معرفی و دانلود کتاب باباقاسم نهاوند (آیین‌ها، افسانه‌ها و فرهنگ مردم روستای باباقاسم) جلد اول

معرفی کتاب باباقاسم نهاوند (آیین‌ها، افسانه‌ها و فرهنگ مردم روستای باباقاسم) جلد اول

کتاب باباقاسم نهاوند (آیین‌ها، افسانه‌ها و فرهنگ مردم روستای باباقاسم) جلد اول نوشته محمد ذوالفقاری به معرفی کامل فرهنگ، زبان و مذهب مردم این روستای کهن و تاریخی می‌پردازد و شما را با کلیاتی در مورد تاریخ، جغرفیا، آیین‌ها، مراسم، افسانه‌ها و ادبیات آن منطقه آشنا می‌کند.

درباره باباقاسم نهاوند:

باباقاسم در اصطلاح اهالی آن، باقاسم و در محاورات همسایگان لک زبان (گویش لکی) بُوَه خاسم (بُوَه خاصم) گفته می‌شود و روستایی است کهن که بر روی قلعه‌ی اشکانی در شهرستان نهاوند ساخته شده و مرکز دهستان گاماسیاب می‌باشد.

کلمه‌ی بابا در اصل از زبان کودکان گرفته شده است. بابا به معنی پیر و سالخورده هم کاربرد دارد و نیز بابا عنوان احترام‌آمیزی است برای صوفیان، عارفان و حکیمان که در زمان‌های گذشته متداول بوده مثل باباطاهر همدانی، بابا ممشاد دینوری و... همچنین بابا به فردی اطلاق می‌شده که در رأس گروه یا سازمانی قرار داشته مثل امیربابا، شاه بابا، بیک بابا و باباخان.

بابا در محاوره‌ی رایج افراد کهنسال روستا به پدربزرگ گفته می‌شود و کلمه‌ی کاکه برای پدر بکار می‌رود و امروزی‌ها همچنان کلمه‌ی بابا را برای پدربزرگ‌ها و کلمه آقا را برای پدر استفاده می‌کنند و قدیمی‌ها به بابا، بُوَه می‌گفتند. کلمه قاسم صفت بُوَه بوده، البته و صدالبته نه قاسم بلکه خاسم یا خاصم بوده است. کلمه‌ی خاسم (خاصم) یعنی خاص من که کلیت نام روستا بوده، بُوَه خاصم یعنی پدربزرگ خاص من، پدربزرگ عزیز من، پدربزرگ دوست داشتنی من و بالاخره پدربزرگ ویژه‌ی من.

حدود و ثغور و جغرافیای باباقاسم نیز مانند سایر مناطق جهان و ایران از زمان باستان تاکنون بر اساس استیلای حکومت‌ها و قدرت‌های محلی تابع شرایط زمان خودش بوده است. در حال حاضر باباقاسم از شمال به روستای ده چقایی، از جنوب به کوه گرو، از غرب به روستای جعفرآباد، از جنوب غربی به روستاهای سرخکند و محمودآباد (سالارآباد)، از شرق به روستای نثار و از جنوب شرقی به روستاهای پنبه حیدر، گَرِک و اردشیرآباد محدود شده است.

زبان مردم روستای باباقاسم لری اصیل است و جزو زبان هخامنشیان آمیخته‌ای از زبان‌های کهن لری و لکی می‌باشد.
گویش باقاسمی خاص خودش می‌باشد حتی با فاصله یک کیلومتر تا روستاهای همجوار مثل گَرِک، ده چقایی، جعفرآباد، سُرخکند گویش‌ها بسیار متفاوت است.

کتاب باباقاسم نهاوند مناسب چه کسانی است؟

خواندن این کتاب به کسانی که به تاریخ و جغرافیای ایران و مناطق کم‌تر شناخته‌شده علاقه دارند پیشنهاد می‌شود. باباقاسم علاوه بر این که میراث به جا مانده از اشکانیان را دربردارد، مهد آیین‌ها، افسانه‌ها، بازی‌ها و دیگر اشکال فرهنگی است و هر یک از شما را به طور شگفت‌انگیزی به سمت خود می‌خواند.

در بخشی از کتاب باباقاسم نهاوند می‌خوانیم:

شیرواره عبارت است از آداب شیردوشی و نوبت شیر داشتن در باقاسم و بسیاری از روستاهای نهاوند که روزانه شیر گاو و گوسفند را در دو نوبت صبح و عصر و گاهی در فصل بهار در سه نوبت می‌دوشند.

شیرواره از چند گروه پنج تا هشت نفری که اغلب خویشاوند و یا دوست و همسایه باشند به نوبت شکل می‌گیرد. یکی از زنان که از همه مُسن‌تر است و "سرخیر" نام دارد آشی می‌پزد و تمام هم واره‌ها دور هم می‌نشینند و با شادی و نشاط آش را می‌خورند و پس از نوشیدن چای یادی هم از "شیرواره" سال‌های گذشته می‌کنند.

پس از پیمانه زدن شیرهایشان از طرف فرد سروخیر (کسی که پیشقدم خیر است) که همه‌ی شیرهایشان را برای او آورده‌اند یک دسته شبدر و یا گیاه سبز دیگری داخل "گاودوشه" و یا "دو گوله" می‌اندازد.

دادن گیاه سبز به آن‌ها دو منفعت دارد. یکی این که نشانه‌ی سرسبزی است و دیگری آن که وقتی به خانه‌ی خود بازگشتند علف سبز را جلوی گاو و گوسفندان خود می‌اندازند و معتقدند شیر دامشان زیاد و شیرین می‌شود: «البته هر خوارکی را با عشق و علاقه به هر جانوری خورانده شود باعث شیرینی خواهد بود».

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
مقدمه
فصل اول:کلیات
تبارشناسی قوم لُر
فصل دوم: باباقاسم
نام باباقاسم
روایتی کهن از باباقاسم (باغ سام)
حدود و مرزهای باباقاسم
حدود و ثغور طبیعی باباقاسم
حدود و ثغور باستانی باباقاسم
حدود و ثغور قبل از اصلاحات ارضی
حدود و ثغور فعلی
تپه باستانی باباقاسم
ساکنین روستای باباقاسم
زبان و گویش مردمان باباقاسم
دین و مذهب مردمان باباقاسم
زنان در باباقاسم
فصل سوم: افسانه‌های کهن
افسانه «آفرینش انسان»
افسانه «پرورش فرزند آدمی»
افسانه شعر «بُزَه کَل»
افسانه‌ی جوگوری یا سنگ سولا (سوراخ)
افسانه قله‌ی چهل تن (چهل نابالغان)
افسانه قله‌ی چهل تن (چهل نابالغان) - روایتی دیگر
فصل چهارم: عقاید و باورهای کهن
عقاید و باورهای کهن
فصل پنجم: گاماسیاب و نهرگَبری
نام گاماسیاب (گاماسو)
گاماسیاب در سفرنامه ناصرالدین شاه قاجار
روز چهارشنبه، یازدهم، سراب گاماساب
روز پنجشنبه، دوازدهم، سراب گاماساب
گاماسیاب (گاماسو)
نهرگَبری (جوگوری)
فصل ششم: مراسم با شکوه ازدواج
مراسم با شکوه ازدواج
مقدمات خواستگاری
بله برون
نامزدی (دَسگیرونی)
دعوت از خواستگار
نامزدبازی (دستگیر و بازی)
عقد (نکاح کُنو)
جال نشو (جوان نشان)
حنابندان (حناوَنو)
حناوَنو"خانه‌ی داماد"
حناوَنو خانه‌ی عروس
روز عروسی
ناهار عروسی
عروس بران
چاووشی
دُما گَردو
شام عروس و داماد
شام عروسی
شب زفاف
چاشت داماد
دَس بوسو (بوسیدن دست)
پاتختی
باوون بویین
پاگشا
ختنه سوران (ختنه سورُو)
فصل هفتم: آیین‌های شب چله
شب چله (شوچله)
مراسم شب چله
مکان جشن
کرسی
شوچله سی عروس
گنم شیر
انگور بَن
شوچَر (تنقلات شب چله)
غذای شوچله
سایر خوردنی‌ها برف شیره
خاطرات و سخنوری
چینه چینه (چیستان)
فال حافظ
حنا بستن
فصل هشتم: آیین‌های نوروزی
آیین‌های نوروزی
سبزی انداختن (سوزی وَنِ)
کلوچه پختن (کلوا)
لباس نو
جمعه‌ی آخر سال
شب "اَلِفه"
شوعید
روز گردش
فصل نهم: ضرب‌المثل‌های روستای باباقاسم
ضرب‌المثل‌های روستای باباقاسم
متل مِلیچه اَشی مَشی (روایت باباقاسم)
تمثیل دزد ناشی
فصل دهم: آیین‌های مذهبی
تاسوعا و عاشورای حسینی در روستای باباقاسم
تشکیل هیات فرهنگی
فصل یازدهم: شعرای باباقاسم
حاجی محمد ذوالفقاری
ابیاتی از گرون (گرین)
جمشید قاسمی گودرزی
نگارخانه عشق
شعر گرین (گرو)
عطار گرین (آشیخ مراد)
ابیاتی از شعر وطن
برکه‌ی روستا
«جوانمرد»
خاطره
فصل دوازدهم: دارو و درمان طبیعی و گیاهی
دارو و درمان طبیعی و گیاهی
می‌منایی (مومیایی)
انجیر
پُونَه
غُور کشک (Qour kasak)
گُل هیرو
اِزبووه
بُوسور
فلوُس (Feloos)
شلغم
شاتَرِه
فصل سیزدهم: پوشش گیاهی، درختان و گل‌ها
پوشش گیاهی، درختان و گل‌ها
پوشش گیاهی دیم
پوشش گیاهی آبی
درختان میوه‌ای
درختان غیرمیوه‌ای
گل‌ها
فصل چهاردهم: فرآورده‌های دامی (گاو و گوسفند)
آیین "شیرواره"
طرز تهیه برخی فرآورده‌های شیر گاو و گوسفند
طرز تهیه مایه پنیر
لو
کَرِکه (آغوز)
تووف و کشک
طرز تهیه قره قروت
قوویت (قاووت)
طرز تهیه سمنو
منابع و مآخذ