معرفی و دانلود کتاب جامعه، فرهنگ و سیاست در مقالات و اشعار سه شاعر انقلابى (ایرج میرزا، فرخى یزدى، میرزاده عشقى)

معرفی کتاب جامعه، فرهنگ و سیاست در مقالات و اشعار سه شاعر انقلابى (ایرج میرزا، فرخى یزدى، میرزاده عشقى)

کتاب جامعه، فرهنگ و سیاست در مقالات و اشعار سه شاعر انقلابى (ایرج میرزا، فرخى یزدى، میرزاده عشقى) نوشته‌ی داود علی بابایی، ابتدا شرح کوتاهی درباره زندگی این سه شاعر آزادی‌خواه ارائه داده و سپس به بررسی فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و ادبی آن‌ها و چگونگی برخورد آن‌ها با شرایط زمانه و برخورد زمانه با خواسته‌های آنان پرداخته است.

ایرج میرزا، فرخى یزدى و میرزاده عشقى، از شاعران آزادی‌خواه زمان انقلاب مشروطیت بوده و اشعارشان بیشتر درباره‌ی وطن‌خواهی، آزادی، حکومت ملی، مبارزه با استبداد و دیکتاتوری بوده است. آن‌ها که در زمان استبداد رضاخانی می‌زیستند در انتقاد از اوضاع زمانه و جانبداری از اندیشه‌های آزادی‌خواهانه اشعار طنز، اجتماعی و حتی هجو و نیز مقالات تند انتقاداتی بسیاری نوشته‌اند.

گرچه گفته‌اند سیاستمداران مهمانان تاریخ و اُدبا و هنرمندان میزبانان تاریخ هستند، اما با نگاهی به‌ عملکردها و گفته‌های این سه شاعر انقلابی می‌توان تجزیه و تحلیل کرد که چطور هنوز هم که بیش از هفت دهه از مرگ آنان گذشته است، باز هم مردم آنان را به ‌صورت یک نویسنده و شاعر انقلابی و سیاست‌پیشه که هیچ‌گونه گرایشی به‌ حزب و دسته و گروه سیاسی خاصی نداشته‌اند، می‌شناسند و آن هم به ‌خاطر قلم و شعر و نوشته‌هایشان است که بوی اجتماعی و سیاسی بودن می‌دهد. می‌توان گفت آمیختگی سیاست به‌ ادب و نویسندگی باعث شده ‌است که نام آنان هنوز هم زبانزد خاص و عام باشد و مردم اشعار آنان را سرمشقی برای پیش‌برد مسائل اجتماعی و سیاسی خود قرار دهند.

درباره‌ى ایرج میرزا حرف‌ها و گفته‌ها بسیار زیاد است: بعضى گفته‌اند شعرهاى او جنبه‌ى طنز دارد و همه چیز را با طنز و شوخى به ‌باد هزل و سخره مى‌گیرد. بعضى نیز گفته‌اند که شعرهاى او رکیک و زشت بوده و باید نوجوانان و جوانان از خواندن آن‌ها پرهیز کنند؛ ولیکن بعضى نیز گفته‌اند او داراى شعرهاى سیاسى و اجتماعى وافر است و اگر چه او مشاغل دولتى زیادى داشته است، ولیکن از معانى و مضامین و مفاهیم اشعار او مى‌توان برداشت نمود که ایرج میرزا وابستگى گروهى و حزبى نداشته و همیشه در پى این بوده است که با آزادى در اندیشه و بدون گرایش به ‌دیگران سخن بگوید.

فرخى یزدى نیز شاعر دهن دوخته لقب گرفته است ولى هیچ وقت دهان خود را نبست و در سال‌هاى بسیاری با آشکارى و صراحت و جدیت نوشت و سرود و گفت و رعایت هیچ اگر و امایى را نکرد. میرزاده عشقى هم گرچه حدود 80 سال پیش درباره‌ى فساد اخلاقى و اختلاس در دستگاه حاکمه و عدم آزادى در جامعه به ‌خصوص در مطبوعات سخنان بسیاری گفته است، ولیکن آن‌قدر سخنان او پایدار و سمبولیک است که زمان و مکان و شرایط خاصى را نمى‌طلبد و مى‌توان آن‌ها را بر هر زمان و مکان و شرایط سوار نموده و براى آن مصداقى پیدا کرد.

در بخشی از کتاب جامعه، فرهنگ و سیاست در مقالات و اشعار سه شاعر انقلابى می‌خوانیم:

انتشار سومین دوره‌ى روزنامه‌ى قرن بیستم پس از چهار ماه تعطیل، مجدداً در سال 1303 خورشیدى آغاز گردید ولیکن بیش از یک شماره منتشر نشد و مطالب همین شماره‌ى تاریخى به قتل مرحوم عشقى منتهى گردید. تاریخ انتشار این شماره، هفتم تیر ماه 1303 خورشیدى در قطع کوچک در 8 صفحه بوده و مقالات و اشعارى که در این شماره باعث قتل میرزاده عشقى شده است، عبارتند از: آرم جمهورى، جمهورى سوار، مظهر جمهورى، نوحه‌ى جمهورى که در این کتاب آمده است.

میرزاده عشقى که طرفدار سلطان قاجار و از همفکران سیدحسن مدرس بود، مقالات تندى در روزنامه‌ى قرن بیستم علیه جمهورى رضاخانى نوشت.

در سال 1303 شمسى، یکى از سالیان پر حادثه در تاریخ ایران است. حلول این سال با واقعه‌ى پر سروصداى جمهورى رضاخانى آغاز شد. گرچه این جمهورى 5 روز بیشتر به‌طول نیانجامید ولیکن اشخاص زیادى را طرفدار جمهورى 5 روزه‌ى رضاخانى کرد؛ ولیکن میرزاده عشقى در همین سال به‌دست عمّال رضاخان به‌قتل رسید.

میرزاده عشقى که تحصیل کرده‌ى مدرسه‌ى دارالفنون کشور عثمانى بود، در روز 12 تیرماه 1303 در خانه‌ى خود واقع در سه‌راه سپهسالار، کوچه‌ى قطب‌الدوله هدف گلوله‌ى دو ناشناس قرار گرفت و مجروح گردید و او را به بیمارستان نظمیه انتقال دادند ولى پس از چهار ساعت درگذشت.

فهرست مطالب کتاب

به‌بهانه‌ى پیشگفتار
شرح حال ایرج میرزا
اشعار ایرج میرزا
شکوه‌ى دوستانه از ملک‌الشّعراى بهار
مزاح با یکى از وزیران
در انتقاد از اوضاع کشور
قوام‌السلطنه به‌پیشکار داخلى خود میرزاقاسم خان مى‌گوید
مزاح با ابوالحسن‌خان
سازش روس و انگلیس
خر عیسى
انتقاد از قمه‌زنى
مزاح با یکى از وزیران
مطایبه با مرحوم عبدالحسین آگاهى
در رثاى کلنل محمدتقى خان
انتقاد از مستشاران
در هجو اعتماد التجار اصفهان
وزیران دیدنى
در هجو نصرت‌الدوله
درباره‌ى خلع احمدشاه و جانشینى پهلوى
درباره‌ى رفتن مستوفى‌الممالک و آمدن صمصام‌السلطنه
احمد لاینصرف
مزاح با عبدالحسین صبا
جواب به‌حامى عارف
هجو حاکم
مقالات ایرج میرزا
دو نامه‌ى ایرج به‌وثوق‌الدوله
نامه‌ى اول
نامه‌ى دوم
شرح حال فرخى یزدى
اشعار فرخى یزدى
گزیده‌اى از غزلیات
راجع به قرارداد وثوق‌الدوله (قرارداد اوت 1919)
قطعه
چکامه‌ى وطنى
لرد کرزن عصبانى شده است
اوضاع داخله
چکامه‌ى وطنى
قسمتى از قصیده در انتقاد قرارداد وثوق‌الدوله
تهران آذربایجان
قوام‌السلطنه
ماده‌ى تاریخ، انحلال عدلیه، نقل از جنگ خطى کوهى کرمانى
ایران اسلام
در تشکیل کابینه‌ى مستوفى‌الممالک سروده
عدلیه
مجلس پنجم
کابینه‌ى مشیرالدوله
کابینه‌ى سردار سپه
کابینه‌ى مستوفى‌الممالک
راجع به صندوق آراء
راجع به انتقادى که نسبت به مستشاران امریکایى نموده است
کابینه‌ى مشیرالدوله
راجع به نمایشگاه امتعه‌ى داخله
سقوط کابینه‌ى قوام‌السلطنه
راجع به بازداشت قوام‌السلطنه و محاکمه‌ى او
راجع به کمپانى نفت و اختلاف آن با دولت
به‌مناسبت قتل کلنل محمدتقى خان
راجع به وکلاى مجلس
کابینه‌ى مستوفى‌الممالک
کابینه‌ى مستوفى‌الممالک منظورش بوده
عدلیه
به‌مناسبت قتل مرحوم عشقى سروده
راجع به سردار سپه
راجع به معاون وزارت دادگسترى
خطاب به تاریخ
مسمط وطنى
صندوق انتخابات
وفات محمدعلى شاه
مقالات فرخى یزدى
وضیعت پوشالى
امنیت چیست؟
حکومت فشار
شرح حال میرزاده عشقى
اشعار میرزاده عشقى
جمهورى سوار
مظهر جمهورى... !
نوحه‌ى جمهورى
جمهورى‌نامه
دریغ از راه دور و رنج بسیار!
باور مکن
تصنیف جمهورى
در هجو ضیاءالواعظین
ملت‌فروش
به نام عشق وطن
چشمت کور!
آهن پرنده!
عید خون
خانه‌ى بیگانه!
روش ناپسند
تمثال عشقى
جام عمر
کابینه‌ى نیم‌بند!
اى کلاه نمدى‌ها!
در وصف طبیعت و ذکرى از سیدضیاءالدین طباطبایى
سیاست انگلیس
نمایندگان ریاکار
مخالفت با قرارداد ایران و انگلیس
درد وطن
آبروى دولت
ماستمالى
چه معامله باید کرد؟
زندانى شدن شاعر
چکامه‌ى جنگ
خر تو خر
خرنامه
قهر کردن مؤتمن‌الملک
در لباس دین
دزد پاتختى
در هجو وحید دستگردى
سوگند وکالت
عشق وطن
در صفحه‌ى غرب
در هجو خلخالى
نطق لرد معروف
مهدى کچل
هیکلش چون مردم دربار است!
(غروب) : [د]
عجب دورنمایى دید
صحبت آخرش این بود وز در بیرون شد
این همه واهمه چون رخنه در اندیشه نمود
از سپیدى مه، امواج محن مى‌بارد
در و دیوار مهاباد، به فریاد آمد
هیأتش، تپه‌ى اندوهى بود
صفحه‌اى چند، ز تاریخ قرون پیدا بود
خیالات، مرا بازى داد
حالتى برزخ بیهوشى و هوشیارى بود
در این جهان فانى
مقالات میرزاده عشقى
الفباى فساد اخلاق!
مقاله‌ى اول
مقاله‌ى دوم
مقاله‌ى سوم
مقاله‌ى چهارم
جمهورى قلابى!! در دو مقاله
مقاله اول
مقاله‌ى دوم
جمهورى نابالغ
آدم‌هاى تازه‌کار یا کار براى آدم‌هاى تازه در سه مقاله
مقاله‌ى اول
مقاله‌ى دوم
مقاله‌ى سوم
اسکلت‌هاى جنبنده: وکلاى پارلمان
تازه‌هاى انتشارات امید فردا