معرفی و دانلود کتاب بازشناختی از دانش شناسی

معرفی کتاب بازشناختی از دانش شناسی

کتاب بازشناختی از دانش شناسی نوشته‌ی امیر ریسمانباف و رحمت الله فتاحی، درباره‌ی جنبه‌های نظری علم اطلاعات و دانش‌شناسی می‌گوید و دربردارنده‌ی گفتارهایی است که بر یک زمینه‌ی نظری بنا شده و بیشتر از جنس تحلیل و پرداخت مفهومی است.

کتاب حاضر مشتمل بر ده فصل است که در پنج بخش سازمان یافته‌اند. هشت فصل کتاب تألیفی و دو فصل دیگر ماحصل ترجمه است. امیر ریسمانباف و رحمت الله فتاحی با اعتقاد به اینکه علم اطلاعات و دانش‌شناسی در حال حاضر به سوی تجربه‌ی سطحی از تخصص‌گرایی درون‌رشته‌ای می‌رود و گرایش‌های متمایزی در درون رشته در حال بالیدن و شاخه شاخه شدن هستند، کتاب «بازشناختی از دانش‌شناسی» را در پنج بخش مستقل تدوین کرده‌اند.

امروزه شمول موضوعی علم اطلاعات و دانش‌شناسی به حدی گسترده و پردامنه است که در این کتاب از ده‌ها زیرحوزه و مسأله‌ی قابل طرح، فقط ده مسئله را برای پرداخت مفهومی برگزیده‌اند. از این رو، این کتاب به هیچ عنوان، ادعای جامعیت ندارد و مثلا در زمینه‌هایی چون اطلاع‌سنجی و علم‌سنجی وارد نشده و یا به موضوعات دیگری مانند مدیریت دانش و سواد اطلاعاتی، به طور گذرا پرداخته است.

در بخشی از کتاب بازشناختی از دانش‌شناسی می‌خوانیم:

رویکردهای گوناگون ذهنی و عینی (جهان‌شمول) به شکل تناقض‌آمیزی، مکمل یکدیگر نیز هستند، چرا که از یک سو، آن دانش عینی که هیچ فردی دانا به آن نیست در عمل بی‌معنی است و از طرف دیگر، دانش جهان‌شمول خود فرآوردۀ دانش ذهنی است.

اجازه دهید تا دو نمونۀ فرضی (آقا و خانم جونز)، برگرفته از قلمرو شعر و قلمرو علم را بررسی کنیم. آقای جونز، شاعر است. او هر روز شعری می‌سراید. شعرهایش بازتابی از احساسات، خاطرات، تخیل روشن و دنیای غنی درونی اوست. آقای جونز به طور معمول، اشعارش را در ذهن خود در قالب کلمات سروده و کلمه به کلمۀ اشعارش را به خاطر می‌سپارد. او هرگز اشعارش را مکتوب نمی‌کند. اما یک بار او این کار را انجام داد. وی شعری را بر روی پاره‌ای کاغذ (به عبارت دقیق‌تر بر روی یک دستمال کاغذی) نوشت و سپس دریافت که شعر نوشته شده‌اش تنها ترجمانی خلاصه شده از شعر اصلی درونی اوست. به بیان دیگر، شعر مکتوب او فقط اشاره‌ای است به دنیای غنی درونی او و نه بازتابی راستین و همه جانبه از آن. همچنین او دریافت که هر گاه شعر مکتوبش را می‌خواند، آن را به شکل متفاوتی فهم می‌کند. به ناگاه وی متوجه شد که کلمات نوشته شده، در حکم نشانه‌هایی هستند که افکار و اندیشه‌ها را بازنمایی می‌کنند. او می‌دانست، افرادی که شعرش را می‌خوانند هرگز قادر نخواهند بود تا این اشعار را به همان گونه که او فهم می‌کند، درک کنند. به هر حال، او با خوشحالی به همسرش خانم جونز که یک دانشمند بود، شب بخیر گفت و به رختخواب رفت.

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار
بخش اول: بازشناختی از علم اطلاعات و دانش شناسی
فصل اول: سرشت و زمینه‌های علم اطلاعات و دانش شناسی
فصل دوم: بازتعریف علم اطلاعات: از «علم اطلاعات» به «دانش‌شناسی»
فصل سوم: واکاوی نظری در قلمرو علم اطلاعات و دانش شناسی؛ بین‌رشته‌ای بودن یا چندرشته‌ای بودن؟
فصل 1
سرشت و زمینۀ علم اطلاعات و دانش شناسی
درآمد
دانش شناسی: مفهوم و گستره
شبهۀ این همانی دانش شناسی و معرفت شناسی:
شبهۀ این همانی دانش شناسی و مدیریت دانش
دانش شناسی یا دانش ورزی؟
سرشت دانش شناسی: یک تعریف پیشنهادی
چرایی ترکیب علم اطلاعات و دانش شناسی
چشم انداز تغییر نام رشته
فرجام سخن
منابع
فصل 2
بازتعریف علم اطلاعات: از «علم اطلاعات» به «دانش شناسی»
نگاهی کلی به موضوع
معنای دانش
انواع دانش
دانش ذهنی در برابر دانش عینی
عوالم کارل پوپر
جایگاه هستی شناسانۀ دانش
دانش جهان‌شمول
رویکردهای مکمل
نمادها در برابر معنی
داده، اطلاعات و دانش
قلمرو ذهنی
قلمرو جهان‌شمول
علم اطلاعات
دانش شناسی
نتیجه گیری
References
فصل 3
واکاوی نظری در قلمرو علم اطلاعات و دانش‌شناسی: بین‌رشته‌ای بودن یا چندرشته‌ای بودن
درآمد: سه چهرۀ متفاوت از علم
ریشه‌های پیدایش مطالعات تلفیقی
چندرشته ای، بین رشته ای، فرارشته ای: تعاریف و مفاهیم
هویّت علم اطلاعات و دانش شناسی در متون: بی مبالاتی نظری در متون و ضرورت پرداختن به آن
بررسی متون
نقد پیش زمینه‌های پندار فرارشته‌ای بودن علم اطلاعات و دانش شناسی
نقد آراء طرفداران پندار بین رشته‌ای بودن علم اطلاعات و دانش شناسی
نگاهی دیگر به جنبه‌های بین رشته ایِ علم اطلاعات و دانش شناسی: ماهیّت یا گرایش؟
زمینه‌های پدیداری و رواج پندار بین رشته‌ای بودن علم اطلاعات و دانش‌شناسی
علم اطلاعات و دانش شناسی؛ یک چندرشته‌ای در حال تکوین
نگاهی دوباره به اهمیّت موضوع: بازی با واژگان یا کوششی واقعی؟
فرجام سخن: مقبولیّت گرایش بین رشته‌ای در علم اطلاعات و دانش شناسی؛ آری یا خیر؟
فهرست منابع
* بخش دوم: بازشناختی از تعامل انسان و اطلاعات
فصل چهارم: بررسی روند مطالعات و الگوهای رفتار اطلاع‌یابی با تأکید بر مفهوم دانش
فصل 4
بررسی روند مطالعات و الگوهای رفتار اطلاع‌یابی؛ با تأکید بر مفهوم دانش
درآمد
مروری بر مفهوم دانش
رفتار اطلاع یابی: مفهوم و پیشینه با تأکید بر جایگاه مفهوم دانش در این حوزه
تحلیل گزیدهای از الگوهای اطلاع یابی، با تأکید بر مفهوم دانش
تحلیل روند الگوهای رفتار اطلاع‌یابی
فهرست منابع
* بخش سوم: بازشناختی از مجموعه‌ها و خدمات اطلاعاتی
فصل پنجم: مروری بر تحولات در مدیریت مجموعه‌های منابع اطلاعاتی: بازخورد، تعامل، شراکت
فصل ششم: دگردیسی خدمات اطلاع‌رسانی: از اطلاع محوری تا دانش‌مداری
فصل 5
مروری بر تحولات در مدیریت مجموعه‌های منابع اطلاعاتی: بازخورد، تعامل، شراکت
دانش مجموعه سازی و رویکرد دانشی به گزینش و فراهم آوری منابع کتابخانه‌ها
زیربنای نظری مجموعه سازی؛ از نظام‌مداری تا شخصی سازی
فرجام سخن
فهرست منابع
فصل 6
دگردیسی خدمات اطلاع رسانی: از اطلاع محوری تا دانش‌مداری
درآمد
مفهوم خدمت
مروری بر دگردیسی و سیر تحول تاریخی مفهوم و مولفه‌های خدمت اطلاع رسانی در حرفه
خدمات اطلاع رسانی شخصی سازی شده: مفهوم، مولفه‌ها و ضرورت‌ها
تأملاتی آینده نگرانه دربارۀ فلسفۀ خدمات اطلاع‌رسانی
ملاحظاتی دربارۀ خدمات اطلاع‌رسانی شخصی سازی شده
فرجام سخن
فهرست منابع
بخش چهارم: بازشناختی از سازماندهی اطلاعات و دانش
فصل هفتم: از اطلاعات به دانش: فراپیشینه‌ها و چالش‌های پیش رو در سازماندهی و نمایش جهان کتاب‌شناختی
فصل هشتم: نظریه‌های سازماندهی دانش- نظریه‌های دانش
فصل نهم: سازماندهی دانش: زمینه‌های نظری و عملی
فصل 7
از اطلاعات به دانش: فراپیشینه‌ها و چالش‌های پیش رو در سازماندهی و نمایش جهان کتاب‌شناختی
چکیده
درآمد
فهرست و رفتار جستجوی اطلاعات
بازتعریف و بازطراحی پیشینه‌های کتاب‌شناختی و فهرست‌های کتابخانه‌ای
رویکرد فراپیشینه
چالش‌های ضمنی پیاده سازی مفهوم فراپیشینه
نتیجه گیری
References
فصل 8
نظریه‌های سازماندهی دانش- نظریه‌های دانش
چکیده
1- تعهد هستی شناختی
2- رده‌بندی‌های کتابشناختی در برابر طبقه بندی‌های علمی
3- مبانی معرفت شناختی طبقه بندی‌ها
4- رویکردها به حوزۀ سازماندهی دانش
5- نتیجه گیری
References
فصل 9
سازماندهی دانش: زمینه‌های نظری و عملی
درآمد
مروری بر مفاهیم پایه
سازماندهی اطلاعات یا سازماندهی دانش؟
تعریف‌هایی از مفهوم سازماندهی دانش
رویکردهای شناختی به سازماندهی دانش
سازماندهی دانش در ابزارهای موضوعی
زبان در سازماندهی دانش
سازماندهی دانش در نظام‌های رده‌بندی
آینده سازماندهی دانش
فهرست منابع
بخش پنجم: بازشناختی از کارکرد اجتماعی نهادهای حرفه
فصل دهم: عدالت اجتماعی و کارکرد اجتماعی کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی در جوامع اطلاعاتی
فصل 10
عدالت اجتماعی و کارکرد اجتماعی، کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی در جوامع اطلاعاتی
درآمد
چرا به فلسفه ورزی دربارۀ «کارکرد» کتابخانه‌ها نیاز داریم؟
عدالت و عدالت اجتماعی
پیشینۀ مفهومی جامعۀ اطلاعاتی
دیدگاه‌های انتقادی پیرامون جامعۀ اطلاعاتی
دیدگاه‌های انتقادی مبتنی بر مفهوم شکاف اطلاعاتی
مولفه‌های مفهومی جامعۀ اطلاعاتی
آرمان دسترسی همگانی به اطلاعات در جوامع اطلاعاتی
کارکرد اجتماعی کتابخانه‌ها در جوامع اطلاعاتی
پشتوانۀ استفهامی نظریۀ کارکرد تعادلی کتابخانه‌ها
انگاره‌های حاکم بر نظریۀ کارکرد تعادلی کتابخانه‌ها
جامعۀ آرمانی در نظریۀ کارکرد تعادلی
الزامات تحقّق کارکرد تعادلی کتابخانه‌ها: فناوری و آموزش
کارکرد تعادلی کتابخانه‌ها و اخلاق حرفه ای
تعمیم کارکرد تعادلی به انواع کتابخانه‌ها
رابطۀ کارکرد تعادلی با سایر کارکردهای کتابخانه‌ها
دو پرسش بنیادی از مبانی نظریۀ کارکرد تعادلی کتابخانه‌ها
فرجام سخن
فهرست منابع
کتاب‌شناسی