معرفی و دانلود کتاب مقدمه‌ای بر اساطیر و آیین‌های باستانی جهان

معرفی کتاب مقدمه‌ای بر اساطیر و آیین‌های باستانی جهان

اسطوره‌شناسی یکی از مهم‌ترین شاخه‌های علوم انسانی است. غلامرضا معصومی در کتاب مقدمه‌ای بر اساطیر و آیین‌های باستانی جهان ما را با مباحث بنیادینِ این رشته‌ی پژوهشی آشنا نموده است. با مطالعه‌ی این کتاب، ضمن به دست آوردن اطلاعاتی جذاب در باب اسطوره‌های ملل گوناگون، با متدهای پژوهشی مختلف در زمینه‌ی اسطوره‌شناسی نیز، آشنا خواهیم شد.

درباره کتاب مقدمه‌ای بر اساطیر و آیین‌های باستانی جهان

عموم مردم داستان‌ها و شخصیت‌های اساطیری را برساخته‌های ذهنیِ مردمانِ بدوی و ساکنانِ جوامعِ ابتدایی می‌دانند. ایشان اساطیر را محصولات ناب تخیل انسانی قلمداد می‌کنند، و از آن‌جا که این محصولاتِ قوه‌ی تخیل را دور از قواعد منطقی و در تضاد با یافته‌های علمی می‌یابند، به اسطوره به چشم امری بی‌ارزش و بی‌اهمیت نگاه می‌کنند. این نگرش اما، نزد اسطوره‌شناسان بسا ساده‌لوحانه و خطا تلقی می‌شود. اسطوره‌شناسان، یعنی همان پژوهشگرانی که برای سال‌های دراز عمر خود را صرف مطالعه‌ی باورهای اساطیری مردمان ملل گوناگون کرده‌اند، به ضرص قاطع بر این باورند که روایت‌ها و شخصیت‌های اساطیری، نه زاده‌ی بی‌چون‌وچرای تخیلِ مشتی مردم بدوی و غریبه با فرهنگ و تمدن، بلکه گنجینه‌هایی ناب‌اند که از دقت در آن‌ها، می‌توانیم به کنه ذهنیت بشریِ خودمان پی ببریم. به واقع، اسطوره‌شناسان به ما می‌آموزند که اسطوره‌ها، بسیار بیش از آن‌چه ما گمان می‌کنیم جدی و درخور توجه‌اند.

یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های افرادی که به تازگی شروع به مطالعه در زمینه‌ی اسطوره‌شناسی کرده‌اند، یافتن منابعی درخور است که ضمن دوری از مباحث فنی و تخصصی، اطلاعات دست‌اول و ارزنده‌ای را در باب جهان اسطوره در اختیار ایشان بگذارد. کتاب مقدمه‌ای بر اساطیر و آیین‌های باستانی جهان، در میان آثار تألیفی، یکی از بهترینِ این دست از منابع به شمار می‌رود.

کتاب مقدمه‌ای بر اساطیر و آیین‌های باستانی جهان با بحثی جامع و مفصل در باب معنای اسطوره آغاز می‌شود. دکتر غلامرضا معصومی فصول ابتدایی اثر خود را، به بحث در باب پرسش‌هایی از این قبیل اختصاص داده است: ریشه‌ی لغت اسطوره چیست؟ اسطوره چه معنا و مفهومی دارد؟ چه تفاوتی میان اسطوره و افسانه هست؟ نظریه‌پردازان جدیدی نظیر کارل گوستاو یونگ و ارنست کاسیرر، چه تحولی در زمینه‌ی اسطوره‌شناسی، و چه تحولی در درک و فهم ما از معنای واژه‌ی اسطوره، پدید آورده‌اند؟ چرا مطالعه و شناختِ اسطوره اهمیت دارد؟ چه رابطه‌ای میان اسطوره‌شناسی و سایر شاخه‌های علوم انسانی وجود دارد؟ در باب رابطه‌ی دین با اسطوره‌شناسی چه می‌توان گفت؟ آیا اسطوره، شکلی از هنر است، یا وجهی از مقوله‌ی عام مذهب؟

چنان‌که گفتیم، این پرسش‌ها و پاسخ‌های اجمالیِ آن‌ها، بخش‌های مقدماتی کتاب مقدمه‌ای بر اساطیر و آیین‌های باستانی جهان را تشکیل می‌دهند. بدنه‌ی اصلی این اثر، همان‌گونه از عنوان آن پیداست، به شناختِ اسطوره‌های ملل اختصاص یافته است. در این بخش‌ها موضوعات جذاب و ترغیب‌کننده‌ای مطرح شده است. در ادامه، به صورت فهرست‌وار برخی از این موضوعات را از نظر می‌گذرانیم:

• مبحث آفرینش در اساطیر ملل گوناگون
• شیوه‌ی پدید آمدن اسطوره در فرهنگی خاص
• اساطیر ماه و خورشید
• رابطه‌ی اساطیر با مناسک
• آیین‌های باستانی اقوام مختلف
• اعتقاد به توتم‌ها
• آیین‌های باستانی در سرزمین‌های کهن
• آیین‌ها و خدایان بین‌النهرین
• آیین‌ها و خدایان مصری
• آیین‌ها و خدایان هندی
• آیین‌ها و خدایان ایرانی
• آیین‌ها و خدایان یونانی
• و...

کتاب مقدمه‌ای بر اساطیر و آیین‌های باستانی جهان توسط انتشارات سوره‌ی مهر در اختیار مخاطبین علاقه‌مند قرار گرفته است.

کتاب مقدمه‌ای بر اساطیر و آیین‌های باستانی جهان مناسب چه کسانی است؟

علاقه‌مندان به مبحث اسطوره‌شناسی، مخاطبین اصلی کتاب مقدمه‌ای بر اساطیر و آیین‌های باستانی جهان، نوشته‌ی دکتر غلامرضا معصومی، به شمار می‌روند.

با غلامرضا معصومی بیشتر آشنا شویم

غلامرضا معصومی مورخ، نویسنده و باستان‌شناس ایرانی است. او به سال 1317 در ناحیه‌ی جرینِ همدان دیده به جهان گشود. تا شش‌سالگی شاگرد مکتب‌خانه بود؛ جایی که در آن خواندن و نوشتن را آموخت، و با قرآن کریم آشنایی و الفت پیدا کرد. پس از این دوره وارد دبستان کمالِ همدان شد و برهه‌ی تازه‌ای در زندگی‌اش آغاز گردید. برهه‌ای که با ورود به مدرسه‌ی علمیه و دبیرستان سینا ادامه یافت.

غلامرضا معصومی در سال 1334 مدرک دیپلم خود را دریافت کرد. پس از آن در امتحان کنکور حضور یافت و موفق به ورود به دانشگاه شد. در دانشگاه، باستان‌شناسی خواند و تحصیلات خود را در این رشته، تا مقطع کارشناسی ارشد ادامه داد. معصومی همزمان با تحصیل در دانشگاه، به کاری تمام‌وقت در اداره‌ی هنرهای زیبا مشغول شد؛ شغلی که در نتیجه‌ی آن سفرهای بسیاری به نقاط گوناگون ایران کرد، و این‌چنین، آشنایی عمیق و خوبی از خرده‌فرهنگ‌های ایرانی به دست آورد. غلامرضا معصومی، سال‌ها پس از پایان تحصیلات آکادمیک، یک دکترای افتخاری نیز از یکی از دانشگاه‌های خارج از ایران دریافت نمود.

از میان آثارِ قلمیِ غلامرضا معصومی، می‌توان به دو عنوان پیش رو اشاره نمود: «مقدمه‌ای بر اساطیر و آیین‌های باستانی» و «دایرة‌المعارف اساطیر و آیین‌های باستانی جهان».

در بخشی از کتاب مقدمه‌ای بر اساطیر و آیین‌های باستانی جهان می‌خوانیم

مردم قوم «دیری» معتقدند که موراموراها (ارواح والای پهلوانان داستانی قدیم) با کونکی ارتباط دارند و او قوای مستور و مرموز خود را از این ارواح و موجودات فوق طبیعی، که «کوچی» نام دارند، دریافت می‌دارد و خواب‌ها و رؤیاها را برای آن‌ها تعبیر می‌کند. مردم قوم «دیری» مرگ را یک امر طبیعی نمی‌دانند، بلکه چنین می‌پندارند که «مرگ یا در اثر سحر و یا توطئه ارواح غیبی «کوچی» اتفاق می‌افتد.» همچنین دزدیدن پیه و چربی بدن هر کس هم باعث مرگ او می‌شود. آن‌ها معتقدند که کره خورشید، شامگاهان در سوراخی در زمین فرو می‌رود و در زیر زمین سیر کرده، صبح از سوراخی دیگر از سوی شرق بیرون می‌آید. آن‌ها کهکشان را رودخانه آسمان می‌دانند و آسمان را کشوری می‌پندارند مانند زمین که دارای درخت و انهار است و در آن‌جا ارواح مردگان و «موراموراها» زندگی می‌کنند. وقتی‌ که اموات به آن‌جا می‌رسند، آن را جایگاهی خوش و خرّم می‌یابند.

«دیری‌ها» معتقدند که موجودی فوق‌الطبیعه در آسمان وجود دارد که نه از نوع «مورامورا» و نه از قبیل ارواح اجدادی، بلکه پیری است آسمانی، ازلی، جاوید و غیر مخلوق که قبل از همه موجودات بوده و شبیه، مانند و نظیری ندارد. او رئیس مملکت آسمان و نخستین کسی است که تمام رسوم و آداب را در زمان‌های بسیار کهن برای اقوام قدیم استرالیا بنیاد نهاده است. این پدر جاودانی و آسمانی، در هر قبیله نامی دارد مانند: نوراندر، بیامبان، بونجیل، مونگانگما و نورلی. غالباً در مواقع اشاره به او، اسم او را نمی‌برند و از وی به اشاره پدر ما تعبیر می‌کنند. بعضی بر این باورند که این پدر بزرگ چندان توجهی به کارهای آدمیان ندارد، ولی بعضی دیگر برآنند که وی دائماً مراقب و دیده‌بان اعمال و افعال آدمیان در روی زمین است.»

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار مؤلف
مقدمه‌ای بر اساطیر و آیین‌های باستانی جهان
آفرینش در اساطیر
اسطوره چگونه به‌وجود آمد
اساطیر ماه و خورشید
مام زمین، مادربزرگ موجودات
آیین‌های باستانی اقوام مختلف
تعریف آیین
علل پیدایش آیین‌ها
تجلّیات ماه
ماه و آب
ماه و گیاهان
ماه و باروری
ماه و زن و مار
رمزپردازی ماه
ماه و مرگ
رمزپردازی بارگیری ماه از خورشید
اعتقاد به فتیش و پرستش توتم
پرستش جانوران
اعتقاد به مانا
اعتقاد به تابو
اعتقاد به آنیمیسم
اعتقاد به شمنیسم
اعتقاد به سِحر
پرستش عناصر چهارگانه طبیعت
خلقت کائنات
آیین انسان‌های اولیه
آیین‌های باستانی در سرزمین‌های کهن
آیین‌ها و خدایان بین‌النهرین
آیین‌ها و باورهای مصر باستان
آفرینش در نظام هلیوپولیتی
آفرینش جهان در روایت ممفیسی
اسطوره آفرینش به روایت هرموپولیتی
افسانه آفرینش به روایت تبسی
آیین‌ها و باورهای هند باستان
عصر آشوکا
آیین هندو
آتمان/آتمن
ریتا و دارما
خدایان و دایی هند
دین جین، جینیسم
تثلیث خدایان در هند
آیین بودائی/بودیسم
آیین آریایی‌های ایران و هند
زرتشت و کیش توحیدی او در ایران باستان
سرگذشت زرتشت، پیامبر باستانی ایران
کتاب و تعلیمات زرتشت
پرستش میترا
آناهید
مذهب عیلامی‌ها
تحولات مذهبی در عیلام
اقوام باستانی آسیای مرکزی
آیین‌های قوم هیتی
اسطوره‌ها و باورهای چین باستان
زایش جهان از تخم
دوره‌های اسطوره‌ای چین
آیین تائو در چین
نمادهای چینی
باورها، آیین‌ها و اسطوره‌های ژاپنی
اسطوره‌ها، خدایان، باورها و نمادهای مردم جزیره کرت
نمادها و باورهای یونانی، همراه اسطوره‌های یونانی
باورها، اسطوره‌ها و آیین‌های روم باستان
ادیان و مذاهب ماورای آلپ در اروپا
افسانه خلقت در باور توتون‌ها و ژرمن‌ها
باورهای مردم استرالیا
اساطیر و باورهای قبایل گوناگون آمریکای جنوبی
آمریکای میانه
ساپوتک‌ها
میشتک‌ها
باورها و نمادهای قوم تاراسک
تولتک‌ها
آفرینش از نظر تولتک‌ها
نمادها و باورهای قوم آزتک
نمادها و باورهای قوم مایا
تصاویر ضمیمه
اساطیر ماه و خورشید
اساطیر بین‌النهرین
اساطیر مصر باستان
اساطیر هند باستان
اساطیر ایران باستان
اساطیر چین باستان و ژاپن
اساطیر یونان و روم باستان
اساطیر آمریکای جنوبی
اساطیر آمریکای میانه
کتابنامه
فهرست راهنما (نمایه)