معرفی و دانلود کتاب مصورسازی ساختار علم

معرفی کتاب مصورسازی ساختار علم

کتاب مصورسازی ساختار علم نوشته بنیامین وارگاس کویسادا و فلیکس دو مویا آنگون، به‌ طور خاصی نحوۀ ترسیم نقشۀ دامنۀ علم در سطح ملی و بین‌المللی را مرور می‌کند و بر آن است تا درک پژوهشگران را از ارتباط بین‌ حوزه‌های موضوعی نمایش دهد.

بنیامین وارگاس کویسادا (Benjamin Vargas Quesada) و فلیکس دو مویا آنگون (Felix de Moya Anegon)، علاوه بر معرفی مفاهیم پایه در تحلیل شبکه‌های گرافی، به چالش‌های مختلف در پردازش و نمایش تصویری داده‌های استنادی در تولیدات علمی می‌پردازند، و با معرفی انواع روش‌های نمایش داده‌های استنادی (شامل داده‌های میان استنادی، هم‌ استنادی)، فن شبکۀ مسیریاب را به عنوان فن مناسب‌تر ترسیم شبکه معرفی می‌کنند که ساده‌ترین و قابل تفسیرترین داده‌ها را ارائه می‌دهند.

معرفی مفاهیم پایه در تحلیل شبکه‌های گرافی، چالش‌های پردازش و نمایش تصویری داده‌های استنادی در تولیدات علمی، محتوای اصلی کتاب مصورسازی ساختار علم (Visualizing the structure of science) است، انواع روش‌های نمایش داده‌های استنادی (شامل داده‌های میان‌ استنادی و هم‌ استنادی)، و فن شبکۀ مسیریاب (فنی مناسب برای نمایش ساختار علم در سطح کلان) معرفی شده است. روش و مراحل دقیق مصورسازی ساختار علم شامل گردآوری داده‌ها، نحوۀ آماده‌سازی داده‌های هم‌استنادی، تحلیل آماری، تهیۀ شبکۀ مسیریاب، بازبینی و ارزیابی مصورسازی شرح داده ‌شده و چهار سطح تحلیل ساختار دامنه برای سه نمونه مختلف ارائه شده که به بررسی ساختار کلان، ساختار خُرد، ستون فقرات و تحلیل سطحی دامنه‌های مورد مطالعه می‌پردازد.

سنجش و محاسبه امری بدیهی و طبیعی است و زندگی آدمی چنانچه با محاسبه و مراقبه توأم نباشد دچار رکود، فساد و سقوط می‌شود. این سنجش در همه موارد برای ارزش‌گذاری‌ها صورت می‌گیرد. بدون آن تفکیک موفقیت‌ها و تشخیص واقعیت‌ها دشوار می‌شود. سنجش و محاسبه ابزاری اساسی برای آزمون است و آزمون وسیله رشد و ارتقاست که هیچ فرد و ملتی از آن بیگانه نیست و سیر زندگی انسان در همه ادوار تاریخ آن را تأیید کرده است.

ادیان الهی و به ویژه قرآن به امر محاسبه و اندازه‌گیری تأکید فراوان داشته است. حساب، حسبان، قدر، میزان و کلماتی مانند آن که در قرآن آمده است بیانگر اهمیت سنجش در نظام فکری و حیاتی اسلام است. اندازه‌گیری و محاسبه نه تنها برای امور بیرونی و توسط مسئولان در مراکز و سازمان‌ها باید انجام شود بلکه سرآغاز آن به محاسبه فردی برمی‌گردد که گفته‌اند «حاسبوا قبل تحاسبوا». بیش از آن که شما را به پای میز حساب و محاسبه بیاورند خودتان خویشتن را ارزیابی کنید و اعمال و رفتار خود را سبک و سنگین نمایید. مراقبه و محاسبه در همه موارد ارزیابی و سنجش ضروری است.

مباحث علمی نیز از این امر مستثنی نیست. کتاب‌سنجی، وب‌سنجی، علم‌سنجی و مواردی نظیر آن‌ها بیانگر این رویکرد مهم علمی در عصر حاضر است. در این سنجش‌ها از عدد و آمار برای آن که کمیت و واقعیت علمی و پژوهشی محققان جهان را بیان کند استفاده می‌شود. با این سنجش‌ها میزان کمی پژوهش‌ها مشخص می‌گردد و رفتارهای علمی تا اندازه‌ای مورد نقد و بررسی و اصلاح قرار می‌گیرد. اگر چه این سنجش‌ها برای کشورهای عقب‌ مانده و یا عقب نگه داشته شده وسیله‌ای برای تلاش و کوشش است اما روی دیگر سکه این است که بسیاری از کشورها آن را وسیله تفاخر و تکاثر خود می‌کنند و با استفاده از ابزارهای فن‌آورانه، بر شکاف بین غنی و فقیر از نظر علمی می‌افزایند.

اکنون علم‌سنجی به عنوان شاخه‌ای علمی مرتبط با حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی در دنیا جایگاهی پیدا کرده است و گروه‌های بسیاری دست‌اندرکار فعالیت‌اند و ارزیابی‌ها را به شیوه‌های مختلف انجام می‌دهند و آن را برای عموم مردم جهان منتشر می‌کنند.

البته این ارزیابی بیشتر جنبه کمی دارد و باید از این وضعیت بیرون آید. محاسبات برای بررسی کیفی حوزه‌های علمی نیاز به معیارها و ابزارهای دقیق‌تری دارد که باید کشف شود و با دقت و حوصله و از طریق پژوهش‌های کیف محور به جامعه علمی و پژوهشی وارد شود. در حال حاضر بسیاری سعی می‌کنند که مقالات خود را در مجلات علمی بین‌المللی به چاپ برسانند و از این مسیر بر اعتبار علمی خود بیفزایند بی‌آنکه بر جنبه‌های کیفی کار و نوآوری و خلاقیت تأکید قابل ملاحظه‌ای داشته باشند. در واقع این نوع بررسی‌ها همچون تیغ دو لبه است که هم محک و میزان است و هم وسیله سوء استفاده و یا ایجاد غرور کاذب برای آنان که به جای کیفیت به دارائی‌های کمی بسنده و مفاخره می‌کنند.

در کشور ما هم علم‌سنجی، تا حدودی حلاوت و پذیرش خاص خود را پیدا کرده است و به خاطر ملموس و کمی کردن پژوهش‌های مرتبط مورد اقبال دانشجویان و پژوهشگران قرار گرفته است. البته تشکیل گروه علم‌سنجی در کشور که در دنیا مانند آن سابقه ندارد، نشان دهنده توجه خاص کشور ما به این امر مهم بوده است. ترسیم نقشه‌های علمی که عده‌ای آن را نوعی سازماندهی تلقی می‌کنند ابزار مناسبی برای تصمیم‌گیری‌های علمی است.

به نظر می‌رسد توجه مثبت به امر ترسیم نقشه‌های علمی در حوزه‌های مختلف یکی از دستاوردهای مفیدی باشد که به‌ عنوان ابزار کار در اختیار مدیران و تصمیم‌ گیرندگان کارساز است. با ترسیم این نقشه‌ها معلوم می‌شود چه حوزه‌های علمی مورد توجه شدید بوده است و کدام حوزه‌ها مورد بی‌مهری تحقیقاتی قرار گرفته است. حتی در امور اجرایی و خدماتی هم می‌توان از این نقشه‌ها بهره برد.

در سال‌های اخیر موضوع ترسیم نقشۀ علم در کشور ما جایگاهی برجسته پیدا کرده است. ترسیم نقشۀ علم که یکی از حوزه‌های مطالعات علم است از قابلیت‌های ارزشمندی در نمایش وضعیت و روند دگرگونی علم دارد و نتایج سریع و مفیدی را برای کمک به برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری علم در اختیار قرار می‌دهد.

تأثیرگذاری نتایج یک مصورسازی زمانی افزایش می‌یابد که از روش‌ها و تکنیک‌های دقیقی استفاده شود و نتایج، نمایش‌ دهندۀ مفیدترین اطلاعات باشند. نگاشت ابعاد مختلف علم می‌تواند با اهداف مختلف و برای کاربردهای متنوعی صورت پذیرد.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
مقدمه
مصورسازی
فن‌آوری مصورسازی
مصورسازی اطلاعات
مصورسازی اطلاعات علمی و تحلیل دامنه
تحلیل دامنه
شبکه‌های اجتماعی
مفاهیم پایه
مفهوم شبکۀ اجتماعی
مرور خلاصه پیشینه
تحلیل شبکۀ اجتماعی
علم نگاری
علم نگاری و تحلیل دامنه
دیدگاه‌های روش‌شناختی پیش از علم‌نگاری
گردآوری اطلاعات
واحد تحلیل
واحدهای سنجه
هم‌استنادیِ مدرک
هم‌استنادیِ مؤلف
هم‌استنادیِ نشریه
هم‌استنادیِ رده‌ها و رسته‌ها
کاهش فضای چند بُعدی
روش تحلیل چند متغیره
فنون پیوندگرا
فنون مبتنی بر شبکه‌های اجتماعی
توزیع فضایی اطلاعات
الگوریتم کاماداکاوای
الگوریتم فروچترمن و رینگولد
ارزیابی الگوریتم
مصورسازی اطلاعات
نگاره‌های بُرداری مقیاس‌پذیر اِس‌وی‌جی
مزایای اِس‌وی‌جی به عنوان قالب بازنمایی
اصول کار
استخراج داده
تحلیل داده و روش کار
نرمال‌سازی عنوان نشریات
چند رشته‌ای بودن محتویات نشریه
کنترل مؤلف
ایجاد منابع دست دوم
روش‌شناسی
هم‌استنادی رسته
هم‌استنادی پنهان
مقادیر خام هم‌استنادی
کاهش اندازه: ساختار اصلی یک دامنه
توزیع فضایی اطلاعات
نکات روش‌شناختی
پیوند‌های ضعیف
گره‌های تنها
بازیابی اطلاعات
مصورسازی دامنه
ارزیابی
علم‌نگاری دامنه‌های وسیع علمی
میان‌ استنادی
میان استنادی نشریات
میان‌ استنادی مدارک
میان‌ استنادی در برابر علم‌نگاره‌های دامنه
تحلیل و مقایسۀ حوزه‌ها
دسته‌بندی فکری
تحلیل یک دامنه
مقایسۀ دامنه‌ها
سیر تکامل دامنه
نتایج و یافته‌ها
ایجاد علم‌نگارۀ جهان در سال و تحلیل آن
علم‌نگاره
تحلیل عاملی
علم‌نگارۀ عاملی
تحلیل دامنه
نگاره‌سازی علم و مقایسۀ دامنه‌ها
علم‌نگاره‌ها
تحلیل عاملی
علم‌نگارۀ عاملی
مقایسه دامنه
نگاره‌سازی علم و تحول دامنه‌ها
علم‌نگاره‌ها
تحلیل عاملی
تحول یک دامنه
ستون فقرات
بحث
اهمیت و کیفیت نتایج
سخن آخر
پیوست
کتابشناسی
واژه‌نامۀ لاتین به فارسی
واژه‌نامۀ فارسی به لاتین