معرفی و دانلود کتاب ایران و آمریکا: تاریخ یک شروع

معرفی کتاب ایران و آمریکا: تاریخ یک شروع

تاریخ را فاتحان می‌نویسند و حاکمان پس از قاجار ترجیح دادند این سلسله را به‌عنوان دارندگان حرمسرا و بازندگان جنگ به نسل‌های پس از خود معرفی کنند، اما این دو مورد، تمام واقعیت نیست. کتاب ایران و آمریکا: تاریخ یک شروع اثر علی شهبانی به ما نشان می‌دهد حاکمان سلسله‌ی قاجار در زمینه‌ی دیپلماتیک فعالیت‌های مثبتی نیز انجام داده‌اند و زمانی که اغلب کشورها آمریکا را به‌عنوان کشوری تعیین‌کننده نمی‌شناختند، با این کشور ابرقدرت روابط تجاری و سیاسی برقرار ساخته‌اند.

درباره‌ی کتاب ایران و آمریکا: تاریخ یک شروع

به اخبار گوش دهید. بیشترین نامی که می‌شنوید آمریکا است. اغلب فیلم‌های خارجی که مجوز می‌گیرند در آمریکا ساخته شده است و بسیاری از محصولات خوراکی، پوشاک و... نیز تا جایی که ممکن باشد، شبیه به محصولات آمریکایی ساخته می‌شوند. از آن‌سو آمریکا نیز عمده‌ی توجه و تمرکزش را بر خاورمیانه و به‌خصوص ایران معطوف کرده و اولویتش نظارت بر وقایع ایران است. چالش و تنش، خمیرمایه اصلی روابط این دو کشور است؛ اما بااین‌وجود از هر فرصتی استفاده می‌کنند تا بالاخره به ارتباطاتشان بهبود ببخشند و برجام را به ثمر رسانند، در چنین شرایطی که هر دو طرف سعی می‌کنند تا کدورت‌ها را کم‌رنگ کنند، برقراری روابط بین آن دو ناممکن و محال نیست. کتاب ایران و آمریکا: تاریخ یک شروع نیز به ما نشان می‌دهند این دو کشور در گذشته نیز توانسته‌اند با حفظ استقلال و رعایت حقوق همدیگر، ارتباط مسالمت‌آمیزی را برقرار سازند و این دوستی یک رؤیای دست‌نیافتنی نیست.

چیزی حدود دویست و چند سال پیش، مردم ایران «ایالات متحده‌ی آمریکا» را «ینگ دنیا» خطاب می‌کردند و منظورشان از این اصطلاح «سرزمین جدید» بود. اولین اثر مکتوبی که در آن کلمه‌ی ینگ دنیا به کار رفت، شعری از حیاتی گیلانی است: «عاقلان را دهر زندان است و شید/ غافلان را ینگی دنیایی خوش است». برای مایی که حالا باید با خواهش و التماس به اینترنت وصل شویم تا شاید بتوانیم از دو خیابان پایین‌تر و حادثه‌ای که در آن رخ داده باخبر شویم، عجیب است که باور کنیم در زمان قاجاریه مردم طبقه‌ی متوسط از اوضاع آمریکا و اروپا مطلع بودند، اما خب دست‌نوشته‌ها و آثار مکتوب نشان می‌دهند که باید این واقعیت را بپذیریم. علی شهبانی نمونه‌های بسیاری از این اشعار و خاطرات را به همراه منابع تاریخی‌شان در اختیار شما قرار داده‌اند تا با اوضاع آن زمان آمریکا از دیدگاه ایرانیان آشنا شوید.

در تاریخ ایران کمتر کسی پیدا می‌شود که منافعش را در اولویت دوم قرار دهد و با جهل و خرافه و دسیسه بجنگد تا وطنش پابرجا و آزاد باقی بماند. امیرکبیر یکی از معدود سیاست‌مدارانی بود که واقعاً ایران را دوست داشت و برای قدرتمند کردن کشور به کارهای عجیبی دست می‌زد، مثل ایجاد روابط با آمریکا! در آن زمان آمریکا اصلاً کشور مهمی نبود. محلی تازه کشف شده بود که جنوبی‌ها و شمالی‌هایش بر سر قانون برده‌داری هنوز به توافق نرسیده بودند. چند سال پیش از صدارت امیرکبیر، محمدشاه قاجار و قائم‌مقام فراهانی به میسیونرهای آمریکایی (مبلغان مذهبی دین مسیحیت) اجازه داده بودند که وارد ایران شوند و کلیسا و مدارس مذهبی ایجاد کنند. طبیعتاً این مدارس با اقبال و تمجید علمای شیعه و بخشی از مردم مذهبی روبه‌رو نشدند، اما بااین‌حال بسیاری از کودکان ارمنی توانستند تحصیل کنند. در کتاب کتاب ایران و آمریکا: تاریخ یک شروع نام و موقعیت اجتماعی عده‌ای از میسیونرهای آمریکایی که در ایران زندگی می‌کردند شرح داده شده است.

کتاب ایران و آمریکا: تاریخ یک شروع به ما نشان می‌دهد که کشورها چگونه به‌مرور قدرت می‌گیرند و یا ضعیف می‌شوند. بر همین اساس روند ابرقدرت‌شدن آمریکا نیز آرام‌آرام طی شد. یکی از شاخص‌ترین حوادثی که ایالات متحده را به جایگاه امروزی‌اش نزدیک «جنگ داخلی آمریکا و پنبه» بود. در اوایل قرن 19 هنر تأمین‌کننده‌ی اصلی پنبه‌ی جهان بود؛ اما آمریکا نگذاشت این روند ادامه پیدا کند و این تجارت را از آن خود کرد. این کالا می‌توانست آمریکا را خیلی زودتر به قدرت برتر جهان تبدیل کند؛ اما تاریخ بی‌رحم است و جنگ داخلی آمریکا دقیقاً با سال‌های رونق گرفتن کشت و کار پنبه مصادف شد. این جنگ، آمریکا را در محاصره و اروپا را در بحران نبود پنبه و ورشکستگی صنعت پوشاک قرار داد. کشورهای اروپایی که ناچار بودند بازار جایگزینی را برای تأمین پنبه پیدا کنند، به سراغ ایران آمدند. این ارتباط تجاری میان ایران و اروپا، نه‌تنها روابط ایران و آمریکا را شکرآب نکرد، بلکه باعث شد این دو کشور عهدنامه‌ای دوستانه امضا کنند. این عهدنامه نخستین قرارداد سیاسی و آغاز روابط اقتصادی میان ایران و امریکا بود. علی شهبانی معتقد است این معاهده باعث شد تا نخستین افراد دو تابعیتی (ایرانی-آمریکایی) در تاریخ ثبت شوند. در سپهر سیاسی و تاریخی ایران، قیام و شورش‌های گوناگونی رخ داده‌اند، یکی از این‌ها شورش شیخ عبیدالله نهری بود که آمریکایی‌های مقیم ایران را شدیداً به دردسر انداخت. علی شهبانی ماجرای این شورش، محاصره‌ی ارومیه و حوادث پس از آن را با جزئیات شرح داده است. بخش انتهایی کتاب ایران و آمریکا: تاریخ یک شروع به مستندات متنی و تصویری اختصاص دارد که نشان‌دهنده‌ی روابط تجاری و سیاسی ایران و آمریکاست. علی شهبانی کوشیده است تا خوانندگان خود را با بخش‌هایی از تاریخ سیاسی و روابط بین‌المللی ایران در عهد قجر آشنا سازد.

کتاب ایران و آمریکا: تاریخ یک شروع در انتشارات نگارستان اندیشه به چاپ رسیده است.

کتاب ایران و آمریکا: تاریخ یک شروع برای چه کسانی مناسب است؟

روابط ایران و آمریکا از ابتدا تیره‌وتار نبوده و ایامی نیز در اعماق تاریخ وجود داشته‌اند که این دو کشور با همدیگر دشمن نبوده‌اند. برخوردهای پرتنش آمریکا و ایران بسیاری از افراد را نسبت به تاریخ و سیاست خارجه این دو سرزمین کنجکاو می‌کند. کتاب ایران و آمریکا: تاریخ یک شروع به ما نشان می‌دهد چه تحولاتی موجب شد تا میان ایران و آمریکا ابتدا دوستی شکل بگیرد و سپس کار رفاقتشان به عناد و خصومت بکشد.

در بخشی از کتاب ایران و آمریکا: تاریخ یک شروع می‌خوانیم

در میان میسیونرهای امریکایی در آن محل، خانم داز و همسرش حضور داشتند. خانم داز خواهر روفِس داز، نویسنده، کارآفرین و از کهنه‌سربازان جنگ داخلی بود. در جریان شورش شیخ و پس از آن، خانم داز تلاش کرد با ارسال نامه برادر خود را از وضعیت پیش آمده و خطری که آن‌ها را تهدید می‌کند آگاه سازد. تا پیش از این میسیونرهای امریکایی از طریق ارتباط با کنسولگری انگلیس در تبریز _ و احیاناً کنسولگری روسیه _ پیغام‌ها و نامه‌های خود را به امریکا ارسال می‌کردند. اما حال به دلیل قطع خطوط ارتباطی و هم‌چنین گیر افتادن ابوت در منطقه درگیری، مدتی به طول انجامید تا نامه‌های خانم داز به امریکا ارسال شود.

هنگامی که روفِس داز از طریق نامه خواهرش از ماجرا اطلاع پیدا کرد، فوراً پیامی به ویلیام اوارتس، وزیر امور خارجه امریکا نوشت و پس از شرح ماوقع، از دولت امریکا خواست که سریعاً با دولت ایران ارتباط برقرار کرده و حفاظت کامل میسیونرها را از آن‌ها خواستار شوند. اوارتس تصمیم می‌گیرد جیمز راسل لاول، سفیر امریکا در لندن را مأمور این کار کند و در پاسخ به داز، علت این کار را نداشتن نماینده در ایران عنوان می‌کند. اوارتس در پیامی که به لاول فرستاد، از او می‌خواهد که از نماینده دیپلماتیک بریتانیا در ایران درخواست کند که از میسیونرهای امریکایی حفاظت کنند. هم‌چنین یک کپی از نامه داز را به پیامش به لاول ضمیمه می‌کند تا او نیز در جریان ماجرا قرار بگیرد.

لاول در 7 دسامبر 1880 م. نامه‌ای به ارل گرنویل، وزیر خارجه بریتانیا می‌نویسد و حفاظت میسیونرها را از وی خواستار شده و کپی نامه داز را نیز ضمیمه آن می‌کند. 564 سه روز بعد ارل گرنویل در پاسخ نامه لاول، پیامی را که از تهران به وی رسیده بود ضمیمه می‌کند. در این پیام نوشته شده که احساسات منفی نسبت به میسیونرهای امریکایی در ارومیه به‌طور کامل فروکش کرده است و سپهسالار فردا به ارومیه خواهد رسید. سپهسالار در 14 دسامبر به ارومیه می‌رسد. در این مدت ابوت خود دست به کار شده و به مقامات ایرانی یادآوری کرده که هر گونه آزار و اذیت میسیونرها یا خانواده‌هایشان، ناخشنودی جدی دولت امریکا را در پی خواهد داشت. هم‌چنین گزارشی به رونالد اف. تامسن، سفیر بریتانیا در تهران ارسال کرده و از اقدامات میسیونرهای امریکایی در هنگام محاصره ارومیه دفاع می‌کند: «زمانی که حمله قریب‌الوقوع بود آنان به هر تعداد ایرانی که توانستند پناه دادند. بیش از 300 نستوری و تعداد زیادی ایرانی در محوطه کالج پناه گرفته بودند. از این فرصت استفاده کردم تا نشان دهم گزارش‌های غرض‌ورزانه درباره امریکایی‌ها تا چه حد بی‌اساس و قلب واقعیت است. امریکا همه‌جور دلیلی برای افتخار کردن به مردانی که در ارومیه و ایران در زمان جنگ و قحطی و بیماری پرهیزگاری خود را به نمایش گذاشتند دارد.»

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار
فصل اول: نخستین شناخت‌های ایرانیان از امریکا
فصل دوم: نخستین امریکایی‌ها در ایران
فصل سوم: نخستین مذاکرات: معاهده اول و دوم
فصل چهارم: مسئله امنیت میسیونرهای امریکایی در ایران و بازگشت امریکا به معاهده
فصل پنجم: نخستین فعالیت‌های دیپلماتیک امریکایی‌ها در ایران
فصل ششم: اولین نماینده ایران در امریکا، مأموریت حاجی‌واشنگتن
سخن پایانی
منابع
نمایه