معرفی و دانلود کتاب فیلسوف قلب: داستان زندگی پرفرازونشیب سورن کیرکگور

معرفی کتاب فیلسوف قلب: داستان زندگی پرفرازونشیب سورن کیرکگور

کتاب فیلسوف قلب زندگینامه‌ی سورن کیرکگور، فیلسوف بزرگ و پرآوازه‌ی دانمارکی است. این اثر که به قلم کلر کارلایل به نگارش درآمده، با زبانی شورانگیز و در عین حال ساده و خالی از تکلف، فرازوفرودهای زندگی عاطفی و اجتماعی کیرکگور را در کنار مراحل سیر و سلوک فکری و روحی او به تصویر می‌کشد. اثر پیش رو از سوی بسیاری از صاحب‌نظران حوزه‌ی فلسفه، از جمله تری ایگلتون، تحسین و تمجید شده است.

درباره‌ی کتاب فیلسوف قلب

سورن کیرکگور (Søren Kierkegaard) که از او به عنوان پدر مکتب اگزیستانسیالیسم در فلسفه یاد می‌کنند، بی‌گمان یکی از مهم‌ترین چهره‌ها در تاریخ فلسفه‌ی مدرن -از دکارت به این‌سو- محسوب می‌شود. اهمیت او صرفاً در تأثیر عمیق و آشکاری که بر بسیاری از متفکران مهم پس از خود از جمله سارتر و هایدگر گذاشته خلاصه نمی‌شود. کیرکگور مهم است زیرا به یک معنا نخستین متفکری بود که به نقد رادیکال مفهوم فلسفه به مثابه‌ی نوعی دانش عینی دست زد. تا زمان سورن کیرکگور، فلسفه، شاید تحت تأثیر روحیه‌ی اثبات‌گرایانه‌ی برخاسته از علوم طبیعی، به عنوان نوعی نظام عقلانی فهمیده می‌شد که ضرورتاً آدمی را به حقیقتی واحد رهنمون می‌کند. اوج این تلقی از فلسفه را در کار هگل می‌بینیم، فیلسوف نظام‌سازی که مدعی بود مسیر بدل شدن فلسفه به نوعی دانش مطلق را هموار کرده است. کیرکگور درست با همین فهم از ماهیت و رسالت فلسفه مشکل داشت و آن را نه فقط نادرست، بلکه بیهوده و چه بسا خطرآفرین می‌یافت. در کتاب فیلسوف قلب (Philosopher of the Heart)، اثر تحسین‌شده‌ی کلر کارلایل (Clare Carlisle)، مسیری را پی می‌گیریم که کیرکگور دانمارکی را به منتقد تمام‌عیار هگل و دیگر فیلسوفان برجسته‌ی زمانه‌ی خود بدل ساخت.

کارلایل در کتاب فیلسوف قلب هدف دشواری را برای خود تعیین کرده است. او برخلاف بسیاری از کتاب‌های مشابه بر حوزه‌ای مشخص و واحد تمرکز نکرده، بلکه تلاش خود را صرف این کرده که «زندگی» و «اندیشه‌»های سوژه‌ی کتاب خود را توأمان با یکدیگر بررسی کند. و البته که می‌بایست چنین می‌کرده. زیرا مگر نه این‌که اصلی‌ترین آموزه‌ای که سورن کیرکگور به ما عرضه کرده این است که هیچ مرز مشخصی میان زندگی و اندیشه (یا به زبان فلاسفه، میان مسائل انضمامی و انتزاعی) وجود ندارد؟

سورن کیرکگور نابغه‌ای با خلق‌وخویی به‌شدت خاص و منشی کمابیش عجیب و نامتعارف بود. او به‌طور کلی شخصیت ناآرام و مضطربی داشت و به‌ندرت طعم آسایش و فراغت خاطر را می‌چشید. «طناز» و «سرخوش» دو صفت دیگری‌اند که می‌توانیم به قهرمان کتاب فیلسوف قلب منسوب کنیم. کیرکگور از همان ابتدای جوانی خود را درگیر با پرسش‌های ازلی و ابدی یافت، پرسش‌هایی که نه پیش و نه پس از او هرگز و از سوی هیچ انسانی پاسخی قطعی به آن‌ها داده نشده است: تعریف دقیق سعادت و خوشبختی کدام است؟ احساس ناشادکامی در زندگی آدمی حاصل چیست؟ آیا چیزی تحت عنوان حقیقت غایی وجود دارد؟ کدام نوع زندگی برای آدمی شایسته‌تر از نوع دیگر است؛ زندگی متفکرانه و خلوت‌گزینانه، یا زندگی عمل‌گرا در میان مردم؟ از این دو کدام‌یک بیشتر به کار سامان دادن زندگی آدمی می‌آید: دین یا فلسفه؟

پرسش‌های سورن کیرکگور البته پرسش‌های تازه‌ای نبودند، با این همه مسیری که او در پاسخ گفتن به این پرسش‌ها در پیش گرفت، تا حدودی بدیع و کم‌نظیر بود. او طی سال‌هایی که رشد فکری خود را پشت سر می‌گذاشت و نهال نبوغش آرام و پیوسته می‌بالید، به شدت درگیر متون کلاسیک فلسفه و الهیات شد و خصوصاً با دلبستگی‌ای غریب و شوری سودایی به مطالعه‌ی کتاب‌های مقدس یهودیت و مسیحیت پرداخت. این مطالعات پیوسته در کنار تجربیات کوچک و بزرگ او در عرصه‌ی زندگی شخصی، نوعی جهان‌بینی مذهبی را در او شکل داد که البته به‌کل با نگرش مسیحیان زمان خود متفاوت بود. سورن کیرکگور مسیحیت را به مثابه‌ی راه نجات آدمی از سردرگمی روحی و آشفتگی فکری می‌دید؛ دریایی بی‌پایان که تنها با غرق شدن در آن می‌توان به حیات راستین رسید. اما متفکر دانمارکی پیام اصلی مسیحیت را چگونه تعبیر می‌کرد و می‌فهمید؟ پاسخ گفتن به این سوال مشکل است و مستلزمِ مطالعه‌ی دقیق کتاب‌های گوناگون سورن کیرکگور. خواندن کتاب فیلسوف قلب می‌تواند در این مسیر به خواننده‌ی مشتاق کمک کند. با این حال برای فهم تمام‌وکمال اندیشه‌ی کیرکگور گریزی از مواجهه‌ی مستقیم با متنِ نوشته‌های خود او نداریم.

اگر بخواهیم در میان آثار سورن کیرکگور از یک کتاب به عنوان مهم‌ترین اثر و شاهکار فلسفی او یاد کنیم، آن کتاب یقیناً «ترس و لرز» خواهد بود. رساله‌ی داستان‌مانند کوتاهی که شخصیت مرکزی آن ابراهیمِ پیامبر است؛ شخصیتی که کیرکگور از او به عنوان «پدر و شهسوار ایمان» یاد می‌کند و با تعمق در احوال او -چنان‌که در عهد عتیق روایت شده- برخی از اصیل‌ترین آموزه‌های فکری خویش را استخراج می‌کند. از جمله این آموزه که واپسین و اعلاترین ساحت زندگی انسانی زمانی است که به عنوان فرد در پیشگاه خداوند خویش قرار می‌گیرد. معنای دقیق این آموزه در کتاب فیلسوف قلب شرح داده شده است. از موارد جالب توجه دیگری که در این کتاب به آن پرداخته شده، رابطه‌ی عاطفی کیرکگور با دختر جوانی به نام اولسینه است که مدتی نامزد او بود. این رابطه اگرچه به وصال دائمی منتهی نشد، درس‌های عمیقی برای سورن کیرکگور به ارمغان آورد.

کتاب فیلسوف قلب پیشتر با ترجمه‌ی دیگری در کتابراه عرضه شده بود. هر دو ترجمه -یکی از انتشارات کتاب پارسه و دیگری از انتشارات نیماژ- فارسیِ روان و رویکردی وفادارانه به متن اصلی دارند. در پایان بد نیست خاطرنشان کنیم که نویسنده‌ی کتاب پیش رو از صاحب‌نظران حوزه‌ی فلسفه‌ی غرب به شمار می‌رود و آثارش، خصوصاً آثاری که در باب سورن کیرکگور و اندیشه‌های او نگاشته، از مقبولیت فراگیری برخوردارند.

نکوداشت‌های کتاب فیلسوف قلب

• یک بیوگرافی بسیار جذاب که حاصل تحقیقات گسترده‌ی نویسنده است. (تری ایگلتون)
• کلر کارلایل در کتاب فیلسوف قلب، پرتره‌ی مردی را تصویر کرده که همزمان ما را مجذوب و مرعوب می‌سازد. (جولیان باگینی، فایننشال تایمز)
• کتاب فیلسوف قلب درست همان کاری را می‌کند که بهترین زندگینامه‌ها می‌کنند... کارلایل در این اثر ما را به دل دورانی پرتاب می‌کند که سورن کیرکگور در آن می‌زیسته و قلم می‌زده است. (هنری ال. کاریگان، بوک پیج)

کتاب فیلسوف قلب مناسب چه کسانی است؟

علاقه‌مندان به فلسفه‌ی غرب و دوست‌داران مطالعه‌ی بیوگرافی مشاهیر فرهنگی، مخاطبین اصلی این کتابند.

در بخشی از کتاب فیلسوف قلب: داستان زندگی پرفرازونشیب سورن کیرکگور می‌خوانیم

کیرکگور احساسات به‌شدت دوگانه‌ای به مسیحیت دارد و اصطلاح «مسیحیت» را به‌طرز تحقیرآمیزی به‌کار می‌برد. این کلمه‌ی قدیمی به یک توهم مدرن تبدیل شده و شبیه غاری است که سقراط در جمهوری افلاطون توصیف کرده. برای اکثر معاصران او انسان‌بودن در این جهان به‌معنای مسیحی‌بودن در جهان مسیحیت است. آن‌ها خود را مسیحی می‌دانند، همان‌طور که خود را انسان می‌دانند، بدون اینکه حتی به آن فکر کنند. آن‌ها نمی‌دانند که مسیحی‌شدن یک وظیفه است- وظیفه‌ای برای تمام عمر! - همان‌طور که سقراط کشف کرد که انسان‌شدن یک وظیفه‌ی مادام‌العمر است. آن‌ها مبارزات معنوی لوتر، آگوستین قدیس و خود عیسی را فراموش کرده‌اند. در پایان قرن چهارم، آگوستین کتاب اعترافات خود را با دعایی درباره‌ی جست‌وجوی خدا آغاز کرد: «خداوندا، قلب‌های ما بی‌قرار است تا زمانی که در تو آرامش پیدا کنند.» لوتر که سال‌ها به‌عنوان یک راهب آگوستینی زندگی کرده بود، قبل از جدایی از کلیسای روم ایمان را «چیزی زنده و بی‌قرار» می‌دانست، اما اکنون که دین لوتری دیگر یک نیروی برهم‌زننده نیست، بلکه کلیسایی قدیمی است، رسالت اصلی آن به یک بی‌خیالی آرام یا حتی بی‌اعتنایی تبدیل شده است. در این وضعیت سقراطی منتقد نیاز است تا قلب مسیحیان را یک‌بار دیگر بی‌قرار کند و نیاز آن‌ها به خدا را بیدار کند. سؤال‌های کیرکگور حول این موضوعات مطرح می‌شود: دین مسیح را در کجای جهان مسیحیت می‌توان یافت؟ آیا مسیحیان در کلیساها هستند؟ در جلسات برادران موراویا؟ در دانشکده‌ی الاهیات دانشگاه کپنهاگ؟

کیرکگور همچنین متوجه می‌شود که بی‌اعتنایی مسیحیت دانمارک، مانند راحتی کالسکه‌ی درجه یک، آرامشی متناقض است. او معتقد است مردم چنان با مسیحیت- و آداب و رسوم، مفاهیم و آرمان‌هایش- مأنوس شده‌اند و مسیحیت خود را حقیقی می‌دانند که ممکن است به‌زودی مسیحیت واقعی را گم کنند. در این عصر جهان سریع‌تر از همیشه درحال تغییر است. این خطوط راه‌آهن‌ تنها بخشی از آن هستند، اما حرکت معجزه‌آسای مزارع، درختان، زمین‌ها و مناره‌های کلیسا، که از پشت پنجره‌های قطار عبور می‌کنند، حاکی از حرکت قرن به سمت آینده است.

فهرست مطالب کتاب

درباره‌ی نویسنده
پیشگفتار
بخش اول. ماه مه سال 1843: سفر بازگشت
1. زیستنِ پرسش وجود
2. رگینه‌ی من!
3. در مخالفت با فیلسوفان جعلی
4. به‌دنبال خانه‌ی ابراهیم
بخش دوم. 1848-1813، درک زندگی با نگاه به گذشته ممکن است
5. آموختنِ انسان بودن: درس یک
6. «به‌سوی من بیا»
7. تعلیم زیبایی‌شناسانه
8. زندگی‌کردن بدون هیچ دیدگاهی به زندگی
9. سقراط مسیحیت
10. تکرار: فلسفه‌ی جدید زندگی
11. چگونه مضطرب باشیم
12. هزارتوی زندگی
بخش سوم. 1855-1849، زندگی رو به جلو
13. در تضاد با جهان
14. «نظر من این است»
15. نبرد آخر
پس از مرگ کیرکگور
دعا
یادداشت‌ها
نمایه