معرفی و دانلود کتاب ملی شدن صنعت نفت؛ سرآغاز کودتای 28 مرداد: روزشمار و تحلیل محتوایی جراید

معرفی کتاب ملی شدن صنعت نفت؛ سرآغاز کودتای 28 مرداد: روزشمار و تحلیل محتوایی جراید

کتاب ملی شدن صنعت نفت؛ سرآغاز کودتای 28 مرداد نوشته‌ی غلامرضا وطن دوست، مریم شیپری و آفرین توکلی، در دو بخش به بررسی حوادث و ویژگی سال‌های 1320 تا کودتای 28 مرداد 1332 می‌پردازد و در بخش دوم شامل جدول‌هایی است که به صورت روز شمار حوادث پنج سال آخر یعنی سال‌های 1328 تا پایان 1332 را بیان می‌کند.

درباره‌ی کتاب ملی شدن صنعت نفت:

سال‌های 1320 تا 1332 از مهم‌ترین دوران تاریخ معاصر ایران است که با رویدادهایی چون ملی شدن صنعت نفت و کودتای ۲۸ مرداد همراه بود. موضوع نفت که به این دو حادثه منجر شد از سال‌های اولیه این دوران مورد توجه دولت‌ها و مجلس قرار گرفت. رخدادهای تاریخی بهم پیوسته هستند از این رو بررسی و تحقیق در وقایع تاریخی همواره یک مدخل وسیع‌تر زمانی را می‌طلبند.

از آنجایی که کتاب ملی شدن صنعت نفت (The Nationalizing of oil Industry Prelude To The 1953 Coup In Iran) به بررسی سال‌های پرتلاطم 1328 تا1332 می‌پردازد که به نوعی سال‌های بحرانی از دوره اول حکومت محمدرضا‌ شاه پهلوی (1320-1357) را نیز شامل می‌شود، در بخش اول تلاش شده که شاخصه‌های اصلی سال‌های 1320 تا 1332 به صورت معرفی و گاهی توضیحات تفصیلی نوشته شوند.

مطبوعات این دوره بسیار گسترده و متنوع بوده‌اند و نگاهی به اخبار روزنامه‌های میان سال‌های 1328 تا 1332 نکات مهم و اساسی را نشان می‌دهد که در حقیقت دریچه‌ایی به تاریخ ایران در سال‌های ملی شدن صنعت نفت است. این اخبار را می‌توان در گروه‌های بزرگ مثل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی که خودشان را می‌توان به دسته‌های کوچک‌تری تقسیم نمود، دسته‌بندی کرد.

بررسی دقیق مسائل داخلی این سال‌ها نشان می‌دهد که ملی شدن صنعت نفت، هیجانی را در جامعه ایران برای ملی شدن صنایع دیگر در این دوره به وجود آورد از جمله صنعت تلفن و شرکت شیلات. تاسیس شرکت اتوبوسرانی، سندیکای مربوط به آن از اخباری است که در این دوره بسیار پر رنگ هستند.

اصلاح قانون انتخابات در کنار اجرای قانون ملی شدن نفت از مهم‌ترین اهداف دولت مصدق بود. پیوند بسیار عمیق و جالبی که بازار شهر تهران، رونق و یا رکود آن با این مسئله دارد در اخبار چاپ شده به وضوح مشخص است. نرخ کالاها و اقلام اساسی مورد نیاز مردم که در روزنامه‌ی اطلاعات هر هفته دنبال شده است، از نکات بسیار مهمی است که می‌توان وضعیت اقتصادی مردم را از میان این اخبار دریافت.

کتاب ملی شدن صنعت نفت مناسب چه کسانی است؟

علاقه‌مندان به تاریخ معاصر ایران را به خواندن این کتاب دعوت می‌کنیم.

در بخشی از کتاب ملی شدن صنعت نفت می‌خوانیم:

در سوم شهریور 1320 پس از چند هفته مکاتبات رسمی بین دولت ایران و متفقین سرانجام ستاد مرکزی نیروهای انگلیس در خلیج فارس دستور حمله به ایران را صادر کرد. شش روز پس از آن، با پیوستن نیروهای انگلیسی در نزدیکی قزوین به واحدهای ارتش سرخ که در سه ستون نواحی شمالی کشور را تصرف کرده بودند، سراسر ایران به اشغال متفقین درآمد. نیروهای شوروی در شمال و انگلیس‌ها در جنوب مستقر شدند و تهران بین آن‌ها تقسیم شد. از این زمان تا پنج سال بعد، در نوزدهم اردیبهشت 1325، که آخرین نیروهای شوروی از مرزهای شمالی کشور خارج شدند، ایران به پایگاهی برای متفقین تبدیل شد. هرچند یکی از دلایل اشغال ایران آگاهی متفقین از گرایش رضا شاه به آلمان و پیشگیری از قدرتمند شدن نیروهای هوادار این کشور ذکر شده است؛ اما این نظریه را می‌توان توجیهی دانست که بعدها متفقین برای ورود نیروی‌های خود به ایران مطرح کردند، زیرا بر اساس اسناد وزارت خارجه‌ی انگلستان تنها هدف دولت ایران در این زمان تامین نیازهای کشور از سوی انگلیس یا آلمان بود. چنان که آن‌لمتون وابسته خبری سفارت انگلیس در تهران در یاداشت چهار اکتبر خود برای وزیر امور خارجه انگلیس می‌نویسد آلمان‌ها یک خطر بلقوه یا فعال محسوب نمی‌شدند و انگلیس در جستجوی یک بهانه برای ورود به ایران و برقراری ارتباط با روسیه بود.

با استعفای رضاشاه به نفع ولیعهدش و نخست وزیری فروغی و پس از آن سهیلی، سیاست‌های دولت ایران با اهداف متفقین هماهنگ شد. ساختار استبدادی حکومت شانزده ساله‌ی رضا شاه فرو‌ ریخت و شاه جدید نیز نگران از قدرت متزلزل خود تسلطی بر اوضاع نداشت.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
بخش نخست: مروری بر تاریخ دوازده ساله ایران 1320- 1332
بحران دولت‌های ناپایدار
ملی شدن صنعت نفت
جریان‌های فکری و احزاب
کارگران و اتحادیه‌های کارگری
زنان
مطبوعات
پی نوشت‌ها
بخش دوم: روز شمار مطبوعات ایران 1328- 1332
راهنمای جدول‌ها
1328 قرارداد گس _ گلشائیان؛ رویایی مجلس و دولت
1329 ملی شدن صنعت نفت؛ برتری مجلس
1330 نخست وزیری دکتر مصدق؛ انتقال قدرت به دولت
1331 قیام سی تیر؛ رویارویی شاه و نخست وزیر
1332 کودتای 28 مرداد؛ برتری شاه
بررسی تحلیلی جدول‌ها
پی‌نوشت‌ها
کتاب شناسی
نمایه