معرفی و دانلود کتاب آفرینش گذشته‌ی انسان: معرفت شناسی باستان شناسی پلئیستوسن

معرفی کتاب آفرینش گذشته‌ی انسان: معرفت شناسی باستان شناسی پلئیستوسن

رابرت بدناریک در کتاب آفرینش گذشته‌ی انسان به‌‌شیوه‌ای سیستماتیک به بررسی مسائلی پرداخته که رشته‌ی باستان‌شناسی را در دو قرن گذاشته تحت‌تأثیر قرار داده‌اند. او از منظری فلسفی به نقد باستان‌شناسی مبنی بر «علمی بودن» و «بی‌طرفی» گزاره‌های این رشته می‌پردازد.

درباره کتاب آفرینش گذشته‌ی انسان:

رابرت بدناریک (Robert G Bednarik) در کتابی که پیش روی شما قرار دارد، با نگاهی نقادانه به علم باستان‌شناسی، به ویژه باستان‌شناسی عصر یخبندان (پلئیستوسن) می‌پردازد. او تمام اهتمام خود را به کار گرفته تا نشان دهد به‌کاربردنِ واژه‌ی باستان‌شناسی به عنوان علمی واحد و جهانی کوششی بس اشتباه و پوچ است. چرا که اساساً چنین علم واحدی وجود ندارد.

باستان‌شناسان تمام بنیان این رشته را بر دو مدعا بنا کرده‌اند: علمی بودن و بی‌طرفانه بودن روایت‌هایی که بر زمین‌شناسی مبتنی است. این باستان‌شناس نام‌آشنای ایتالیایی در کتاب آفرینش گذشته‌ی انسان (An Epistemology of Pleistocene Archaeology) پیش از هر چیزی به رد این دو ادعا می‌پردازد. چرا که آنی را می‌توان علم نامید که جمله‌ها و گزاره‌هایش دارای دو خاصیت مهم باشند: «ابطال‌پذیری» و «آزمون‌پذیری». و این امری‌ست پذیرفته‌شده در میان تمامی متفکران و باستان‌شناسی فاقد چنین معیارهایی است و نباید علم نامیده شود. با این حساب، جایز نیست روایت‌هایی را که باستان‌شناسان از جوامعی که دیگر وجود ندارند ارائه می‌دهند، روایت‌ها و گزاره‌هایی علمی بنامیم.

در کتاب آفرینش گذشته‌ی انسان مبانی نظری رشته‌ی باستان‌شناسی، با جزئیاتی حساب‌شده و به دقت مورد بررسی قرار می‌گیرد. رابرت بدناریک بر این عقیده است که چیزی به نام «علم باستان‌شناسی» وجود ندارد. بلکه رشته‌های باستان‌شناسی متعدد، و یا به عبارت دقیق‌تر «باستان‌شناسی‌های گوناگونی» داریم که جملگی، درایدئولوژی، اهداف و قیاس‌پذیری با یکدیگر متفاوتند.

بد نیست اشاره کنیم یکی از مسائلی که نگارنده‌ی این اثر به آن می‌پردازد، ایده‌ی «ایدئولوژی استعماری در بطن باستان‌شناسی» است. این مسأله به‌ویژه در رابطه با مناطق غیراروپایی جهان از جمله ایران صدق می‌کند. بدناریک بیان می‌کند که ایدئولوژی اروپایی و آمریکایی باستان‌شناسی را زیر نفوذ خود قرار داده‌اند.

کتاب آفرینش گذشته‌ی انسان مناسب چه کسانی است؟

اگر به حوزه‌ی فلسفه و باستان‌شناسی علاقه‌مند هستید، از کتاب آفرینش گذشته‌ی انسان غافل نشوید.

با رابرت بدناریک بیشتر آشنا شویم:

رابرت جی بدناریک باستان‌شناسی استرالیایی‌ست. او گرچه تحصیلات رسمی ندارد اما در مجلات گوناگونی فعالیت داشته و کتاب‌های بسیاری را به نگارش درآورده است. خوب است اشاره کنیم او عهده‌دار دو مجله‌ی معتبر علمی نیز است.

در بخشی از کتاب آفرینش گذشته‌ی انسان می‌خوانیم:

من به‌عنوان یک معرفت‌شناس باستان‌شناسی به بررسی خاستگاه معرفتی می‌پردازم که باستان‌شناسان باور به تملک آن دارند و ماهیت ذاتی آن را مورد ملاحظه قرار می‌دهم. اگر همین قبیل تحلیل‌ها‌ را در میدان علم انجام می‌دادم، آن را به‌عنوان فراهم‌سازندۀ آزمون سودمند چارچوب‌ها‌ به‌گرمی در آغوش می‌کشیدند. اما در باستان‌شناسی، به‌خاطر وابستگی قابل توجهی که بر مرجعیت دارد، نه تنها از این عطف نظر به‌گرمی استقبال نمی‌شود، بلکه شدیداً برحذر داشته و قهر و غضب بخش قابل توجهی از این رشته را موجب می‌شود. در واقع این امر یکی از جذاب‌ترین جنبه‌های معرفت‌شناختی این عرصه است. با آنکه رویه‌های زیانبار یا تحدیدگر از طریق یک عالمه فعالیت تشویق می‌شود (مثلاً برای آنکه در باشگاه سودآور مشاوران باستان‌شناسی وارد شوید، باید از درون آن نام‌نویسی کنید و یکی از اعضاء آن باشید)، تحلیل‌های نقادانه ناپسند شمرده می‌شوند. ساده آنکه باستان‌شناسی میل به تقابل با معرفت‌شناسی خویش ندارد و تلویحاً اصول شایسته‌سالاری را رد می‌کند.

آیا جامعه، عموم مردم و نهادهای عمومی باید از چنین رشته‌ای حمایت کنند؟ با بررسی محتوا و نیروی سیاسی مبنایی این رشته، جانبداری‌ها‌ و ماهیت نو-استعماری آن، فعالیت‌هایش در تخریب محوطه‌های میراث فرهنگی و امیال تصدی‌گرایانه و ناپاک و فعالیت‌های شکل‌دهنده به تکصدایی در آن، باستان‌شناسی چه مزیتی برای جامعه دارد؟ مجموعه‌های بی‌پایان تقلب‌هایی که در دو سدۀ اخیر روی داده و «تبیین‌» های همواره مجادله‌آمیز گذشته را نمی‌توان مؤلفه‌هایی مجاب‌کننده دانست.

فهرست مطالب کتاب

مقدمۀ نویسنده برای ترجمۀ فارسی
درآمد
نسخه‌های باستان‌شناسی
استعمار جدید در باستان‌شناسی
 [مبانی] باستان‌شناسی پلئیستوسن
اشتباهات باستان‌شناسی
منطق در باستان‌شناسی
فراریخت‌شناسی باستان‌شناسی
پیشامدهای باستان‌شناسی پلئیستوسن
نظام‌های طبقه‌بندی در باستان‌شناسی
نمایه