معرفی و دانلود کتاب پارادایم اسلامی تولید علم: رهیافتی به تولید علم اسلامی تعلیم و تربیت

معرفی کتاب پارادایم اسلامی تولید علم: رهیافتی به تولید علم اسلامی تعلیم و تربیت

کتاب پارادایم اسلامی تولید علم که توسط رحمت‌اله مرزوقی تألیف شده، به مسئله‌ی تولید علم از دیدگاه اسلام در زمینه‌ی آموزش می‌پردازد. وقتی سخن از علم به میان می‌آید، نکته‌ای که از دانش تولیدشده مهم‌تر است، فرآیند ایجاد و شکل‌گیری علم و از همه مهم‌تر، ایدئولوژی ماورای آن است و این موضوعی است که در کتاب حاضر مورد بررسی قرار گرفته است.

درباره‌ی کتاب پارادایم اسلامی تولید علم

روزی نیست که در جای‌جای این سیاره سخن از علم نباشد و همه بر این باوریم که باید در کسب دانش بکوشیم؛ اما تا چه اندازه از تولید دانش و رویکرد به‌کاررفته در آن آگاهیم؟ دکتر رحمت‌اله مرزوقی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه شیراز، در اثر تألیفی خود با نام پارادایم اسلامی تولید علم سخن را این‌گونه آغاز می‌کند که تولید علم و دانش قدمتی به بلندای تاریخ دارد، اما این فرآیند نیز همچون تمامی امور بشری، تأثیرگرفته از دیدگاه‌های فلسفی و پارادایم‌ها یا الگوهای حاکم بر این امر می‌باشد.

در این سلسله‌مراتب، الگوهای شکل‌گرفته برای تولید محتوای علمی، به نوبه‌ی خود تحت‌تأثیر ایدئولوژی و پیش‌فرض‌هایی همچون هستی‌شناسی، انسان‌شناسی، معرفت‌شناسی و دیگر عوامل تأثیرگذار بر جهان‌بینی افراد دست‌اندرکار در این زمینه هستند که بر نتیجه‌ی نهایی اثر می‌گذارند. امروزه پارادایم‌های گوناگونی بر روند تولید علم حاکمند که از آن جمله می‌توان به پارادایم‌های پوزیتیویست، تفسیری، انتقادی و پست‌مدرن اشاره کرد. اما با این‌که جهان اسلام عرصه‌ی درخشش فلاسفه، حکما، عارفان و اندیشمندان فراوانی بوده، به خاطر مشکلی که از آن به عنوان عدم ساماندهی پارادایمیک یاد می‌شود، دستاوردهای ارزشمند دانشمندان اسلامی در حوزه‌ی تولید علم آنچنان که باید و شاید، شناخته نشده و جریان تولید علم اسلامی نتوانسته در حوزه‌های مربوطه بدرخشد و از توجه کافی برخوردار شود.

مؤلف در کتاب پارادایم اسلامی تولید علم، با توجه به نکات ذکرشده سعی داشته پیش‌فرض‌های پارادایم اسلامی تولید علم را ساماندهی نماید و ابعاد این دیدگاه را تاحدامکان مورد بحث و بررسی قرار دهد. این کتاب که شامل پنج فصل است، ابتدا خواننده را با پارادایم‌های حاکم بر تولید علم آشنا ساخته و مروری کوتاه بر انواع آن‌ها انجام می‌دهد. نویسنده برای آشنایی بیشتر خوانندگان با رئوس مطرح‌شده در کتاب، در ابتدای هر فصل مقدمه‌ای در نظر گرفته تا هدف از ارائه‌ی بحث‌های مطرح‌شده در آن فصل، از شفافیت بیشتری برخوردار شود. فصل دوم به مروری بر دیدگاه‌های مرتبط با تولید علم دینی اختصاص یافته و ابعاد مختلف آن مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد. سومین فصل پیش‌فرض‌های پارادایم اسلامی تولید علم را به خواننده معرفی می‌کند و انواع آن شرح داده می‌شود. سپس مقایسه‌ای بین پیش‌فرض‌های مختلف صورت گرفته و آخرین فصل به پارادایم اسلامی تولید علم تعلیم و تربیت و دیدگاه اسلام در مقوله‌ی آموزش می‌پردازد. این بخش همچنین شامل توضیحاتی درباره‌ی مشکلات و موانعی است که در تولید علوم اسلامی تأثیرگذارند.

کتاب پارادایم اسلامی تولید علم توسط انتشارات آوای نور به چاپ رسیده و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.

کتاب پارادایم اسلامی تولید علم مناسب چه کسانی است؟

خواندن این اثر به علاقه‌مندان کتب مربوط به آموزش و پرورش و امر تعلیم از دیدگاه اسلام و پارادایم‌های اسلامی پیشنهاد می‌شود.

در بخشی از کتاب پارادایم اسلامی تولید علم: رهیافتی به تولید علم اسلامی تعلیم و تربیت می‌خوانیم

از منظر آنتروپولوژی، پارادایم تفسیری رویکردی «انسان-محور» دارد. یعنی انسان را موجودی صاحب عقل و خرد، اراده و آزادی می‌داند که توانایی مفهوم‌سازی و تفسیر را دارد، و بر اساس معنایی که در ذهن خود دارد، به خلق واقعیت‌ها می‌پردازد. بنابراین، به‌جای شناسایی علل مؤثر بر شناخت انسان، باید دنیای درونی و تفسیری پشتیبانی‌کننده از رفتار انسان درک و شناخته شود. از این منظر، پارادایم تفسیری رویکردی اختیارنگر دارد. چراکه انسان خالق محیط خویش است، و ارزش‌ها، اندیشه‌ها و معانی آدمی اصالت دارد، و بر ادراک انسان و خلاقیت او تأکید می‌شود.

به‌طور کلی در پارادایم تفسیری بر اصالت انسان، مواجهه با فرهنگ به‌جای تکیه و تأکید بر محیط مورد نظر پارادایم پوزیتویستی که جهت‌دهنده رفتار و کردار آدمی است، مختاریت انسان، خلاقیت و توانایی معناسازی، قدرت تفسیر، تغییر، تعبیر و تحول معنا تأکید می‌شود. لذا، می‌توان گفت که پارادایم تفسیری بر نوعی اومانیسم و یا انسان‌گرایی در رویکرد و نگرش خود به انسان قائل است، و آدمی مبنا و مدار معنا و ادراک از واقعیت‌های جهان در نظر گرفته می‌شود.

رویکردهای دیگری در دورن پارادایم تفسیری وجود دارد که به جای تأکید بر «ذهن»، تأکید خود را بر «زبان» می‌گذارند. از نظر هایدگر فیلسوف اگزیستانس، زبان «خانه هستی» است، و اقدام ویژه «اندیشه» تنها به این محدود می‌شود که بگذارد به وسیله هستی فراخوانده شود و حقیقت هستی را بگوید. از این منظر، آدم بودن، یعنی در عالم بودن است. به عقیده‌ی میشل فوکو واقعیتی وجود ندارد، و هر آنچه هست، «زبان» است، و آنچه درباره‌ی آن صحبت می‌کنیم، زبان است، و ما در درون زبان سخن می‌گوییم. لذا واحد هوشیاری، هویت یکپارچه‌ای ندارد، بلکه به‌وسیله‌ی «زبان» ساختمند شده است.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
فصل 1: مروری بر پارادایم‌های حاکم بر تولید علم
مقدمه
پارادایم پوزیتویستی
پارادایم تفسیری
پارادایم انتقادی
پارادایم پست مدرنیسم
فصل 2: مروری بر دیدگاه‌های مرتبط با تولید علم دینی
مقدمه
نقد و ارزیابی دیدگاه‌های مرتبط با تولید علم دینی
فصل 3: پیش‌فرض‌های پارادایم اسلامی تولید علم
مقدمه
پیش‌فرض‌های هستی‌شناختی
پیش‌فرض‌های انسان‌شناختی
پیش‌فرض‌های معرفت‌شناختی
پیش‌فرض‌های روش‌شناختی
فصل 4: مقایسه پیش‌فرض‌های پارادایم‌های تولید علم
مقدمه
مقایسه پیش‌فرض‌های هستی‌شناختی
مقایسه پیش‌فرض‌های انسان‌شناختی
مقایسه پیش‌فرض‌های معرفت‌شناختی
مقایسه پیش‌فرض‌های روش‌شناختی
فصل 5: پارادایم اسلامی تولید علم تعلیم و تربیت
مقدمه
پارادایم اسلامی تولید علم تعلیم و تبیت
مشکلات و موانع تولید علوم اسلامی
منابع
فارسی
انگلیسی