معرفی و دانلود کتاب معرفت شناسی: مخصوص دانشجویان روانشناسی

معرفی کتاب معرفت شناسی: مخصوص دانشجویان روانشناسی

کتاب معرفت شناسی: مخصوص دانشجویان روانشناسی نوشته‌ی مرضیه سلطان الکتابی، تاثیراتی را که رویکردهای فلسفی در روان­شناسی داشته‌اند، با نگاهی انتقادی بررسی می‌کند. در این اثر تلاش شده تا تصویر صحیحی از معرفت­ شناسی داده شود و از رابطه علم و دین و فلسفه نیز تفسیری ارائه می‌دهد.

درباره‌ی کتاب معرفت شناسی: مخصوص دانشجویان روانشناسی:

معرفت‌ شناسی شاخه‌ای از فلسفه است که از اساسی‌ترین و بنیادی‌ترین مباحث در اثبات مبانی علوم و به خصوص علوم انسانی می‌باشد. معرفت‌ شناسی نقطه شروعی است که از ریشه مسائل علوم را حل می‌کند. درواقع باید با معرفت‌ شناسی، هستی‌شناسی و انسان‌شناسیِ صحیح وارد بحث‌های علمی شد.

شناخت انسان و ساحت‌های وجودی‌اش نقش مهمی در بحث‌ها دارد. این که ما چه نوع شناختی از انسان را قبول داشته باشیم، باعث پاسخ‌های بسیار متفاوتی به سوالات بنیادین روان‌شناسی خواهد شد. سوالاتی از قبیل چگونه باید با فلان پدیده انسانی برخورد کرد و چگونه باید آن‌را معالجه نمود؟ فلان چیز خوب است یا بد؟ سعادت است یا شقاوت؟ آیا روح وجود دارد و مبنای رفتارهای ماست یا فقط بدن فیزیکی ماست که جنبه علمی و قابلیت بررسی دارد؟

مباحث فلسفی پیچیدگی و ظرافت خاصی دارند و رسیدن به عمق آن‌ها برای کسانی که تازه با آن‌ها آشنا می‌شوند، دشوار است. از این رو ضرورت دارد که این مباحث، برای مخاطبین خود، مخصوصا اگر این مخاطبین با دروس فلسفی آشنایی کمتری دارند، به صورت سهل و قابل فهم بیان شود. از طرفی درس معرفت‌ شناسی که شاخه‌ای از دروس فلسفی است، در راستای بومی‌سازی دروس علوم انسانی، به تازگی وارد رشته روانشناسی شده و برای اساتید و دانشجویان گروه روانشناسی، درسی جدید محسوب می‌شود.

در میان کتاب‌های موجود در حوزه‌ی معرفت‌ شناسی عموماً برای دانشجویان روانشناسی، نسبتاً سنگین بوده، به علاوه این‌که بسیاری از مباحث فلسفی موجود در این کتب، هیچ ردپایی در روانشناسی ندارند و خواندن آن‌ها برای دانشجویان روانشناسی مفید به نظر نمی‌رسد.

همین امر ضرورت نوشتن کتابی که بتواند کاربرد اصول معرفت‌ شناسی در علم روانشناسی را نشان دهد، آشکار ساخت. کتاب معرفت شناسی مخصوص دانشجویان روانشناسی (Epistemology for psychology students) شامل سه بخش و سیزده درس است. بخش اول مربوط به ضرورت و تاریخچه‌ی فلسفه و معرفی معرفت‌شناسی است. در این بخش اصول و مبانی معرفت‌ شناسی به صورت خلاصه و با زبانی شیوا که اکثراً برگرفته از کتاب آموزش فلسفه استاد محمد تقی مصباح یزدی است، مطرح گشته.

بخش دوم کتاب به تاثیر گرایش‌های فلسفی در روانشناسی پرداخته و سه گرایش عمده اثرگذار به نام‌های پوزیتویسم، اگزیستانسیالیسم و پراگماتیسم را معرفی و نقد نموده است. در نهایت در بخش سوم، جهت کاربردی‌تر کردن بحث، مثال‌هایی از کاربرد معرفت‌ شناسی در روان‌شناسی آورده شده که شامل نقد تفکر بنیادین اومانیستی، نقد فرضیه تکامل داروین و همچنین بررسی رابطه علم و دین از دو منظر غربی و اسلامی است.

کتاب معرفت شناسی: مخصوص دانشجویان روانشناسی مناسب چه کسانی است؟

این کتاب برای دانشجویان رشته روانشناسی که به فلسفه علاقه دارند، مناسب و کاربردی است.

در بخشی از کتاب معرفت شناسی: مخصوص دانشجویان روانشناسی می‌خوانیم:

1- بین عالِم و معلوم هیچ واسطه‌ای قرار ندارد و به همین سبب هیچ خطایی هم در آن‌ها راه ندارد که به این دسته از علوم «علوم حضوری» می‌گویند. یعنی معلوم کاملا نزد عالم حاضر است. مانند علم به ترس زمانی که می‌ترسیم. یا احساس درد هنگام زمین خوردن یا دانشی که انسان به وسیله‌ی شهود و تجربه درونیِ کاملا فردی به‌دست می‌آورد. البته دامنه علوم حضوری بسیار محدود است.

2- بین عالم و معلوم واسطه قرار دارد و به خاطر همین واسطه احتمال خطا هم در این دسته علوم هست. تمامی علومی که به دست می‌آوریم؛ از قبیل ریاضیّات، هنر، علوم انسانی و علوم تجربی، در این دسته هستند و برای همین به این علوم، «علوم حصولی» می‌گویند. یعنی علومی که حاصل می‌شوند و به دست می‌آیند. و به دانش‌آموز هم محصِّل گفته می‌شود، یعنی کسی که علمی را به دست می‌آورد.

مثالی برای نشان دادن تفاوت این دو علم یا آگاهی بیان می‌کنیم: حتما تا کنون برای شما اتفاق افتاده است که در اثر بیماری یا سانحه‌ای درد شدیدی را احساس کرده باشید. همچنین افرادی را دیده‌اید که در اثر بیماری یا سانحه، درد زیادی را تحمل می‌کنند. تفاوت این دو علم در این مثال به وضوح نشان داده می‌شود: آگاهی به دردی که خودتان احساس می‌کنید، از نوع علم حضوری است؛ یعنی واقعیتِ درد در وجود خود شما حاضر است. نه مفهوم یا تصور درد. اما هنگامی که درد دیگری را می‌بینید و با او حتی همدلی نیز می‌کنید، واقعیت درد را در وجود خود حاضر نمی‌بینید بلکه فقط تصور درد یا صورت ذهنی درد را در ذهن خود دارید. بنابراین علم شما به درد او به واسطه‌ی صورت ذهنی و مفهومی بوده است که از درد داشته‌اید.

فهرست مطالب کتاب

سخن نویسنده
پیشگفتار
ضرورت درس معرفت‌شناسی در روانشناسی
بخش اول: فلسفه و معرفت‌شناسی
درس اول: ضرورت فلسفه
‌انسان عصر
‌مکتب‌های اجتماعی
‌راز انسانیت
‌خلاصه
درس دوم: ‌نگاهی به سیر تفکر فلسفی‌ ‌ (از آغاز تا عصر اسلامی)
آغاز تفکر فلسفی
‌پیدایش سوفیسم و شک‌گرایی
‌دوران شکوفایی فلسفه
‌سرانجام فلسفه یونان
طلوع خورشید اسلام
‌رشد فلسفه در عصر اسلامی
‌خلاصه
‌درس سوم: ‌نگاهی به سیر تفکر فلسفی (از قرون وسطا تا قرن هیجدهم میلادی)
‌فلسفه اسکولاستیک (قرون وسطا)
‌رنسانس و تحول فکری فراگیر
‌مرحله دوم شک‌گرایی
‌خطر شک‌گرایی
‌فلسفه جدید (اصالت عقل و اصالت حس)
اصالت عقل
‌اصالت تجربه و شک‌گرایی جدید
نکته پایانی: اصالت دادن به حس و عقل!
‌خلاصه
درس چهارم: ‌نگاهی به سیر تفکر فلسفی (در دو قرن اخیر)
‌پوزیتویسم
‌اگزیستانسیالیسم
‌پراگماتیسم
‌مقایسه‌ای اجمالی
‌خلاصه
‌درس پنجم: مقدمه معرفت‌شناسی
‌اهمیت‌ معرفت‌شنا‌سی
‌نگاهی به تاریخچه معرفت‌شناسی
‌تعریف معرفت‌شناسی
خلاصه
درس ششم: بداهت اصول معرفت‌شنا‌سی
‌امکان معرفت
‌بررسی ادعای شک‌گرایان
‌رد شبهه شک‌گرایان
تقسیمات علوم
‌خلاصه
درس هفتم: حقیقت چیست؟ و چگونه میتوان آن را به دست آورد؟
‌بازگشت به مسئله اصلی
‌حقیقت چیست؟
تعریف صحیح و کامل از حقیقت
ابزارهای معرفت
خلاصه
بخش دوم: تاثیر گرایش‌های فلسفی در روانشناسی
‌درس هشتم: ‌پوزیتویسم
‌گرایش پوزیتویسم
تاثیر پوزیتویسم در روانشناسی
اصول رفتارگرایان
‌نقد پوزیتویسم
‌خلاصه
درس نهم: اگزیستانسیالیسم
گرایش اگزیستانسیالیسم
اصول مشترک فیلسوفان اگزیستانسیالیست
تاثیر اگزیستانسیالیسم بر روانشناسی
نقد اگزیستانسیالیسم
‌خلاصه
درس دهم: پراگماتیسم
گرایش پراگماتیسم
تاثیر پراگماتیسم بر روانشناسی
نقد پراگماتیسم
خلاصه
بخش سوم: مثال‌هایی از کاربرد معرفت‌شناسی در روانشناسی
درس یازدهم
اومانیسم و انسان شناسی: بررسی انسان گرایی غربی (اومانیسم) و انسان‌شناسی توحیدی
معرفی مکتب اومانیسم
پیشینه و تاریخچه اومانیسم
مبانی فکری و فلسفی اومانیست‌ها
نقد و بررسی تفکر اومانیستی از دریچه‌ی انسانشناسی توحیدی
خلاصه
درس دوازدهم: بررسی و نقد فرضیه تکامل داروین و خلقت انسان از دیدگاه دین
فرضیه تکامل داروین
اصول داروینیسم
الف. اصل تنازع بقا
ب. اصل انتخاب طبیعی یا بقای اصلح
ج. اصل قانون وراثت
د. قانون سازش با محیط
مشکلات علمی فرضیه داروین
بررسی فرضیه تکامل داروین از منظر اسلام
نقد فرضیه داروین با توجه به منابع معرفتی
خلاصه
درس سیزدهم: ارتباط علم و دین
رابطه علم و دین در غرب
1- رویکرد تعارض گرایی
2- رویکرد تمایز گرایی
3- رویکرد تکامل گرایی
دین اسلام و علم
علم و دانش در آیات قرآن
پیشرفت اعجاب انگیز اسلام
علل عقب ماندگی مسلمانان در قرن‌های اخیر
خلاصه
منابع