معرفی و دانلود کتاب خلاصه مباحث روش‌های تحقیق و آمار ویژه متقاضیان ورود به دوره‌های دکتری و کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی

معرفی کتاب خلاصه مباحث روش‌های تحقیق و آمار ویژه متقاضیان ورود به دوره‌های دکتری و کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی

در کتاب خلاصه مباحث روش‌های تحقیق و آمار ویژه متقاضیان ورود به دوره‌های دکتری و کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی نوشته سمیه سادات آخشیک، سعی شده، فشرده‌ای از مطالب ارائه شده در برخی از مهم‌ترین کتاب‌های روش‌های تحقیق و آمار در حوزۀ کتابداری و اطلاع‌رسانی، به زبانی ساده آورده شود.

چندین سال است که آزمون‌های ورودی دکتری و کارشناسی ارشد در کشور برگزار می‌شود و همه ساله صدها نفر پس از گذراندن این دوره‌ها به جمع افرادی می‌پیوندند که در رشتۀ خود دارای مراتب کارشناسی ارشد و اجتهاد هستند. بدیهی است که بر اساس این معیار، یعنی آزمون ورودی، افرادی می‌توانند پذیرفته شوند که نه تنها به قدر کافی نسبت به موضوعات علمی تسلط داشته باشند، بلکه بتوانند در یک رقابت بسیار فشرده، مهارت خود را نیز به نمایش گذاشته و سرعت و دقت بالاتری داشته باشند. هر یک از این دو وجه یعنی دانش موضوعی و سرعت و دقت ضروری است و حاصل نمی‌شود مگر با مطالعه و ممارست.

موضوع بسیار مهم دیگر محدودیت زمانی برای مطالعه و چالش‌هایی است که این محدودیت برای داوطلبان ایجاد می‌کند. مشکل در این است که داوطلب خود را ملزم می‌بیند که در یک دورۀ زمانی فشرده مجموعۀ قابل توجهی از کتاب‌ها و سایر منابع آزمون را عمیق و دقیق مطالعه کند. بدیهی است که برای درک و فهم مطالب در این محدودۀ زمانی کم، داوطلب باید بتواند آن را متناسب با زمان خود اولویت‌بندی کند. اما اگر فرصت کافی در اختیار نباشد، یا باید حجم مطالب خواندنی کم و از بعضی از منابع چشم‌پوشی شود، و یا اگر داوطلب نخواهد از منابع بکاهد، بایستی چارۀ دیگری بیندیشد و از میان همۀ منابع، مطالعۀ خود را به صورت گزیده انجام دهد؛ به عبارت دیگر، وقت خود را بیشتر صرف منابعی کند که احتمال طرح پرسش از آن‌ها بیشتر است. انجام این کار یعنی مرور چند بارۀ یک متن، گزینش مطالب مهم و تلخیص آن‌ها و در آخر، مطالعۀ اطلاعات خلاصه شده. بدیهی است که این امر می‌تواند وقت زیادی از وی را به خود اختصاص دهد و گاه مشکل را بیشتر کند. این وضعیت برای هر داوطلبی در هر رشته‌ای صادق است.

درس‌های آمار و روش تحقیق جایگاه مهمی در شکل‌گیری، انجام، تفسیر و کاربست پژوهش‌های این حوزه دارد. به همین دلیل فهم مبانی پایۀ آن‌ها از مهم‌ترین وظایف متخصصان این رشته است که سبب شده است تا درس‌های آمار و روش تحقیق از جمله واحدهایی باشد که دانشجویان کتابداری و اطلاع‌رسانی در همۀ مقطع‌های تحصیلی ملزم به گذراندن آن‌ها ‌باشند.

در بخش اول، کلیات و مهم‌ترین مطالب مطرح در روش تحقیق مطرح ‌شده است. در بخش دوم با تأکید بر آمار توصیفی و استنباطی سعی شد تا به درک و تفسیر مخاطب کم‌ آشنا با این حوزه کمک شود. بدیهی است که گردآوری و تألیف این اثر با نگاه به متقاضیان ورود به دوره‌های تحصیلات تکمیلی کتابداری و اطلاع‌رسانی بوده است. دلیل اصلی تأکید بر "مبانی نظری" در نام‌گذاری هر دو بخش کتاب نیز اهمیت درک مفاهیم نهفته در روش تحقیق و آمار است.

در بخشی از کتاب خلاصه مباحث روش‌های تحقیق و آمار می‌خوانید:

برای تأیید علی بودن یک رابطه، باید به شرایط و عواملی توجه کرد که رابطه علی تحت تأثیر آن‌ها به‌ وجود می‌آیند:
شرط لازم: شرطی است که وقوع آن برای حصول پدیده‌ای که تحت آن شرایط به‌وجود می‌آید، ضرورت دارد. یعنی اگر x (متغیر مستقل) شرط لازم برای وقوع y (متغیر وابسته) باشد، y فقط در صورتی روی می‌دهد که x به‌ وقوع پیوسته باشد.
شرط کافی: شرطی است که پیوسته به‌ دنبال پدیده‌ای که این شرط علت وجودی آن است، واقع شود. یعنی چنانچه x شرط کافی باشد، اگر x به‌وقوع بپیوندد، y نیز حتما حاصل خواهد شد.
شرط کمکی: شرطی است که احتمال وقوع یک پدیده خاص را افزایش دهد اما حتما سبب وقوع آن نمی‌شود.
شرط مشروط: شرطی است که در صورت حصول آن، متغیری، علت کمکی واقع می‌شود.
شرط جایگزین: شرطی است که ممکن است احتمال رخ دادن یک پدیده ویژه را افزایش دهد و به نوبه خود تحت تأثیر شروط کمکی دیگری قرار گیرد.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
بخش اول: مبانی نظری تحقیق
فصل اول: کلیات
تعاریف پژوهش
روش‌های کسب دانش و اثبات حقیقت
نظریه
ویژگی‌های یک نظریه خوب
کارکردهای نظریه
ارتباط نظریه و پژوهش
فرضیه
لزوم فرضیه
وجود فرضیه
کارکردهای فرضیه
انواع مختلف فرضیه
ویژگی‌های یک فرضیه مطلوب
منابع فرضیه
مسأله
مسأله از کجا و چگونه پیدا می‌شود؟
تعیین مسائل فرعی
متغیر
مفهوم، سازه و متغیر
انواع متغیرها
اندازه‌گیری
فنون اندازه‌گیری
مقیاس‌ها
نمونه‌گیری
اصطلاحات و مفاهیم اساسی نمونه‌گیری
حجم نمونه
دلایل خطای نمونه‌گیری
مراحل پژوهش علمی
برنامه‌ریزی پژوهش
فصل دوم: انواع پژوهش
انواع پژوهش
پژوهش بنیادی
ملاک‌های پژوهش بنیادی
ویژگی‌های مسائل مناسب برای پژوهش‌های بنیادی
پژوهش کاربردی
پژوهش توسعه‌ای
پژوهش پیمایشی
انواع پژوهش‌های پیمایشی
اهداف اساسی پیمایش توصیفی
زمان نمای تحقیق پیمایشی
طرح‌های پژوهش پیمایشی
پژوهش تجربی
علیت
شرایط علیت
مبنای استنتاج روابط علّی
کنترل متغیرها
فنون کنترل متغیرها
انواع روایی
روایی درونی
روایی بیرونی
طرح‌های تجربی
طرح تک گروهی و تک نوبتی
طرح تک گروهی با پیش آزمون و پس آزمون
طرح گروهی ایستا یا دو گروه و پس آزمون
طرح گروه گواه با مداخله در یک گروه با پیش آزمون و پس آزمون
طرح گروه گواه با پیشآزمون و پسآزمون
پژوهش تاریخی
هدف‌ها و فواید پژوهش تاریخی
اهمیت و ارزش پژوهش تاریخی
پژوهش تاریخی و گاه‌شماری وقایع
انواع پژوهش‌های تاریخی
منابع اطلاعات تاریخی
ارزشیابی منابع تاریخی
مراحل اصلی پژوهش تاریخی
فرضیه در پژوهش تاریخی
گردآوری داده‌ها در پژوهش تاریخی
مشکلات پژوهش تاریخی
فصل سوم: ابزارها و روش‌های گردآوری داده‌ها
پرسشنامه
برخی مزایای پرسشنامه
برخی معایب پرسشنامه
انواع پرسش بر حسب شکل
خطاهای پاسخ دهندگان به پرسشنامه
منابع خطای پرسشنامه
مصاحبه
برخی مزایای مصاحبه
برخی محدودیت‌های مصاحبه
انواع مصاحبه
مزایای مصاحبه تلفنی
معایب مصاحبه تلفنی
مصاحبه‌های متمرکز گروهی
مشاهده
برخی مزایای مشاهده
برخی معایب مشاهده
انواع مشاهده
فصل چهارم: ملاک‌های کیفیت سنجش
روایی (Validity)
روایی طرح پژوهش
روایی در اندازه‌گیری
انواع روایی در اندازه‌گیری
پایایی (Reliability)
روش‌های سنجش پایایی در اندازهگیری
فصل پنجم: پژوهش در آیینه کتابداری
نیاز به پژوهش در کتابداری
پیشینه پژوهش در کتابداری
فقر نظریه و خلاءهای پژوهشی در کتابداری
منطق پژوهش بنیادی در کتابداری
آینده پژوهش در کتابداری
محدودیت‌های پژوهش‌های پیشین در کتابداری
نارسایی‌های پژوهش در کتابداری
بخش دوم: مبانی نظری آمار
فصل ششم: داده‌های آماری
انواع داده‌های آماری
تبدیل داده‌ها
فصل هفتم: آمار توصیفی
اندازه‌های گرایش مرکزی
استفاده از اندازه‌های گرایش مرکزی
اندازه‌های پراکندگی
کاربرد اندازه‌های پراکندگی
فصل هشتم: آمار استنباطی
مفاهیم بنیادی آمار استنباطی
فرض آزمایی - معنی داری یا عدم معنی داری آماری
مراحل آزمون فرضیه
خطاهای آزمون آماری: خطای نوع اول و خطای نوع دوم
آمار پارامتریک
مفروضات آمار پارامتریک
آمار ناپارامتریک
مزایای آزمون‌های ناپارامتریک
محدودیت‌های آزمون ناپارامتریک
چگونگی انتخاب آزمون آماری مرتبط و مناسب
فرضیه علمی و فرضیه آماری
آزمون فرضیه با استفاده از روش‌های منطقی
همبستگی
حالت‌های همبستگی
استفاده از نمودار پراکندگی برای نمایش الگوی ارتباط میان داده‌ها
اندازه‌گیری شدت ارتباط - ضریب همبستگی پیرسون
همبستگی و علیت
رگرسیون و پیشبینی
فهرست منابع
پیوست 1: نمونه سؤالات آزمون دکتری