معرفی و دانلود فصلنامه صوتی نگاه آفتاب - شماره اول: از بلخ تا قونیه

معرفی فصلنامه صوتی نگاه آفتاب - شماره اول: از بلخ تا قونیه

در فصلنامه صوتی نگاه آفتاب - شماره اول: از بلخ تا قونیه شنونده‌ی مقاله‌ای از محمد محمودهاشمی هستید. محمودهاشمی در این مقاله مترصد آن است تا با ارائه ذهنیتی جامع و واضح از شرایط اجتماعی، سیاسی و حتی اقتصادی زمانه‌ی مولانا، جغرافیای فکری او را به‌روشنی ترسیم نماید و مخاطبِ علاقه‌مند به مولانا را در فهم درست و درک دقیق و بلاواسطه‌ی آثارش راهنما باشد.

درباره‌ی فصلنامه صوتی نگاه آفتاب - شماره اول: از بلخ تا قونیه

مولانا جلال‌الدین محمد بلخی به زعم بسیاری به دو ناحیه‌ی جغرافیایی متفاوت، یکی در خراسان بزرگ و بلخ و دیگری در آسیای صغیر و قونیه منسوب است. خراسان را زادگاه و مکانی برای بالیدن و نوباوگیِ او می‌دانند و قونیه را منطقه‌ای که رشد افکار و اندیشه‌ها و آثارش در آن روی داده است. تفکرات و صد البته شخصیتی که مولانا با گذشتِ زمان و در سایه‌ی تحولات و فرازونشیب‌های فراوان به آن تبدیل شد، محصول و فرزندی بود زاده‌ی شرایط سیاسی و اجتماعی زمانه‌اش. ذهنیتی که در پسِ مواجهه با شرایط فکری، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مسلط بر جامعه و اطرافیان در مولانا به وجود آمد، چهارچوبی ماندگار و قالب تفکری متفاوتی خودخواسته یا ناآگاهانه و ناخواسته را در وی از خود به جای گذاشت که ردپای آن را می‌توان در اندیشه‌های او و در نتیجه در آثار ماندگار ادبی و عرفانیِ وی به‌روشنی مشاهده کرد؛ این همان موضوعی است که محمد محمودهاشمی در فصلنامه صوتی نگاه آفتاب - شماره اول: از بلخ تا قونیه، به‌تفصیل به آن پرداخته است.

بهاءالدین ولد، پدر مولانا از جمله مخالفانِ خوارزمشاهیان بود. شاید این تردید و پرسش در همان ابتدای امر پیش بیاید که اهل طریقت را چه به کار دنیایی که جز مزرعه و کشتزار آخرت، چیزی نیست؛ اما گاه که بیم به خطر افتادنِ آخرت از طریقه‌ی زندگی در دنیا به وجود می‌آید، اهل سلوک نیز زبان می‌گشایند و به اعتراض سخن می‌گویند. بهاءالدین ولد در دین‌داری و دین‌یاری خوارزمشاهیان تردید پیدا کرد و نهان و عیان به مخالفت با ایشان پرداخت و این کار، خشم بسیاری از صاحبانِ قدرت را برانگیخت. بهاءالدین راهی ندید جز آنکه به بهانه‌ی حج از بلخ مهاجرت کند و پس از چندین و چند جابه‌جایی به همراه خانواده، در قونیه سکنی گزیدند. این جابه‌جایی و نقل مکان از بلخ به قونیه و تفاوت بسیاری که مولانای کوچک در این دو شهر مشاهده کرد و تجربیاتی که از سر گذراند، در شکل‌گیری مبانی جهان‌بینی او تأثیری بزرگ بر جای گذاشت و بر دانش علمی و عملیِ او افزود. پس از درگذشتِ بهاءالدین ولد، مولانا به تحصیل در علم و حکمت ادامه داد و توانست به اعتبار عرفانی و جایگاهی برجسته در آن نواحی دست پیدا کند و طریقت مولویه را پایه‌گذاری نماید. پس از آن بود که شمس را در قونیه ملاقات کرد و به مولانایی تبدیل شد که امروزه همه می‌شناسیم.

محمد محمودهاشمی در فصلنامه صوتی نگاه آفتاب - شماره اول: از بلخ تا قونیه از دلایل مهاجرتِ خاندان مولانا از بلخ به قونیه، شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر خراسان در دوران خوارزمشاهیان، حمایت خلفای عباسی و سلاطین سلجوقی از معارف مذهب اهل جماعت و عرفان که در ابتدا توسط بهاءولد و سپس فرزندش مولانا دنبال شد، ملاقات مولانا با شمس تبریزی و ظهور مولانا در هیئت شاعر و عارفی بی‌همتا سخن می‌گوید.

فصلنامه فرهنگی، هنری و عرفانی نگاه آفتاب فصلنامه‌ای تخصصی در حوزه‌ی مطالعات عرفانی است که به‌طور ویژه بر شخصیت فرهنگی و عرفانی مولانا جلال‌الدین محمد بلخی متمرکز است. مقاله‌ی از بلخ تا قونیه در شماره‌ی پاییز سال 1399 این فصلنامه به چاپ رسیده است. نسخه‌ی صوتی این مقاله را به همت نشر صوتی نوین کتاب گویا و با خوانش محمد امرایی می‌شنوید.

فصلنامه صوتی نگاه آفتاب - شماره اول: از بلخ تا قونیه برای چه کسانی مناسب است؟

اگر در جست‌وجوی راهی برای دستیابی به درک عمیق‌تری از آثار و اندیشه‌های مولانا هستید و علاقه‌مندید از شرایط زندگی و زمانه‌ی او بیشتر بدانید، شنیدنِ فصلنامه صوتی نگاه آفتاب – شماره اول: از بلخ تا قونیه را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

در بخشی از فصلنامه صوتی نگاه آفتاب - شماره اول: از بلخ تا قونیه می‌شنویم

یکی از عمده‌ترین تحولات زندگی مولانا، مهاجرت او به‌همراه خانواده‌اش در دوران نوجوانی از خراسان به بلخ و آسیای صغیر و قونیه بود که شرایط زندگانی او را تغییر داد و زندگی مادی تا حیات فکری و معنوی او در سایه‌ی این مهاجرت دچار تحولات عمده‌ای شد. لذا پرداختن به علل این مهاجرت و ترک بلخ و روی آوردنِ بهاءالدین ولد و خانواده‌اش از جمله جلال‌الدین محمد به بلاد روم و قونیه از این جهت می‌تواند در بررسی شکل‌گیری شخصیت مولانا قابل توجه باشد.

جلال‌الدین محمد در ششم ربیع‌الاول سال 604 هجری قمری در بلخ متولد شد. پدرش محمد بن حسین خطیبی مشهور به بهاءالدین ولد از بزرگان دین و عرفان در بلخ بود. بنا بر روایت افلاکی و بلدنامه، علمای شهر به بهاءالدین ولد لقب سلطان‌العلما داده بودند. مادر بهاءالدین ولد، از خاندان خوارزمشاهیان بود و پدرش از افاضل روزگار و علامه‌ی زبان بود و بنا به برخی روایات، نسب این خاندان به ابوبکر، خلیفه‌ی اول می‌رسید. به هر روی بلخ، زادگاه و محل زندگی خاندان مذهبی و پرنفوذ مولانا بود و اهمیت بلخ در خراسانِ بزرگ قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری قمری تا زمانِ حمله‌ی مغولان به ایران، بسیار زیاد بود. بلخ در آن دوره شهری بزرگ بود و در آن زمان که خراسان را به چهار منطقه‌ی بزرگ تقسیم کردند، مرکزیت یکی از این چهار قسمت خراسان در بلخ بود. این شهر را به سبب بزرگی و مرکزیتی که داشت، ام‌البلاد می‌خواندند و قدمت این شهر به دوره‌ی باستان بازمی‌گشت. این شهر به لحاظ جغرافیایی در دشت واقع بود و مشهورترین و غله‌خیزترین شهر خراسان به شمار می‌آمد، به شکلی که غله‌ی آن را به سرتاسر خراسان و حتی خوارزم، پایتخت خوارزمشاهیان می‌بردند. رودخانه‌ای در این شهر روان بود که از آبِ آن، ده آسیاب به گردش می‌پرداخت و روستاهای اطراف را نیز مشروب می‌کرد. به علت پرآبی بلخ در اطراف آن باغ‌های فراوانی وجود داشت. در کنار کشاورزی گسترده در بلخ، بازارهای آن نیز پر رونق بود و دادوستد فراوانی در آن انجام می‌شد و به همین علت، به لحاظ اقتصادی مرکزیتی در این شهر به وجود آمده بود.

فهرست مطالب کتاب صوتی