معرفی و دانلود کتاب درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه: معالجه با همدلی و گفت‌وگوی صمیمی

معرفی کتاب درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه: معالجه با همدلی و گفت‌وگوی صمیمی

کتاب درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه: معالجه با همدلی و گفت‌وگوی صمیمی اثر رابرت اف ساکا، به ارائه‌ی راهنمایی سازمان یافته و جامع برای انجام درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه زوجین می‌پردازد.

گوناگونی مشکلات زیستی - روانی - خانوادگی - اجتماعی درمان‌جویان از یک‌ سو و تنوّع دیدگاه‌ها‌ و جهت‌گزینی‌ها در شیوۀ مداخلۀ ارائه دهندگان خدمات سلامت روانی از سوی دیگر در به وجود آمدن شمار گوناگون روش‌های مشاوره و درمان مؤثّر بوده‌ است. امروزه گزینش شیوۀ مداخلۀ درخور از سوی مشاورین، روان‌شناسان و روان‌پزشکان برای حلّ گرفتاری‌ها و مشکلات درمان‌جویان گسترش قابل توجّهی یافته است. ارزش تأثیر ماهیت چالش و مشکل مراجعین در گزینش درست شیوۀ مداخلۀ کارآمد بر متخصّصین پوشیده نیست. دربارۀ اختلالاتی که بر پایۀ مجموعۀ تشخیصی و آماری انجمن روان‌پزشکی آمریکا (DSM) یا دیگر مجموعه‌های مرتبط مشخّص شده‌اند، نتیجۀ کارآزمایی‌های بالینی در تهیۀ فهرست پیشنهادی مداخلات مبتنی بر شواهد و در نتیجه آسان شدن گزینش شیوۀ مداخله کارگر بوده است. پرواضح است که مراجعه به متخصّصین برای معالجۀ اختلالات روان‌شناختی تبیین‌ کنندۀ همۀ دلایل مراجعه به آنان نیست. دامنۀ گرفتاری‌ها و مشکلات فردی و میان فردی که در ضعف عملکرد شخص، زوجین و خانواده‌ مؤثّر هستند بسیار گسترده است. عدم مهارت افراد در الزام برخورداری از زندگی توأم با رضایت فردی و میان فردی دشواری‌ها و مشکلات گوناگونی را پیش می‌آورد که معالجۀ آنان سزاوار گشودگی در گزینش و به کارگیری درمان‌های فراخور و مؤثّر است.

تا اندازه‌ای که به درمان فردی مربوط است، درمان‌های وجودی، متمرکز بر افزایش بینش‌، تغییر رفتار، اصلاح شناخت و مداخلات دارویی، بسته به مهارت درمانگر و به‌کارگیری خردمندانه، در معالجۀ بسیاری از گرفتاری‌ها و مشکلات فردی مؤثّر خواهند بود. همچنین الگوهای گوناگونی برای به‌ کارگیری در مشاوره و درمان گروه، خانواده‌ درمانی و زوج‌ درمانی گسترش‌ یافته و بیشتر آن‌ها بر پایۀ رویکردهای روان‌شناختی اصلی و شناخته‌ شده ساخته شده‌اند. از میان این رویکردها، چنین به نظر می‌رسد که زوج‌درمانی کارآمد، وابسته به استفاده از مداخلاتی است که رابطۀ زوجین به‌عنوان مراجع مقّدم تلقّی شود؛ چه در همۀ جهان بیشتر گرفتاری‌ها و مشکلات زوجین که پای آنان را به پیشگاه متخصّصین ارائه‌ دهندۀ خدمات سلامت روانی می‌کشاند، با کژ کارکردی رابطۀ میان آنان در اندازه قابل توجّهی همبسته بوده و حلّ مسائل، تعارضات و مشکلات رابطه یا دستیابی به بخش بزرگ اهداف درمان یکسان است. درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه ازجمله الگوهای درمان است که بر پایۀ ماهیت گرفتاری‌ها و مشکلات زوجین ساخت‌ یافته و مداخله در راستای بهبود رابطه در رأس کاربست‌ها و اهداف آن قرار دارد.

زوج‌ درمانی متمرکز بر بهبود رابطه، بخشی از برنامۀ بهبود رابطۀ خانواده در درمان خانواده است. گونه‌های دیگر درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه برای والدین و کودکان، نوجوانان و همۀ اعضای خانواده طرّاحی ‌شده است. همۀ این روش‌ها بر ارزش‌های همسانی تکیه‌دارند: گشودگی، روراستی و شفقت. نشان دادن فهم عمیق اهمیّت این ارزش‌ها در این کتاب به عهدۀ دکتر رابرت اف ساکا (Robert F. Scuka) است. همچنین وی گونه‌ای چهارچوب روابط میان فردی را که توسّط درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه ایجاد شده شفّاف کرده است. این چهارچوب در نائل آمدن زوجین به دانش عمیق دربارۀ خودشان، شریک رابطه و تعامل‌های میان آنان نقشی بسیار تعیین‌ کننده به عهده دارد؛ به آنان در اخذ تصمیم‌های دشوار برای تغییر نگرش‌ها و رفتارهای ناکارآمد یاری می‌رساند. این چهارچوب در یاری‌رسانی به آن‌ها در ایجاد رابطۀ توأم با رضایت و برآوردن نیازهای ارتباط نقشی حیاتی دارد.

دکتر اسکیوکا دریافته بسیاری از درمانگران که با مراجعین انفرادی احساس سراسر راحتی دارند از کار با زوجین گریزان‌اند؛ به این دلیل که هنگام نشست‌ها مهار تعامل‌ها از دست‌شان خارج می‌شود. دکتر اسکیوکا در کتاب درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه (Relationship Enhancement Therapy) به‌ طور بسیار ظریف نشان داده که چگونه درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه، این مشکل را می‌زداید. همچنین وی توضیح می‌دهد چگونه درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه موضوع رازداری میان هر کدام از زوجین و درمانگر را در رویارویی با هر کدام از آن‌ها پیش ‌می‌برد. وی توضیح می‌دهد درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه نه‌ تنها مشکلات را می‌زداید چه‌ بسا همچنین استخراج و دستیابی به اهداف مثبت زوجین را فراهم می‌آورد. او اهمیّت نشان دادن همدلی برابر را به هر دو طرف رابطه نشان می‌دهد و با دقّت و تمام و کمال به کار بستن فنون بهبود رابطه مانند زدایشگری و شدن و ضرورت ایجاد شفّافیت عوامل مثبت زمینه‌ساز که متأثّر از تعارض‌ها و مشکلات مدفون شده‌اند را پوشش می‌دهد. او گوش‌ به‌ زنگی و انگیختگی برای تغییر رفتار یک فرد را که هنگام رسیدن درمان متمرکز بر بهبود رابطه به اعتماد جادوئی رخ می‌دهد، توضیح می‌دهد؛ اعتماد جادوئی هنگامی روی می‌دهد که یکی از زوجین با اطّلاع از رنجیدگی خود از رفتار همسرش هم‌زمان دوست داشتن وی را نیز تجربه می‌کند. وی نشان می‌دهد چگونه از پرسشنامۀ روابط در درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه استفاده کنیم و چیزهای دیگری که هر فرد برای دانستن چگونگی بدل شدن به درمانگر مؤثّر در بهبود رابطه بدان نیازمند است.

در بخشی از کتاب درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه می‌خوانیم:

هنگامی‌ که زوجین برای نخستین بار روی مسئله‌ای گفت‌وگو می‌کنند که احتمالاً برای دستیابی به چاره‌ای ویژه 1636، موافقت، یا طرح یک اقدام مستلزم ورود به مرحلۀ دوم است، درمانگر باید به‌ منظور شناسایی زمان مناسب برای ورود به مرحلۀ 2 فرآیند را به گونۀ فعّال موردبررسی قرار دهد. سه نشانگر (شاخص) وجود دارد که آمادگی زوجین را برای ورود به حلّ مشکل/ تعارض اعلام می‌کند. اول، هر شخص همه آنچه را که لازم است دربارۀ احساسات، نگرانی‌ها و امیال خود، دربارۀ مسئلۀ موجود، بیان کند به‌علاوۀ احساس درک شدگی‌اش را بیان کرده باشد. دوم، زوجین دربارۀ آنچه می‌خواهند به موضعی مشترک رسیده باشند. سوم، زوجین به‌گونه‌ای کاملاً طبیعی مهیّای ورود به حالت چاره‌جویی1637 شده باشند.

هنگامی که درمانگر درمی‌یابد که همۀ این شرایط برای کاربردی کردن فراهم آمده است، باید توضیح دهد که این‌ها شاخص‌هایی هستند که زوجین را برای پیشروی به‌سوی مرحلۀ 2 گفت‌وگو محق می‌کنند. سپس درمانگر از هر شخص می‌پرسد که آیا احساس درک شدگی و آمادگی برای ورود به حالت چاره‌جویی می‌کند یا نه. اگر هردوی آنان موافق بودند که احساس درک شدگی کرده‌اند، آنچه را که خواهان گفتنش بودند را گفته‌اند و برای ورود به مرحلۀ چاره‌جویی آماده هستند، درمانگر به آنان کمک می‌کند که گذر به مرحلۀ 2 گفت‌وگوی خود را آغاز کنند. اگر هر یک از زوجین اعلام کند که چیزهای بیشتری دربارۀ احساسات، نگرانی‌ها، یا امیال خود برای بیان کردن دارد، مادامی‌که همه آنچه را که نیاز به گفتنش هست نگفته باشند در مرحلۀ 1 گفت‌وگو باقی خواهند ماند. پس از گفته شدن همه گفتنی‌ها درمانگر گذر به‌ سوی مرحلۀ دوم گفت‌وگو را از سر می‌گیرد.

فهرست مطالب کتاب

سخن مترجمین
پیشگفتار
دیباچه
قدردانی و سپاسگزاری
به‌رسم یادبود
مقدّمه
خاستگاه‌های درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه
تکامل الگوی بهبود رابطه
طرح کتاب
استفاده از منابع و مآخذ در این کتاب
توضیح و شفّاف سازی دو اصطلاح
فلسفۀ من دربارۀ کار با زوجین
بخش نخست. نظریه، روش‌ها و پژوهش
فصل 1. مقدّمه‌ای بر درمانگری متمرکز بر بهبود رابطۀ زوجین
بنیادهای نظری درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه
نقش هیجان در درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه
درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه و نظریۀ نظام‌ها
چهارچوب‌های انجام درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه
مرور مختصر مهارت‌های بهبود رابطه و فرآیند گفت‌وگو
روش‌ها و راه‌کارهای بنیادی در درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه
فنون ویژه در درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه
ارزش‌های تجسّد یافته در الگوی بهبود رابطه
یادداشت‌ها
فصل 2. اعتبار تجربی، کاربرد و تأثیر درمانگری متمرکز بهبود رابطه
خلاصۀ پژوهش مربوط به اعتبار درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه
مطالعۀ گروه مونیخ- یک فرا تحلیل
یک مطالعۀ فرا تحلیلی
جمعیّت‌های مناسب برای به‌کارگیری درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه
محدودیت‌ها
درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه و ارزیابی و درمان خشونت خانگی
الگوی بهبود رابطه با پژوهش جان گاتمن چه ارتباطی دارد
یادداشت‌ها
فصل 3. همدلی عمیق به‌مثابۀ بنیاد درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه
موهبت و چالش همدلی
فهمیدن همدلی عمیق
پاسخ به چالش گاتمن دربارۀ آموزش همدلی در زناشویی درمانگری
دو شیوۀ همدلی
شُدن
یادداشت‌ها
بخش دوّم. آغاز روند درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه
فصل 4. پذیرش بالینی زوجین در درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه
اهداف پذیرش بالینی
اخذ اطّلاعات‌پایۀ مراجع (جمع‌آوری اطلّاعات)
ساختاربندی معارفه و پذیرش در راستای موفّقیّت
اعلام قصد ملاقات جداگانه با هر شخص (به‌تنهایی) در ادامۀ روند کار
شفّاف سازی موضوع رازداری
درخواست مسائل عمده و اهداف مثبت
نشان دادن فهم همدلانه به گونۀ برابر
به‌کارگیری فنّ زدایشگری (در وقت نیاز)
جستجو و استخراج مثبت‌های زمینه‌ساز
آشکارسازی اتّصال عشق- رنج (آشکارسازی احساس دوگانۀ مهرآکین)
به‌کارگیری دوگانه شدن در مواقع اضطرار (وقتی به صلاح باشد)
تدارک مصاحبه‌های جداگانه (انفرادی)
توصیه
خودداری از آموزش (به هنگام نیاز)
تعیین یک قرارداد زمانی غیررسمی (شخصی)
برانگیختن و ساختاردهی تکالیف منزل
توضیح دربارۀ استفاده از پرسش‌نامۀ رابطه
دورنمایی برای گسترش نقش تکالیف منزل در درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه
بخش سوّم. آموزش مهارت‌های محوری درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه و به راه‌اندازی نخستین گفت‌وگوی زوج
فصل 5. جلسۀ نخست پساپذیرش: معرّفی درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه و آموزش مدیریت مؤثّر تعارض
چگونگی روند تصمیم‌گیری
چهارچوب زمان‌بندی‌شده
اهداف جلسۀ اول پساپذیرش
پیگیری تکالیف منزل و جمع‌آوری پرسش‌نامه‌های رابطه
معرّفی و روند پخش نوار صوتی یا CD نمایش بهبود رابطه
آموزش مهارت مدیریت تعارض
پس‌زمینه: زیست‌شناسی طغیان هیجانی
چهار نمایش‌نامه برای به‌کارگیری مهارت مدیریت تعارض
فراهم آوردن مروری مختصر دربارۀ مهارت‌های بهبود رابطه
تکالیف منزل
یادداشت‌ها
فصل 6. دیگرپذیری: آموزش مهارت همدلی
معرّفی مفهوم و چهارچوب یک گفت‌وگوی ساختاریافته
توضیح مقاصد و منفعت‌های همدلی
توضیح مفهوم همدلی و دو مؤلفۀ آن
توضیح دو حالت از همدلی کلامی
مرور دستورالعمل‌های مهارت همدلی
نشان دادن مهارت همدلی
نمونه‌ای از نشان دادن به‌کارگیری حالت همانندساز همدلی توسّط درمانگر
تمرین مهارت همدلی از سوی زوج
قدردانی از همسر و همدلی با قدردانی همسر
تکالیف منزل
فصل 7. ارتباط محترمانه و گفت‌وگوی سازنده: آموزش مهارت‌های ابرازی و مباحثه/ مناظره
شروع همه جلسات بعدی با قدردانی زوجین از یکدیگر
پیگیری تکالیف منزل
توضیح‌ اهداف مهارت ابرازگری
توضیح دو ارزش شکل گرفته در الگوی بهبود رابطه
مرور دستورالعمل‌های مهارت ابرازگری
الگوی چگونگی ابراز آرمانی یک پیام
زوجین یک پیام‌دهی ابرازی آرمانی را تمرین کنند (اگر درمانگر به صلاح می‌داند)
معرّفی فرآیند گفت‌وگوی بهبود رابطه توسّط توضیح اهداف مباحثه/ مناظره
توضیح این‌که هر گفت‌وگو دارای دو مرحله است
مرور دستورالعمل‌های انجام گفت‌وگوی ساختاریافته
مایه‌کوبی ادراک‌ زوجین دربارۀ جانب‌دار بودن درمانگر
توضیح گزینه‌های قابل انتخاب و منطق انتخاب نخستین موضوع (عنوان) گفت‌وگو
تشویق زوجین به استفاده از حالت همانندساز همدلی هنگام گفت‌وگو
شروع نخستین گفت‌وگوی زوجین
معرّفی شیء مورداستفاده جهت تعیین حدود آشکار نقش‌ها در گفت‌وگو
آموزش سخن‌گویی ماهرانه به ابرازگر
آموزش به همدلی کننده برای همدل ماندن و عمیق‌تر شدن در همدل بودن
ملاحظۀ خاص و توأم با احترام به تکلیف منزل
فصل 8. سر گیری گفت‌وگوی اول با استفاده چهارچوب تجربه‌ای
چهارچوب تجربه‌ای
رویکردی مستقیم به آموزش مهارت‌های بهبود رابطه برای سر گیری نخستین گفت‌وگوی زوجین
درآمیختن چهارچوب تجربه‌ای با چهارچوب زمان‌بندی‌شده
فصل 9. اصل مطلب: فرآیند گفت‌وگوی بهبود رابطه در عمل
مربّیگری در سایۀ مراجعین: روش ترجیحی تعامل با زوجین در حین آموزش یک گفت‌وگو در درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه
دیگر نکات لازم دربارۀ چگونگی هدایت گفت‌وگوی زوجین برای درمانگر
تابلوی بالینی 1: گفت‌وگو با هدف غنی‌سازی در یک ازدواج پایدار
تابلوی بالینی 2: گفت‌وگو برای روند یک تجربۀ ضربه آمیز که به لحاظ هیجانی برای هر دو همسر دردناک بوده است
یادداشت
بخش چهارم. آمیختن دیگر مهارت‌های بهبود رابطه در روند گفت‌وگوی زوجین
فصل 10. حفظ خط سیر گفت‌وگوی زوجین: آموزش مهارت تسهیل
توضیح مقصود مهارت تسهیل
توضیح سه کاربرد اصلی مهارت تسهیلگر
مرور دستورالعمل‌های مهارت تسهیل
نشان دادن مهارت تسهیل توسّط به‌کارگیری عبارت یاب بهبود رابطه
ملزم کردن زوجین به تمرین مهارت تسهیل
تکلیف منزل
فصل 11. حصول نتیجۀ بُرد- بُرد: آموزش مهارت حلّ مشکل/ تعارض
بررسی گفت‌وگوی زوجین به‌منظور تعیین زمان مناسب برای ورود به مرحلۀ حلّ مشکل/ تعارض
توضیح چگونگی گذار از مباحثه/ مناظره به‌سوی حلّ مشکل/ تعارض
توضیح اهداف حلّ مشکل/ تعارض
دستیابی به یک توافق یا حل مسئله که برای طرفین رضایت‌بخش باشد
به اجرا درآوردن چاره‌سازی و توافق
ارزیابی و بازبینی راه‌حل‌ها و توافق‌ها
تفاوت میان مشکل قابل‌حل و مشکل مزمن و در موارد مرتبط، احتمال تفاوت‌های جمع‌ناپذیر را مشخّص کنید
آموزش زوجین در طول حلّ مشکل/ تعارض
میان برنامۀ اختیاری بارش ذهنی
تکلیف منزل
فصل 12. چالش‌های تغییر رفتار: آموزش مهارت‌های تغییر خود و کمک به تغییر دیگران
توضیح مقاصد مهارت‌های تغییر خود و کمک به تغییر دیگران
توضیح این‌که تغییر یک فرآیند یادگیری تدریجی است
مرور دستورالعمل‌های اختصاص‌یافته به شخصی که با ایجاد تغییر در رفتار موافقت کرده است
معرّفی مفهوم خود یادآورها
معرّفی مفهوم یادآورهای میان فردی
مرور دستورالعمل‌های در نظر گرفته‌شده برای شخصی که در ایجاد تغییر در رفتار همسرش یاری می‌رساند
تکلیف منزل
تابلوی بالینی 3: به‌کارگیری فرآیند گفت‌وگوی بهبود رابطه (RE) برای تعیین یک شکایت و درخواست برای تغییر در رفتار
فصل 13. آمیختن مهارت‌های بهبود رابطه در زندگی روزمرّه: آموزش مهارت تعمیم
توضیح مقاصد مهارت تعمیم
توضیح سه اصل تعمیم
مرور دستورالعمل‌های مهارت تعمیم
ملاحظات ویژه در مورد به‌کارگیری یک‌جانبه مهارت‌های بهبود رابطه
‌آمیختن به‌کارگیری مهارت‌های بهبود رابطه از سوی یک شخص با دگرگونی معنوی شخصیت انسانی
تکلیف منزل
فصل 14. پاشیدن بذر موفّقیّت بلند مدّت: آموزش مهارت ابقاء
توضیح مقاصد مهارت ابقاء
طرح توصیه‌های کلیدی برای ابقای مؤثّر رابطه
توضیح توصیه‌های کلیدی
چه هنگام زوجین آمادۀ ختم درمان هستند؟
اهمیّت جلسات تقویت‌کننده
واپسین اندیشه‌های وداع
بخش پنجم. به‌کارگیری درمان متمرکز بر بهبود رابطه در درمان معشوق بازی
فصل 15. به‌کارگیری درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه در درمان معشوق بازی
به‌کارگیری ادبیات (پیشینه موضوع) در درمان معشوق بازی
ملاحظات اصطلاح شناختی
ملاحظات ضمنی در فهم و درمان معشوق بازی
حفظ تقدّم جلسات اشتراکی
درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه به‌مثابۀ چهارچوب درمانی ایدئال برای درمان معشوق بازی
یادداشت‌ها
فصل 16. نمونه‌هایی بالینی از به‌کارگیری درمانگری متمرکز بر بهبود رابطه در درمان معشوق بازی
تابلوی بالینی 4: به‌کارگیری همدلی برای کمک به برجسته کردن مسئلۀ محوری رابطه در طول پذیرش بالینی
تابلوی بالینی 5: به‌کارگیری میانجیگری درمانگر برای آموزش لوازم موفّقیّت در درمان به شخص درگیر معشوق بازی
تابلوی بالینی 6: به‌کارگیری جلسات انفرادی در پیوند با جلسات اشتراکی به هنگام درمان یک معشوق بازی
ذیل‌نامۀ واپسن
پیوست‌ها
پرسش‌نامۀ رابطه
عبارت یاب بهبود رابطه
منابع و مآخذ