معرفی و دانلود کتاب تمثیلی بر تندیس‌های شاهزادگان هخامنشی

معرفی کتاب تمثیلی بر تندیس‌های شاهزادگان هخامنشی

رضا حبیب پور و محمود ریاحی در کتاب تمثیلی بر تندیس‌های شاهزادگان هخامنشی با تمرکز بر تندیس‌ها و سنگ‌نگاره‌های برجامانده از عصر هخامنشی، شرحی جامع از نمادپردازی را در هنر این دوران ارائه داده‌اند. در این کتاب حوزه‌ی تاریخ هنر، پس از اشاره به برخی از مباحث مقدماتی در ارتباط با اسطوره‌شناسی، به نقش‌برجسته‌های گیاهی و حیوانی بازمانده از عصر هخامنشی پرداخته شده و معنای رمزی و سمبلیک آن‌ها تحلیل شده است.

درباره‌ی کتاب تمثیلی بر تندیس‌های شاهزادگان هخامنشی

دوران هخامنشی علاوه‌بر این‌که به لحاظ سیاسی و اجتماعی اهمیت بالایی دارد و همواره مورد توجه مورخان و تاریخ‌نگاران قرار گرفته، از نظر فرهنگی و تمدنی نیز دوران قابل‌توجهی به شمار می‌رود. سلسله‌ی هخامنشی مقارن بوده با اوج‌گیری فرهنگ و تمدن شرق باستان در قلمرو سرزمین ایران. اگرچه بخش گسترده‌ای از بقایای عصر هخامنشی و میراث هنری آن در گذر زمان به سبب جنگ‌های پی‌درپی از دست رفته‌اند و به دوران کنونی نرسیده‌اند اما با بررسی همین آثار اندکی که با ورود به عصر ما، توانسته‌اند راه خود را به سوی موزه‌های مشهور جهان باز کنند، درمی‌یابیم هنر ایرانیان در زمان هخامنشیان، مشخصه‌ها و ویژگی‌های ممتازی داشته که درخور توجه‌اند. رضا حبیب‌پور و محمود ریاحی با تحقیقات گسترده‌ی خود و قلم شیوایشان در تلاش بوده‌اند تا مختصات این هنر دوران باستان را در کتاب تمثیلی بر تندیس‌های شاهزادگان هخامنشی بررسی کرده و شرحی دقیق از آن را در اختیارتان قرار دهند.

تحلیل آثار هنری بازمانده از دوران هخامنشی نشان می‌دهند که گویا هنرهای تجسمی در آن زمان رونق چندانی نداشته‌اند و هنرمندان بیش از هر چیز به استفاده از نمادها در آفرینش‌های هنری خود می‌پرداختند. به‌ عبارت دیگر، برای اشاره به معانی و مفاهیم خاص، نمادهایی را به کار می‌گرفتند که شاید امروزه برای یک بیننده‌ی غیرمتخصص، بی‌معنا به نظر برسند. از عصر هخامنشی، تندیس‌ها و سنگ‌نگاره‌ها‌یی به جا مانده‌اند که نمایانگر برخی از نمادهای این دوران هستند. مانند سمبل‌هایی که گاه در تندیس‌های جانوری و گیاهی سلسله‌‌ی هخامنشان خودنمایی می‌کنند یا در سنگ‌نگاره‌های مربوط به این حکومت دیده می‌شوند. از آن‌جایی که بررسی تندیس‌ها و سنگ‌نگاره‌ها یکی از حوزه‌های مهم انسان‌شناسی تمثیلی محسوب می‌شود و به این خاطر که حکومت هخامنشی و بقایای آن از نقاط عطف انسان‌شناسی باستان‌شناسی به شمار می‌رود، مطالعه‌ی دقیق تندیس‌ها و سنگ‌نوشته‌های باقی‌مانده از عصر هخامنشی بیش‌از‌پیش اهمیت می‌یابد.

اثر حاضر در شش بخش تهیه و تدوین شده است. البته در ابتدای کتاب و پیش از آغاز مباحث اصلی، نویسندگان مقدمه‌ای مفصل در رابطه با مفاهیم و واژگان کلیدی اسطوره‌شناسی، نمادشناسی و مطالعات این حوزه‌ها ارائه داده‌اند. سپس در بخش اول کتاب اطلاعات جامعی را در مورد سلسله‌ی هخامنشی و هنر و تمدن آن بیان کرده‌اند. در این بخش با نظریات برخی از برجسته‌ترین مورخان و پژوهشگران تاریخ درباره‌ی هنر عصر هخامنشی بیشتر آشنا خواهید شد. بخش دوم کتاب بر توصیف جایگاه درختان و گیاهان در نقش‌برجسته‌های دوران هخامنشی متمرکز شده و مطالب سودمندی را در این زمینه عرضه می‌کند. رضا حبیب‌پور و محمود ریاحی در بخش سوم، به سراغ نقش‌برجسته‌هایی رفته‌اند که جایگاه حیوانات را نزد هنرمندان دوران هخامنشی نشان می‌دهند. بخش چهارم به موجودات ترکیبی اشاره کرده و معنای رمزی آن‌ها را تشریح می‌کند. در بخش پنجم کتاب تمثیلی بر تندیس‌های شاهزادگان هخامنشی، با نبرد انسان و شیر و مفهوم نمادین آن آشنا خواهید شد و به کمک اطلاعات بخش ششم نیز به ارتباط میان نمادها با فرهنگ عامه‌ی مردم پی می‌برید.

به‌طور خلاصه می‌توان گفت هنرهای نمادینی که از حکومت هخامنشی برای انسان امروزی به یادگار مانده‌اند، حاصل خیال‌پردازی‌ها و پرورش تصورات ذهنی هنرمندانی هستند که آن‌ها را پدید می‌آورند. البته هنرمندان برای نمایش این نمادها از فرهنگ و باورهایی بهره‌ می‌گرفتند که از مدت‌ها پیش در ذهن و ضمیر ایشان و سایر ایرانیان نهادینه شده بودند. بسیاری از این سمبل‌ها ریشه در پیوند عمیق انسان‌ها با دنیای طبیعت داشته‌اند. به‌عنوان نمونه، می‌توان به گل‌های نیلوفری اشاره کرد که دور گردن تندیس‌های سرستون‌های تخت جمشید نقش بسته‌اند. مشابه همین نیلوفرها در سایر سنگ‌نگاره‌ها، مهره‌ها، لوح‌ها و ظروف دوره‌ی هخامنشی نیز دیده می‌شوند.

بررسی نمادهایی که از دوران باستان به دست محققان رسیده‌اند، در حقیقت اطلاعات ارزشمندی را در مورد تاریخ فرهنگ و عقاید مردم آن دوران ارائه می‌دهد. البته که رمزگشایی از این سمبل‌ها کار آسانی نیست اما به گشودن دریچه‌ای می‌ماند که می‌تواند انسان کنونی را با جهان‌بینی انسان‌های عصر باستان آشنا کند. از سوی دیگر، فارغ از مرزهای جغرافیایی میان ملل مختلف، این‌گونه به نظر می‌رسد که بعضی از نمادها ریشه در باورهایی دارند که تقریباً میان تمامی تمدن‌ها مشترک بوده‌اند. دستیابی به معنای نهفته در این نمادها، از طریق موشکافی آثار هنری، می‌تواند برخی از الگوها و عقاید جهان‌شمول را برای محققان روشن کند. بااین‌اوصاف، شناخت دقیق هنر هخامنشی، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین سلسله‌های تاریخ ایران، در وهله‌ی اول شمّه‌ای از اعتقادات ایرانیان باستان را درباره‌ی جهان و رمزورازهای آن بازسازی کرده و در مرحله‌ی دوم شباهت‌ها و پیوندهای باورهای ایشان را با مردم سایر ملل، در دیگر دوره‌های تاریخی مشخص می‌کند.

اگر شما هم مشتاق مطالعه در زمینه‌ی تاریخ، هنر، میراث هنری و باورهای اسطوره‌شناختی مردم در دوران حکومت هخامنشی هستید، می‌توانید با رضا حبیب‌پور و محمود ریاحی در کتاب تمثیلی بر تندیس‌های شاهزادگان هخامنشی همراه شوید و اطلاعات معتبری را از ایشان دریافت کنید. نشر آزمون یار پویا چاپ و انتشار این اثر را به عهده داشته است.

کتاب تمثیلی بر تندیس‌های شاهزادگان هخامنشی برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی این کتاب را به پژوهشگران حوزه‌ی تاریخ هنر و تمامی مخاطبانی که تمایل دارند با وجوه گوناگون آثار هنری در دوران سلسله‌ی هخامنشی بیشتر آشنا شوند، پیشنهاد می‌کنیم.

در بخشی از کتاب تمثیلی بر تندیس‌های شاهزادگان هخامنشی می‌خوانیم

هرودوت و کتزیاس افسانه‌های شگفت‌انگیزی درباره تولد و تربیت کورش روایت کرده‌اند اما آنچه از دیدگاه تاریخی پذیرفتنی است، این است که، کورش پسر فرمانروای انشان، کمبوجیه اول و مادر او ماندانا دختر استیاگ پادشاه ماد است.

هنگامی که کمبوجیه با ماندانا ازدواج کرد، شبی استیاگ در خواب می‌بیند که در شکم دخترش درخت تاکی روییده است. خواب‌گزاران خواب او را این گونه گزارش می‌کنند که ماندانا پسری به دنیا می‌آورد که پادشاهی استیاگ را از میان برمی‌دارد. استیاگ دختر خود را از پارس به همدان آورد و او را مانند محبوسی نگه داشت. پس از چندی ماندانا پسری به دنیا آورد، شاه ماد او را به یکی از خویشان خود به نام هارپاگ سپرد تا وی بچه را از بین ببرد. اما هارپاگ کودک را به چوپان خود، مهرداد می‌سپارد و او کوروش را به جای فرزند مرده خود نگه می‌دارد.

کوروش پس از چندی دوباره به دربار استیاگ راه یافت و به نزد پدر و مادرش، کمبوجیه و ماندانا در همدان بازگشت. هارپاگ که از سوی استیاگ به دلیل نافرمانی به سختی آزار دیده و پسرش به دستور استیاگ کشته شده بود، کینه پادشاه ماد را به دل گرفت. او همواره در پی آن بود تا انتقام پسر خود را از پادشاه بگیرد، هنگامی که خبر شکوه و قدرت کوروش در دربار کمبوجیه را شنید، در نهان با او نامه‌نگاری کرد. هدایایی برای او فرستاد و پیوسته او را بر ضد شاه ماد بر می‌انگیخت و با زمینه‌سازی‌هایی که هارپاگ در میان سران و بزرگان ماد کرده بود، کوروش بر آن شد تا پارس را بر ضد ماد بشوراند.

در سال 552 ق.م. کوروش پارس‌ها را بر ضد مادها برانگیخت. در جنگ میان لشکریان کوروش و مادها، شماری از سپاهیان مادی به کوروش پیوستند و در نتیجه سپاه ماد شکست خورد. پس از شکست مادها، کوروش در پاسارگاد شاهنشاهی پارس‌ها را پایه‌گذاری کرد. کوروش که حکومت ماد را به دست آورد و برخی از ایالات دیگر ار نیز با نیروی نظامی به زیر فرمان خود در آورده بود همان سیاست کشورگشایی را که هوخشتره آغاز کرده بود ادامه داد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
مفاهیم و واژگان
گفتار یکم: هخامنشیان
گفتار دوم: جایگاه درختان و گیاهان در نقش برجسته‌ها و هنر هخامنشی
گفتار سوم: جایگاه حیوانات در نقش برجسته‌ها و هنر هخامنشی
گفتار چهارم: موجودات ترکیبی
گفتار پنجم: نبرد انسان و شیر (موجودات افسانه‌ای)
گفتار ششم: رابطه نمادها با فرهنگ مردم
منابع