معرفی و دانلود کتاب مرگ آشنایی: پژوهشی در باب چیستی و ابعاد مختلف تجربه‌های نزدیک به مرگ

معرفی کتاب مرگ آشنایی: پژوهشی در باب چیستی و ابعاد مختلف تجربه‌های نزدیک به مرگ

آیا در پس میرایی انسان و فناپذیری‌اش، حیاتی مبتنی بر نامیرایی و جاودانگی در انتظار ماست؟ کتاب مرگ آشنایی حاصل تلاش‌ها و پژوهش‌های مجتبی اعتمادی نیا سعی دارد به توصیفی از تجربه‌ی نزدیک به مرگ و سفر تجربه‌گران بپردازد. تجربه‌ی نزدیک به مرگ در میان ابنای بشر در تمامی اعصار سابقه داشته و از این جهت الهی‌دانان و فیلسوفان نامدار همواره بخشی از مطالعات خود را به این پدیده اختصاص داده‌اند.

درباره‌ی کتاب مرگ‌آشنایی

گذر از هزارتوی اسطوره و تاریخ، انسان را مایل به پذیرش حقایقی دوگانه درباب زندگی پس از مرگ کرده است. در اساطیر ملل گوناگون در سرتاسر جهان، دنیای پس از مرگ دنیای شگفتی بوده و دریافتن حقیقت هستی مادی مقدور نبوده است مگر با ورود به این جهان ماورایی. در تاریخ نیز هرگاه دست بشریت از برآوردن خواسته‌ای کوتاه بوده یا ظلمی بی‌جواب گذاشته شده، راهی وجود نداشته جز فرا افکندن نتیجه به جهان باقی. با این همه دیدگاه‌های متنوعی که انسان در دالان تاریخ نسبت به مفهوم مرگ و جاودانگی پس از آن داشته است، طبیعی است که پژوهش‌هایی درباره‌ی این موضوع انجام گرفته باشند. مجتبی اعتمادی نیا به گفته‌ی خود از اولین محققانی است که در کتاب مرگ آشنایی، در ایران پژوهشی دانشگاهی درباره‌ی مرگ و تجربه‌ی نزدیک به مرگ (Near-death Experience) انجام داده است.

به طور کلی تجربه‌ی نزدیک به مرگ به تجربه‌ای گفته می‌شود که در اثر حادثه یا سانحه‌ای مانند سقوط از ارتفاع، تصادف یا بیماری اتفاق می‌افتد و فرد با کاهش هوشیاری به این آگاهی نائل می‌آید که مرده است. این تجربه احساسات مختلفی را برای فرد به دنبال دارد و معمولاً با حس رهایی و پذیرش همراه است. تجربه‌گران از قومیت‌ها و ملل مختلف بر اساس تجربه‌ی زیسته‌ی خود گزارش‌های مختلفی از این تجربه ارائه داده‌اند اما وجود نقاط مشترک و تصاویر یکسان در اکثر تجربه‌ها محققان را بر آن داشته است تا تحقیقات جدی‌تری بر این حوزه انجام دهند.

کتاب مرگ‌آشنایی بر مبنای یازده پرسش بنا شده است؛ از جمله: «آیا تجربه‌ی مرگ از الگویی ثابت پیروی می‌کند یا آنکه محتوای آن متأثر از ویژگی‌های شخصیتی، تحصیلی، شغلی، نژادی، اعتقادی، اجتماعی، و فرهنگی تجربه‌گران است؟»، «آیا تجربه‌ی نزدیک به مرگ ماهیتی صرفاً ذهنی دارد یا آنکه ناظر به واقعیت‌های عینی است؟»، «آیا تجربه‌های نزدیک به مرگ نگاهی اجمالی به ساحت پس از مرگ است؟»، «آیا می‌توان این گونه تجربه‌ها را برهانی دال بر حیات پس از مرگ انگاشت؟» و «توصیفات آخرت‌شناسانه‌ی ادیان سامی (یهودیت، مسیحیت، و اسلام) تا چه حد از عهده‌ی تبیین ویژگی‌ها و مؤلفه‌های مختلف تجربه‌ی نزدیک به مرگ برمی‌آید؟» و... مجتبی اعتمادی نیا اساس همت خود را بر پاسخ به این پرسش‌ها بر اساس منابع معتبر دانشگاهی نهاده است.

از نظر این مولف و دیگر پدیدآوران کتاب‌های این حوزه، حوادثی که فرد را در آستانه‌ی دروازه‌ی مرگ قرار می‌دهند، نقطه‌ی عطفی در زندگی تجربه‌گرانند که در نهایت آرامش و معنای بیشتری برایشان به ارمغان می‌آورند. علی‌رغم رنجی که ممکن است بر اثر حادثه بر فرد تحمیل شود، به‌تأیید اکثر آنانی که در معرض این اتفاق قرار گرفته‌اند، این تجربه خوشایند و لذت‌بخش است و دریچه‌های جدیدی را به روی فرد می‌گشاید.

این کتاب در سه فصل با نام‌های «چیستی تجربه‌ی نزدیک به مرگ»، «بررسی نقادانه‌ی تبیین‌های مختلف تجربه‌ی نزدیک به مرگ» و «رهیافت تجربه‌های نزدیک به مرگ در اثبات حیات پس از مرگ» تدوین شده است که از نظر معنایی و ساختاری، منسجم و درهم‌تنیده هستند. نویسنده همچنین در ضمیمه‌ی کتاب، گزارشی از تجربه‌گران ایرانی این تجربه‌ی منحصربه‌فرد ارائه داده است.

کتاب مرگ آشنایی را انتشارات علمی-فرهنگی اولین بار در سال 1397 روانه‌ی بازار کرد.

کتاب مرگ‌آشنایی برای چه کسانی مناسب است؟

اگر پژوهشگر حوزه‌های دین‌پژوهی، مطالعات روان‌شناسی یا جامعه‌شناسی دین هستید، یا اندک کنجکاوی و علاقه‌ای در وجود خود نسبت به این موضوعات احساس می‌کنید، خواندن این کتاب می‌تواند مفید و موثر باشد.

در بخشی از کتاب مرگ آشنایی: پژوهشی در باب چیستی و ابعاد مختلف تجربه‌های نزدیک به مرگ می‌خوانیم

با این حال، هنوز کسی به درستی نمی‌داند که چه عواملی دست‌اندرکارند که موجب می‌شوند فقط بخشی از افرادی که در آستانه مرگ قرار گرفته‌اند ‌تجربه نزدیک به مرگ را گزارش کنند. آیا تجربه‌گران از قابلیت‌های خاصی برخوردارند که توفیقِ از سر گذراندن این تجربه نصیب آنان می‌شود، یا آنکه سایر کسانی که در آستانه مرگ قرار گرفته‌اند نیز این تجربه را از سر گذرانده‌اند و فقط تعدادی از آن‌ها توانایی یادآوری آن را دارند؟ پیچیدگی پژوهش در این حوزه هنوز نیز سؤالات مهمی را پیش روی پژوهشگران باقی گذاشته است.

علاوه بر بررسی‌های رینگ، سایر پژوهش‌ها در باب عوامل احتمالی تأثیرگذار در بروز تجربه حکایت از آن دارد که وقوع تجربه‌ نزدیک به مرگ هیچ ارتباطی با سن فرد، جنسیت، وضعیت تأهل، نژاد، دین، یا باورهای معنوی، طبقه اجتماعی، ‌سطح تحصیلات، درآمد، میزان التزام به کلیسا، تعداد افراد خانواده، و محل سکونت وی ندارد. علاوه بر این، رابطه‌ای میان تاریخچه زندگی فرد، باورها، و نگرش‌های او از یک سو و بهشتی یا جهنمی بودن تجربه از سوی دیگر مشاهده نشده است.

از سوی دیگر، برخی پژوهش‌های میان‌فرهنگی که با هدف بررسی تجربه‌های نزدیک به مرگ در ادوار و اقوام مختلف سامان یافته‌اند نقش عوامل فرهنگی - مذهبی را در نحوه بروز و منظره‌آمیزی تجربه، قابل توجه دانسته‌اند. این نقشِ قابل توجه گاهی ناظر به ساحت «روایت» و «تفسیر» تجربه دانسته شده و گاهی کل محتوای تجربه ملهَم از آن انگاشته شده است.

فهرست مطالب کتاب

سپاس‌گزاری
پیش‌گفتار
فصل اول: چیستی تجربه نزدیک به مرگ
تاریخچه
تعاریف
شاخص سنجش تجربه
گستره مطالعات ناظر به تجربه نزدیک به مرگ
پدیدار‌شناسی تجربه‌های نزدیک به مرگ
الف. ویژگی‌ها
ب. مشابهت‌ها
پ. افتراقات
میزان شیوع تجربه
اقسام تجربه‌های نزدیک به مرگ
الف. الگوی سه‌طبقه مایکل سابوم
ب. الگوی پنج‌طبقه بروس گریسون
پ. الگوی چهارطبقه اِتواتر
ت. الگوی دوطبقه
1. تجربه‌های لذت‌بخش
2. تجربه‌های ناخوشایند
ث. اقسام تجربه بر اساس هویت خاص تجربه‌گران
1. تجربه‌های ناشی از خودکشی
2. تجربه‌های کودکان
3. تجربه‌های نابینایان
4. تجربه‌های ملحدان و لاادری‌گرایان
تأثیرات پسینی تجربه در زندگی تجربه‌گران
الف. تأثیرات فیزیولوژیکی
ب. تأثیرات روان‌شناختی
پ. تأثیرات دینی - اجتماعی
تجربه‌های نزدیک به مرگ در ادوار گذشته
سایر تجربه‌های فراروان‌شناختی مشابه
الف. تجربه‌های بستر مرگ
ب. تجربه‌های ناشی از سیر قهقرایی در هیپنوتیزم
پ. اقسامی از تجربه‌های دینی و عرفانی
ت. تجربه‌های خروج از کالبد ارادی
بررسی عوامل تأثیرگذار در وقوع و منظره‌آمیزی تجربه‌های نزدیک به مرگ
تحولات مفهوم حیات پس از مرگ در ادوار مختلف تاریخ
یادداشت‌ها
فصل دوم: بررسی نقادانه تبیین‌های مختلف تجربه نزدیک به مرگ
تبیین‌های فراطبیعت‌گرایانه
الف. تبیین‌های فراطبیعت‌گرایانه منفی
ب. تبیین‌های فراطبیعت‌گرایانه مثبت
تبیین‌های طبیعت‌گرایانه
الف. تبیین‌های فیزیولوژیکی
1. نظریه تغییر گازهای خون
2. نظریات مبتنی بر اثرات داروها و عملکردهای توهم‌زا
3. نظریات مبتنی بر الگوی شیمی اعصاب
4. نظریات مبتنی بر الگوی آناتومی اعصاب
5. نظریه آگاهی حین بیهوشی
ب. تبیین‌های روان‌شناختی
1. نظریه انتظار
2. نظریه شخصیت‌زدایی
3. نظریه ناخودآگاه جمعی
4. نظریه خاطره تولد
تبیین‌های کوانتومی
نظریه مودی متأخر
رهیافت تجربه‌های نزدیک به مرگ در کشف رابطه ذهن و مغز
بررسی انتقادی
الف. نگاهی کلی به تبیین‌های طبیعت‌گرایانه
ب. مسئله آسیب‌های عمیق مغزی در حین وقوع تجربه
پ. تفاوت الگوهای علّی و متناظر
ت. مشکلات تبیین‌های فراطبیعت‌گرایانه
ث. مسئله سرنوشت‌ساز مشاهدات خارج از کالبد
ج. لزوم ارائه تبیین‌های تلفیقی
یادداشت‌ها
فصل سوم: رهیافت تجربه‌های نزدیک به مرگ در اثبات حیات پس از مرگ
معقولیت مبتنی بر مجموعه‌ای از شواهد و قراین
روایت حداقلی از فرضیه بقا
رهیافت ادیان سامی در تبیین تجربه‌های نزدیک به مرگ
پیشینه رهیافت‌های دینی در تبیین تجربه نزدیک به مرگ
الف. یهودیت
ب. مسیحیت
پ. اسلام
چالش‌های تجربه نزدیک به مرگ در مواجهه با گزاره‌های آخرت‌شناسانه ادیان سامی
یادداشت‌ها
پی‌گفتار
ضمایم
الف. جداول
جدول 11
جدول 12
جدول 13
جدول 14
ب. تصویر
پ. گزارش‌ها (نمونه‌هایی از گزارش تجربه‌های نزدیک به مرگ و خروج از کالبد تجربه‌گران ایرانی)
گزارش 1. تجربه آقای حسن ع.
گزارش 2. تجربه خانم پ. ر.
گزارش 3. تجربه آقای سعید خ.
گزارش 4. تجربه آقای مرتضی ح.
گزارش 5. تجربه آقای عبدالحمید آ.
گزارش 6. تجربه ناشی از خودکشیِ آقای بهنام ر.
گزارش 7. تجربه ناشی از بیهوشیِ آقای محمدحسین ق.
گزارش 8. تجربه‌های آقای محمود ن.
گزارش 9. تجربه خانم بتول ح.
منابع