معرفی و دانلود کتاب خلاقیت و تفکر: روانشناسی و آموزش و پرورش کودکان تیزهوش و خلاق

معرفی کتاب خلاقیت و تفکر: روانشناسی و آموزش و پرورش کودکان تیزهوش و خلاق

در میان مباحث روانشناسی، مواردی چون خلاقیت و هوش و تفکر، همواره مورد بحث بوده و همگان به دنبال راهی برای درک بهتر آن و نیز پرورش آن بوده‌اند. عباس میکانی در کتاب خلاقیت و تفکر، به صورت مفصل به این مفاهیم پرداخته و از راهکارهایی می‌گوید که منتج به پرورش بعد خلاق و متفکر ذهن کودکان و نوجوانان خواهد شد.

درباره‌ی کتاب خلاقیت و تفکر

پرورش یک فرزند تیزهوش و خلاق، همواره دغدغه‌ی بسیاری از والدین بوده و هرکدام به هر طریقی، سعی دارند تا راه خود برای رسیدن به این هدف را دنبال کنند. از طرفی، مفاهیمی چون هوش، تفکر و خلاقیت، میان روانشناسان و متخصصان مورد بحث قرار می‌گیرد و هر متخصصی در تلاش است تا با تعریفی که به‌زعم خود معیار سنجش هوش و خلاقیت افراد است، آن‌ها را بسنجد و از روش‌های مختلف، زمینه‌ی پرورش این موارد را در افراد فراهم کند. از همین رو شاید نتوان یک روش و مسیر واحد را برای رسیدن به هدف «داشتن فرزندی تیزهوش، خلاق و متفکر» معرفی کرد، اما می‌توان گفت که بسیاری از راه‌ها ثابت‌ شده‌اند و در نتیجه‌بخشی برای اکثریت افراد مشترک هستند. عباس میکانی، که خود از متخصصان و اساتید روانشناسی‌ست و سال‌ها بر پرورش کودکان خلاق متمرکز بوده، کتاب خلاقیت و تفکر را در همین باب تالیف کرده تا راهگشایی برای والدین دغدغه‌مند و مربیان و متخصصان این حوزه باشد.

تفکر به چه معناست؟ چه ابزارهایی برای تفکر وجود دارد و به چه انواعی تقسیم می‌شود؟ تفکر خلاق، تفکر جانبی و تفکر انتقادی به چه معنا هستند و چه عوامل و مولفه‌هایی دارند؟ چگونه می‌توان خلاقیت و حل مسئله را تعریف کرد؟ افراد خلاق چه ویژگی‌هایی دارند و چه موانعی بر سر راه ایجاد و پرورش خلاقیت قرار می‌گیرند؟ عواطف، ارزش‌ها و انگیزه‌های درونی چه نقشی در شکوفایی خلاقیت دارند؟ و در نهایت، چگونه می‌توان خلاقیت را در کودکان پرورش داد؟ این‌ها سوالاتی هستند که قادر خواهید بود تا پاسخ آن‌ها را با مطالعه‌ی کتاب خلاقیت و تفکر، از یک متخصص دریافت کنید!

عباس میکانی همچنین در این اثر به مبحث هوش و تیزهوشی به‌طور خاص توجه نشان داده و ویژگی‌های کودکان تیزهوش، خصوصیات مشکل‌ساز برای تیزهوشان، نبوغ، تیزهوشان کم‌پیشرفت و آموزش کودکان تیزهوش و خلاق را به تفصیل ذکر کرده است. در ادامه نیز، به مفهوم عقل و خرد پرداخته و بخش‌هایی از کتاب خلاقیت و تفکر را به معنای عقل و خرد در قرآن، منابع مهم ادبیات فارسی، مثنوی و شاهنامه اختصاص داده است. در پایان نیز از دیدگاه روانشناسی به این موضوع نگریسته و از پرورش خردمندی و راهکارها و روش‌های آن می‌گوید. دیدگاه جامع، جزئی‌نگرانه و تخصصی نویسنده به مفاهیمی چون خلاقیت، هوش، تفکر، عقل و خرد در این کتاب، باعث شده تا این اثر به‌عنوان یکی از آثار پرنکته و جامع و مفید در این حوزه شناخته شود.

کتاب خلاقیت و تفکر به کوشش انتشارات آوای نور به چاپ رسیده و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.

کتاب خلاقیت و تفکر برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی این اثر را به مربیان، روانشناسان و والدینی که به دنبال پرورش کودکان خلاق و تیزهوش هستند، پیشنهاد می‌کنیم.

در بخشی از کتاب خلاقیت و تفکر: روانشناسی و آموزش و پرورش کودکان تیزهوش و خلاق می‌خوانیم

تفکر جانبی که نخستین بار در سال 1967 توسط ادوارد دوبونو مطرح شد از نوع تفکری بود که با تغییر در ادراکات و مفاهیم سر و کار داشت. زیرا مفهوم «خلاقیت» به نظر دوبونو بیش از حد گسترده و مبهم است تفکر جانبی جابجائی تغییر در الگوهاست و به طور دقیق چنین تعریف می‌کند: «جابه‌جائی الگو در درون یک سیستم الگومند» و در تعریف ساده‌تر و عوام‌پسند می‌توانیم بگوییم تفکر جانبی دیدن چیزها به طرق مختلف است و به کلام موزون مرحوم سهراب سپهری «چشم ها را باید شست/ جور دیگر باید دید». وی می‌گوید که ما در راه پیشرفت گاهی اوقات مجبوریم که تغییر مسیر دهیم که بیشتر با شرایط مطابقت دهد لیکن برای تغییر مسیر هیچ سازو کار نداریم بنابراین ممکن است به عقب برگردیم و در این صورت پیشرفتمان کند می‌شود و این همان پیشرفتی است که نه در حیطه‌ی فنی بلکه در حیطه‌ی اجتماعی وجود دارد.

تفاوت تفکر خلاق و تفکر جانبی

توجه داشته باشیم که تفاوت فکر خلاق با فکر جانبی در این است که در فکر خلاق حرکت تنها رو به جلو است فرد خلاق ممکن است در همان ایده خلاف خود غرق شده باشد و نتواند از ایده‌ی خود خارج شود و از اینکه جهان را از دریچه‌ی دیگری ببیند عاجز است. بدین ترتیب ممکن است که افراد خلاق در عین حال افرادی خشک و انعطاف ناپذیر باشند. البته این کار هیچگاه از ارزش آنان و کار خلاقانه آن ها نمی‌کاهد اما در تفکر جانبی اشخاص این توانائی را دارند که مداوم تغییر الگو بدهند. بنابراین برخی از مردم خلاق هستند ولی به تفکر جانبی کاری ندارند لیکن برخی هم خلاق هستند و هم دارای تفکر جانبی می‌باشند. کودکان در سنین پائین عموماً خلاق هستند زیرا در دام رویکردهای تجربه و یادگیری‌های متفاوت گرفتار نیستند. پروفسور پیاژه می‌گوید پاسخی که کودکان به سوالات می‌دهند کاملاً خلاقانه است و آن‌ها پاسخ را متناسب با تحول ذهنی خود خلق می‌کنند. اما افراد بزرگسال خلاق نیستند زیرا دائماً در همان تجربیات ذهنی خود دست و پا می‌زنند و حرف نویی برای گفتن ندارند. شاید به این خاطر بود که پیاژه پاسخ‌های کودکان را پاسخی ارتجالی می‌دانست. اما پاسخ‌های بزرگسالان فاقد هرگونه نوآوری بود.

فهرست مطالب کتاب

فصل اول: تفکر
تفکر چیست؟
1- تمثیل
2- استقراء
3- قیاس
دیدگاه‌های ندهرمان درباره مغز چهار ربعی
ویژگی‌های تفکر در ربع A
ویژگی‌های تفکر ربع B
ویژگی‌های تفکر در ربع C
ویژگی تفکر در ربع D
دیدگاه‌های ادوارد دوبونو پیرامون تفکر
ابزارهای تفکر
ابزار (PMI) پی. ام. آی
ابزار (APC) ای. پی. سی
چه زمانی انسان به تفکر می‌پردازد؟
1- ابزار «CAF»
2- c and s (سی و اس)
تفکر جانبی
تفاوت تفکر خلاق و تفکر جانبی
1-کلید گدار (جای پا)
2- روش گریز
3- روش تصادف
تفکر انتقادی
ویژگی‌های مهم تفکر انتقادی
چگونه می‌توان مهارت‌های تفکر انتقادی را آموزش داد؟
مهارت‌های تفکر انتقادی و آموزش این مهارت
ویژگی‌های دیگری از تفکر انتقادی
تفکر خلاق و تفکر انتقادی
مؤلفه‌های تفکّر انتقادی
عوامل مؤثر دیگر در ایجاد تفکر انتقادی
فصل دوّم: خلاقیت و حل مسأله
تعریف خلاقیت از دیدگاه روانشناسان
حل مسأله
دیدگاه دیوئی پیرامون حل مسأله
نوآوری و خلاقیت
ویژگی‌های افراد خلاق
مراحل خلاقیت
عوامل موثر در خلاقیت
موانع خلاقیت
بحثی بیشتر پیرامون دیدگاه‌های تورنس درباره‌ی خلاقیت
روش‌های دیگر برای رسیدن به ایده‌های جدید و ابتکاری
نقش عواطف و ارزش‌ها و ارتباط آن با خلاقیت
مراقبه (شهود درونی)
شکستن چارچوب
شوخ طبعی
نقش انگیزه‌های درونی در خلاقیت و دیدگاه‌های دکتر ترزا آمابلی
موانع خلاقیت (روش‌هائی که خلاقیت را می‌کشد)
روش آموزش کودکان خلاق
شناخت تفکر خلاق
رابطه بین هوش، خلاقیت و پیشرفت تحصیلی
فصل سوم: هوش و تیزهوشی
هوش چیست؟
عوامل موثر در هوش
ویژگی‌های کودکان تیزهوش بر اساس تحقیقات ترمن
جنسیت و تیزهوشی
ویژگی‌های کودکان تیزهوش
خصوصیات مشکل ساز برای تیزهوشان
عقاید عوامانه و نبوغ نوابغ
یافته‌ها پیرامون شخصیت‌های برجسته
نبوغ چیست و نابغه کیست؟
تیزهوشان کم پیشرفت
آموزش کودکان تیزهوش و خلاق
ویژگی‌های یک مدرسه مناسب
ویژگی‌های معلمانی که برای کودکان تیزهوش در نظر می‌گیرند
معنی لغوی کلمه عقل و خرد و هوش
معنای عقل در قرآن
عقل و خرد در منابع مهم ادب فارسی
عقل و خرد در مثنوی
عقل و عشق در مثنوی
استفاده از واژه‌های عقل، خرد و تفکر در خمسه‌ی نظامی
خرد در شاهنامه
معانی عقل و خرد نزد افصح المتکلّمین سعدی شیرازی
خرد و عقل از دیدگاه روانشناسی
تفاوت‌های فردی در خرد
پرورش خردمندی
منابع و مأخذ
ضمیمه