معرفی و دانلود کتاب طرحی از حافظ

معرفی کتاب طرحی از حافظ

علی دشتی در کتاب طرحی از حافظ، به نقد و تفسیر برخی از اشعار شاعر بلند آوازه، شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی می‌پردازد.

حافظ شاعری‌ست که هر قدر بیشتر روی او تمرکز می‌کنید بیشتر متوجه می‌شوید که هیچ چیز از او نمی‌دانید. به راستی کهکشانی لایتناهی از شناخت و ژرفنگری را می‌توان در او جستجو کرد، صراحت و شفافیت در کلام او آدمی را بدین سو هدایت می‌کند که شعور پنهان پدید آورنده‌ی کائنات و تمام پدیده‌های شگفت‌انگیز، از همین جنس شفاف و کریستالیزه است و اگر می‌خواهی به اسرار و شگفتی‌ها روز به روز بیشتر پی ببری چاره‌ای نداری که از جنس خود او شوی، شفاف، خالص و بی ریا. به همین دلیل بود که تمام عمر این بلند آوازه ملک خرد و اندیشه در مبارزه با ریا، دروغ و تزویر سپری شد.

وقتی قصد در انداختن طرحی نو دارد بدین معنا است که نگرش‌ها، فلسفه‌ها و جهان‌بینی‌ها نتوانسته تا آن زمان روح سرکش و پویای این سالک یگانگی را سیراب کند.

بنابراین آنچنان در تحیر و شگفت‌زدگی این سقف بلند ساده بسیار نقش خیره می‌ماند که بارقه‌هایی از طرح نو در ذهن و جان و روح او نطفه می‌زند. شاید طرح نو همان یافتن طرح وحدانیت در پوست و خون و استخوان آدمی ‌باشد که با زبانی شیوا در قالب عاشق و معشوق یا دلداده و دلبر به زیبایی هرچه بیشتر سناریونویسی می‌شود.

به طور مثال وقتی دلبر و دلداده با هم یکی و یگانه می‌شوند به عبارتی به شعور وحدانیت خواهند پیوست و لیاقت مسلح شدن به نیروی عشق را خواهند یافت.

در سرتاسر اشعار حافظ رد پای وحدانیت و یگانگی را می‌توانید به وضوح ببینید؛ به طور مثال وقتی از زیبایی جمال یار صحبت به میان می‌آید در اصل صحبت از زیبایی نقاش ازل است که با کلک خود و با هنرمندی و دقت هر چه تمام‌تر، زلف و رخ و عارض و قامت یار را طراحی کرده و عاشق را فرا می‌خواند. یا اگر از گل و بلبل و سرو و زیبایی طبیعت صحبت به میان می‌آید، صحبت از طراح پشت صحنه و از زیبایی و جاذبه انسان‌ها و همگرایی و دوستی و مهربانیست که نشان از ذات اقدس الهی دارد.

علی دشتی نیز در این کتاب بیشتر به زوایا و نکات پر پیچ و خم روح سرکش، جاودان، شکوهمند و پویای حافظ پرداخته است.

علی دشتی را بیشتر بشناسیم:

علی دشتی 11 فروردین سال 1276 در کربلا متولد شد. او اندیشمند، روزنامه‌نگار، نویسنده و مترجم، پژوهش‌گر، منتقد ادبی و از اعضای مجلس شورای ملی و مجلس سنای ایران در دوره‌ای از حکومت پهلوی بود. علاوه بر این‌ها دشتی در دوره‌ای سفیر دولت شاهنشاهی ایران در مصر شد.

وی که بالغ بر 40 جلد کتاب به انتشار رسانده در میانهٔ دههٔ هشتاد زندگی‌اش و بعد از انقلاب 57، دستگیر شد. او را بسیار شکنجه کردند و به اتهام نوشتن کتاب بیست و سه سال و نقد اسلام، در دادگاه انقلاب اسلامی به اعدام محکوم نمودند.

در بخشی از کتاب طرحی از حافظ می‌خوانیم:

رواج فوق‌العادۀ حافظ و ارادتی که مردم ایران عموماً به خواجه دارند هنوز برای من سری‌ست غامض.

یکی از ناشرین مطلع عقیده داشت که پس از قرآن کریم دیوان خواجه بیش از هر کتابی در ایران به چاپ می‌رسد. قرائن و امارات مؤید این گفته است. خود من بخاطر دارم در کتابخانۀ پدر و جدم که مرکب بود از کتب فقه، اصول، تفسیر، احادیث، منطق و علوم عربیه و طبعاً همۀ آن‌ها به زبان عربی بود، جز ناسخ‌التواریخ و تاریخ شارل دوازدهم و پطر کبیر ولتر، کتابهای فارسی دیگر وجود نداشت.

از کتب ادبی مخصوصاً دیوان‌های شعر، غیر از حافظ کتابی دیده نمی‌شد. زیرا آن‌ها اهل ادب نبودند و بقدری از شعر بیگانه بودند که اولین دو بیتی رکیک و سخیفی که من در آخر دوران صباوت و اولین روزهای جوانی گفته بودم، چون وزن و قافیه‌ای داشت، هیجانی تولید کرد: قیافۀ عبوث و جدی پدرم از شادی باز و برافروخته شد و شاید بیچاره خیال کرد سعدی یا فردوسی جوانی در خاندان او پای به عرصۀ ظهور گذاشته است؟

خواهرها که به قصد خواندن قرآن سواد پیدا کرده بودند، برای آموختن فارسی فقط اجازه داشتند حافظ را درس بگیرند.

مشاهدات بعدی به من ثابت کرد که خانۀ پدری من مورد استثنائی نبوده است و در اغلب خانه‌های طبقۀ متوسط حافظ بیش از هر کتاب دیگری پیدا می‌شود.

اگر کلیات شیخ این رواج غیر مادی را می‌داشت چندان جای شگفت نبود، زیرا بوستان و گلستان او دستورالعمل زندگی و قالبی است که تمام موضوع‌های اخلاقی متداولۀ عصر در آن ریخته شده و می‌توان آنرا معیار مفاهیم اخلاقی و مقیاس آداب و رسوم زندگی دانست. دیوان غزلیات او که مثل آب های روان شفاف و نشاط‌انگیز است، شرح عواطف بشری و بیان کنندۀ آن چیزی است که در مکنون روح همۀ ما می‌گذرد.

فهرست مطالب کتاب

دیباچه ناشر
دیباچه
1: آغاز
2: حافظ در عالم لفظ
1- حافظ بعد از قرآن
3 شیوۀ سخن حافظ
شیوۀ سخن
مفردات
خرقه
باده به وجوه مختلف
تاویل‌های علیل
میکده، میخانه، خرابات، دیر‌مغان
رند و قلندر
دولت
هما
ملالت
فیض
نقش
پرگار و نقش
واقعه، عافیت
2 ترکیبات خاص
3- تلفیق جمله
یک نمونه دیگر
پیشوای یک سبک
غزل ناب
مقطع‌های غزل
4-مسخ اشعار حافظ
5-حافظ در اوج بلاغت
3: حافظ در جهان اندیشه
1- حافظ در قیافه مسیح
2- بیرون از حصار تعبد
3-حافظ رنج می‌برد
4-عشق و زیبایی
بشر در جستجوی زیبا و کامل
4: هنر حافظ
1-تجلی سه گوینده بزرگ در حافظ
2- زبان سعدی
3- فکر خیام
4- روح مولانا
5: انجام
5- انجام
حافظ در حد اعتدال