معرفی و دانلود کتاب دستگاه راست: راهکارهای متدیک برای ایفاگران موغام «راست»

معرفی کتاب دستگاه راست: راهکارهای متدیک برای ایفاگران موغام «راست»

کتاب دستگاه راست نوشته‌ی عارف بابایف، مجموعه‌ای از راهکارهای متدیک برای ایفاگران موغام راست است که در دست‌یابی به تبحر در این حوزه به آن‌ها کمک می‌کند. در خلال آموزش‌های این کتاب، مخاطبان بیشتر با موسیقی آذربایجانی و دستگاه‌های آن آشنا شده و به خوبی از فعالیت‌های بزرگان این هنر اطلاع می‌یابند. این کتاب می‌تواند منبعی جامع و مناسب برای افرادی باشد که مایلند با موغام در موسیقی آذربایجانی آشنا شوند و به فعالیت در این سبک فولکلور بپردازند.

درباره‌ی کتاب دستگاه راست

موسیقی زبان مشترک میان تمام انسان‌هاست که بدون نیاز به الفبا و لغات و جملات، منظور و احساسات را به شکلی عمیق به مخاطب خود منتقل می‌کند. این هنر نه فقط در جهت سرگرمی بلکه روشی برای آشنا ساختن دیگران با فرهنگ و سرگذشت یک منطقه است؛ از همین رو توجه به موسیقی سنتی و محلی هر منطقه و ملتی، بسیار حائز اهمیت است.

موغامات نوعی موسیقی محلی و فولکلور در آذربایجان است که تاریخچه‌ای بسیار کهن دارد. عده‌ای معتقدند که سرمنشأ این موسیقی به زمان حضرت آدم بازمی‌گردد و از ابتدای خلقت انسان، همراه او بوده است. این هنر گران‌بها سینه‌به‌سینه میان گذشتگان ردوبدل گشته و مانند میراثی ارزشمند به نسل امروز رسیده است. موغامات یکی از اساسی‌ترین رکن‌های موسیقی شفاهی و حرفه‌ای آذربایجان به‌حساب می‌آید که به‌عنوان یکی از میراث‌های فرهنگی توسط یونسکو ثبت شده است. این موسیقی در قالب هفت موغام اصلی دسته‌بندی شده است: راست، سه‌گاه، شور، شوشتر، بیات شیراز، همایون و چهارگاه. موغام راست از نظر قدمت و اهمیت جایگاه بخصوصی در میان موغام‌های دیگر موسیقی آذربایجانی دارد. این موغام تاکنون دچار تغییروتحول خاصی نشده و ساختار اصلی خود را حفظ نموده است.

کتاب دستگاه راست (راست دستگاهی و اونون خواننده یارادیجیلیغیندا ایفاسینا داییر مئوتودیک تووصیه‌لر) نوشته‌ی خواننده‌ی پرآوازه آذربایجانی پروفسور عارف بابایف (Arif Babaiev) است که به شرح راهکارهای متدیک برای ایفاگران موسیقی موغام راست پرداخته است. در این کتاب نویسنده به مخاطبان می‌آموزد که چطور می‌توان با انتخاب غزلی مناسب، بدیع و شاعرانه تأثیری شگرف بر روح و احساسات شنونده گذاشت و چطور می‌توان در این هنر که متشکل از دستگاه‌ها و اجزای متفاوت است به تبحر رسید. یکی از نکات مثبت این کتاب آن است که برای استفاده‌ی راحت‌تر، تمامی نت‌های کتاب توسط مترجم بازنویسی شده‌اند.
در یک فصل جداگانه از کتاب دستگاه راست، نیز بخشی به‌عنوان «برخی نام‌آوران موغامات در جمهوری آذربایجان» قرار گرفته که در خلال آن به معرفی فعالان و بزرگان این حوزه می‌پردازد. از اسامی برخی از این افراد می‌توان به حاجی‌حوسو، بولبول جان، جابار قاریاغدی اوغلو و... اشاره کرد.
برای استفاده از این کتاب بهتر است مخاطبان یک آشنایی کلی با دستگاه‌های موسیقی و موسیقی آذربایجانی داشته باشند تا بهتر متوجه مباحث عنوان شده گردند.
کتاب دستگاه راست به کوشش مجید تیموری‌فر به فارسی ترجمه و توسط انتشارات اختر به چاپ رسیده است.

کتاب دستگاه راست برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به هنر موسیقی، به‌ویژه موسیقی آذربایجانی مناسب و کاربردی خواهد بود.

در بخشی از کتاب دستگاه راست: راهکارهای متدیک برای ایفاگران موغام «راست» می‌خوانیم

میرمحسن آقاشوشنیسکی، فرزند ابراهیم به تاریخ دوازدهم آوریل 1889. م. در روستای هورادیز از توابع شهر شوشا به دنیا آمد. در کودکی والدینش را از دست داد و سرپرستی او را خاله‌ی مهربانش حورزاد به عهده گرفت. حورزاد یکی از بانوان آگاه، باسواد و هنرمند زمانه‌ی خویش محسوب می‌گردید. او در مجالس عروسی بانوان به خوانندگی پرداخته و علاقه‌مندان بسیاری گرد آورده بود. سیّد پیوسته از این زن هنرمند به نیکی یاد کرده، خود را مدیون وی پنداشته و می‌گفت: (خاله‌ی مهربانم صدای ظریف باملاحتی داشت، او به‌محض آگاهی از استعداد و صدای مناسب من، پیشنهاد همراهی در مراسم نموده و بدین ترتیب فوت‌وفنّ خوانندگی را بر من آموخت. حورزاد از ردیف‌های موغامات به‌خوبی آگاهی داشته و اورتاماهور را با مهارت خاصّی ایفا می‌کرد...). سید تحصیلات مقدّماتی را در مدرسه‌ی هورادیز فرا گرفته و علاوه بر تُرکی، زبان‌های فارسی و عربی را نیز تا حدودی آموخت. هنرمند جوان، علاوه بر دارا بودن صدای زیر و قوی، حافظه‌ی خوبی نیز داشت و بیشتر غزل‌های شاعران نامی را ازبر می‌خواند. او به سال 1904. م. طی هنرنمایی در یکی از مجالس با آشقی به نام آلکسان آشنا گردید و با ملحق‌شدن به گروه پرآواز‌ه‌ی وی، ضمن تجربه‌اندوزی به فعالیّت حرفه‌ای پرداخت.

بنابه سفارش عدّه‌ای از ریش‌سفیدان هنردوست محل، سیدعلی شوشنیسکی عموی هنرمند جوان، برادرزاده‌ی خویش را به شهر شوشا از مراکز هنر و ادبیّات قرن 19 ‌بُرد، تا با حضور در مکتب بزرگان هنر به مدارج عالی دست یابد. در این عصر شوشا را کونسرواتوریای آذربایجان می‌نامیدند. در همین دوره، شوشا دارای 95 شاعر و ادیب، 22 موسیقی شوناس، 38 خواننده، 12 نسخه‌بند، 16 حکیم، 19 خطّاط، 5 منجّم، 42 معلّم و بسیاری صاحبان حرفه‌های گوناگون بود. باید گفت که، جابّار قاریاغدی اوغلو اساسی‌ترین نقش را در پیشرفت و تکامل هنر سیدشوشنیسکی عهده‌دار بوده است، سیّد خود می‌گوید: (عمویم با جابّار رفاقت داشت و به طور مداوم در جلسات آواز وی حضور پیدا کرده و مرا نیز به همراه می‌بُرد، ایفاهای جابّار مرا سخت مجذوب می‌کرد و آرزو داشتم روزی همانند او خواننده‌ی بی‌بدیل موسیقی آذربایجان باشم).

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
معرفی مؤلف
دستگاه راست
برخی نام‌آوران موغامات درجمهوری آذربایجان
حاجی‌حوسو
بولبول‌جان
کئچه‌چی اوغلو محمّد
جابّار قاریاغدی اوغلو
اوزئیر حاجی‌بیگ‌اوف
سیّد شوشنیسکی
نمایه