذشته سفری به ایران داشت، در دانشگاه تهران نیز سخنرانی کرد. او در سال 2014 به عنوان بهترین پژوهش انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی شناخته شد و در سال 2019 درگذشت.

در بخشی از کتاب دانش اتوپیا می‌خوانیم:

این نوع از دست‌کاری احتمالاً بر ثبات سیاسی درونی تأثیری نمی‌گذارد، به‌شرط اینکه گروه‌هایی که به‌عنوان مهاجر تعریف شوند (اغلب به شیوه‌هایی تعریف می‌شوند که نسل‌های دوم، سوم و حتّی چهارم نوادگان مهاجران فعلی را هم دربر می‌گیرند)؛ نسبتاً کوچک باشند. اما وقتی گروهی که چنین تعریف می‌شود به درصد قابلِ‌توجهی برسد، دستورالعملی برای نزاع داخلی داریم.

افزون‌ بر این، مهاجران (یا آن‌هایی که از حیث اجتماعی به این شیوه تعریف می‌شوند)، که ازنظرِ جسمانی قابل شناسایی هستند و به‌احتمالِ‌ زیاد حس نیرومندی از هویت قومی به‌دست می‌آورند، با نژادپرستان و فعّالان راست‌گرایی مواجه می‌شوند که خواهان خلوص قومی هستند.

از آن‌جایی‌ که احتمالاً مجاورت و تقسیم‌بندی نصفه و نیمۀ منطقه‌ای هم در کار خواهد بود، سازمان‌دهی دو طرف دشوار نخواهد بود و از آنجا که واقعاً همۀ دولت‌های مستقل انبارهای باروت خودشان را دارند، هرگونه شعله‌ور شدن خصومت‌ها می‌تواند مثل آتش‌سوزی بی‌مهار در جنگل به‌سادگی مرزها را درنوردد.

در این‌جا دیگر دربارۀ بنیادگراهایی در مناطق دور از کشورهای ثروتمند صحبت نمی‌کنیم، یا دولت‌های به‌اصطلاح سرکشی که آماده‌اند تا دست به جنگ‌افروزی زنند، بلکه دربارۀ بی‌ثباتی ژرف در قلب اقتصاد جهانی سرمایه‌داری صحبت می‌کنیم.

فهرست مطالب کتاب

فصل اوّل: ناکامی رؤیاها، یا بهشت گم‌شده؟
فصل دوم: گذار دشوار، یا جهنّم روی زمین؟
فصل سوم: جهانی با عقلانیت جوهری، یا آیا می‌توان بهشت را دوباره به‌دست آورد؟
نمایه