معرفی و دانلود کتاب مبانی تفکر سیستمی: از مفاهیم تا حلقه‌های علی

معرفی کتاب مبانی تفکر سیستمی: از مفاهیم تا حلقه‌های علی

اگر می‌خواهید در حوزه‌ی کسب‌و‌کار و زندگی فردی خود از ابزاری کارآمد برای تحلیل مسائل گوناگون بهره ببرید و به‌ شکلی نظام‌مند مشکلات کاری و شخصی‌تان را حل کنید، بهترین راه این است که به کتاب مبانی تفکر سیستمی مراجعه کنید و از راهنمایی‌های ویرجینیا اندرسون و لارن جانسون نهایت بهره را ببرید. سادگی زبان، انسجام در بیان مطالب، طرح راه‌کارهای کاربردی و ارائه‌ی چندین مطالعه‌ی موردی، از مزیت‌ها و مشخصه‌های بارز این کتاب حوزه‌ی مدیریت محسوب می‌شوند.

درباره‌ی کتاب مبانی تفکر سیستمی

در هر بخشی از زندگی‌تان، چه در محیط خانوادگی، چه در فضای کاری و چه در دنیایی که پیرامونتان وجود دارد، به‌طور مداوم با انبوهی از مسائلی سروکار دارید که حل کردن آن‌ها مستلزم تعمق و تأمل است. این دسته از مسائل، انواع گوناگونی را دربرمی‌گیرند و به لحاظ میزان اهمیت نیز، طیف متنوعی را شامل می‌شوند. برای اینکه بتوانید به بهترین نحو با چالش‌ها و مسائل روزمره‌ی زندگی خود مواجهه شوید، لازم است از ابزاری کارآمد به نام «تفکر سیستمی» بهره ببرید. تفکر سیستمی موجب می‌شود مسائل و پدیده‌های پیرامونتان را با دید متفاوتی مورد بازبینی قرار دهید و از طریق کشف ارتباط میان امور مختلف، به راه‌حلی مناسب دست پیدا کنید.

فراگیری اصول تفکر سیستمی می‌تواند برای تمامی انسان‌ها سودمند باشد. بااین‌حال، به نظر می‌رسد تاکنون کتاب‌ها و منابع فراوانی در این مورد نوشته نشده‌ است. خوشبختانه یکی از معدود کتاب‌هایی که در این حوزه برای مخاطبان عام نوشته شده، هم‌اکنون در مقابل شما قرار دارد. کتاب مبانی تفکر سیستمی (Systems thinking basics)، نوشته‌ی ویرجینیا اندرسون (Virginia Anderson) و لارن جانسون (Lauren Johnson)، با زبان ساده و به‌صورت نظام‌مند، چگونگی تفکر سیستمی و نحوه‌ی به‌کارگیری آن را به شما می‌آموزد.

تفکر سیستمی بر پایه‌ی این ایده شکل گرفته که تمامی پدیده‌ها در شبکه‌‌ای پیچیده از روابط و سیستم‌ها قرار می‌گیرند. شناخت چنین شبکه‌ای به افراد کمک می‌کند هم جایگاه خودشان و هم نقش پدیده‌ی مورد نظرشان را در این نظام به‌هم‌پیچیده شناسایی کنند. در چنین حالتی، فرد پس از بروز یک مشکل و طرح یک مسئله، با مراجعه به این شبکه، روابطی را که موجب پدید آمدن آن مشکل شده تشخیص داده و راه‌کاری برای حل آن پیدا می‌کند.

یادگیری مطالب این اثر موجب می‌شود تغییرات چشمگیری در طرز تفکر تحلیلی و خطی شما پدید بیاید و در نتیجه بتوانید دنیا و اطرافتان را با عینکی کاملاً متفاوت ببینید. به شما اطمینان می‌دهیم بعد از مطالعه‌ی این کتاب، دیگر هرگز نخواهید توانست مسائل را به همان روش سابق تجزیه و تحلیل کنید.

همان‌طور که اشاره شد، تفکر سیستمی و بهره‌گیری از آن می‌تواند برای تمامی انسان‌ها سودمند باشد. بااین‌حال، مدیران و افرادی که به سبب موقعیت شغلی خود پیوسته با مشکلات ریزودرشتی مواجه می‌شوند، بیش از سایر مخاطبان مورد توجه نویسندگان این اثر بوده‌اند. به‌طور کلی می‌توان گفت مؤلفان اثر حاضر بیشتر به مسائل حوزه‌ی کسب‌و‌کار اشاره داشته‌اند تا مسائل شخصی و خانوادگی. البته نمی‌توان انکار کرد که نکات کتاب پیش‌رو، برای تمامی افراد در هر حوزه‌ای، تا حد زیادی کاربردی و اثربخش خواهد بود.

از ویژگی‌های شاخص کتاب مبانی تفکر سیستمی، می‌توان به سادگی و قابل‌درک بودن آن اشاره کرد. ویرجینیا اندرسون و لارن جانسون، تمامی مطالب و نکته‌های این کتاب را به‌گونه‌ای مطرح کرده‌اند که مخاطبان با هر سطحی از دانش و آگاهی بتواند بدون هیچ مشکلی آن‌ها را مطالعه کنند. از سوی دیگر ترجمه‌ی روان و استادانه‌ی علی سیبویه نیز تأثیر بسیاری بر گیرایی کتاب حاضر داشته است. مزیت دیگر این کتاب به پررنگ بودن جنبه‌ی عملی آن مربوط می‌شود. به عبارت دیگر، نویسندگان تنها به طرح نکته‌های تئوری اکتفا نکرده‌اند، بلکه تمریناتی را نیز برای فراگیری بهتر نکته‌ها و آموزه‌ها عرضه کرده‌اند.

به باور نویسندگان، افراد می‌توانند هنگام استفاده از تفکر سیستمی، ابزار گوناگونی را به کار ببرند. بااین‌وجود، مؤلفان تنها دو مورد از این ابزار را در اثر خود مورد بررسی قرار داده‌اند: نمودارهای رفتار در طول زمان و نمودارهای علّی حلقوی. شرح هر کدام از این‌ها در طی مباحث متنوع این اثر به شما ارائه می‌شود. از آن‌جایی که پژوهش‌ها و نظریه‌های مرتبط با تفکر سیستمی پیوسته در حال تحول و پیشرفت هستند، ویرجینیا اندرسون و لارن جانسون به شما یادآوری می‌کنند که رویکرد و روش معرفی‌شده در این کتاب فقط نمونه‌ای از روش‌های متعددی است که تاکنون شناسایی شده‌اند یا قرار است بعدها معرفی شوند. بنابراین، بهتر است کتاب مبانی تفکر سیستمی را مقدمه‌ای برای مطالعات آتی خود بدانید و پس از پایان کتاب پیش‌رو، بازهم به افزایش اطلاعات خود در مورد تفکر سیستمی ادامه دهید.

خوب است بدانید نویسندگان در بیان مطالب و چینش فصل‌ها هم از اصول تفکر سیستمی بهره گرفته‌اند؛ یعنی فصل‌ها را به‌گونه‌ای تدوین کرده‌اند که هر کدام دنباله‌ی فصل قبلی و کامل‌کننده‌ی مطالب و مباحث آن باشند. بااین‌حساب، بهتر است شما هم فصل‌ها و بخش‌های کتاب را مطابق با ترتیب فعلی آن‌ها مطالعه کنید و فعالیت‌ها و تمرینات آن را به کار بگیرید. انجام این تمرینات به‌صورت گروهی، نتایج بهتری را به دنبال خواهد داشت.

در میان موضوعات مطرح‌شده در کتاب مبانی تفکر سیستمی، این موارد را می‌توان برشمرد: ویژگی‌های سیستم‌ها، ماهیت بازخورد سیستم‌ها، درک سیستم به‌عنوان یک زبان خاص، تشخیص ساختارهای سیستمی، نحوه‌ی فرموله کردن یک مسئله، شناخت متغیرها، بررسی نقاط قوت و ضعف در سیستم‌های پیچیده، بایدها و نبایدهای تفکر سیستمی، تبدیل کردن تفکر سیستمی به‌عنوان یکی از ارکان زندگی روزمره و... .

انتشارات اودیسه، چاپ و نشر این کتاب خواندنی را به عهده داشته و آن را به تمامی علاقه‌مندان آثار حوزه‌ی مدیریت عرضه کرده است.

کتاب مبانی تفکر سیستمی برای چه کسانی مناسب است؟

مخاطبانی که قصد دارند با نحوه‌ی تفکر سیستمی، تجزیه و تحلیل سیستم‌ها و تفکر انتقادی آشنا شوند، از طریق مطالعه‌ی کتاب مبانی تفکر سیستمی، نکته‌های فراوانی را می‌آموزند. همینطور مدیران کسب‌وکار و رهبران سازمان‌ها نکته‌های بسیاری را از این اثر درخواهند یافت.

در بخشی از کتاب مبانی تفکر سیستمی: از مفاهیم تا حلقه‌های علی می‌خوانیم

توجه به تأخیرها بسیار مهم است زیرا آن‌ها می‌توانند یک سیستم را غیرقابل‌پیش‌بینی و تلاش ما را برای کنترل رفتارها دچار مشکل کنند. برای مثال: فرض کنید تقاضای غلات بدون شکر در حال افزایش است و این مسئله منجر به افزایش قیمت این نوع غلات شده است. افزایش تقاضا فرصتی را برای شرکت خوراکی‌های خوب ایجاد می‌کند تا با تولید بیشتر غلات در این قیمت جدید، سود بیشتری کسب کنند. شرکت تصمیم می‌گیرد تا با افزایش ظرفیت تولید غلات خود، از این موقعیت بهره ببرد.

اما برای افزایش، زمان لازم است. طول تأخیر بستگی به این دارد که شرکت خوراکی‌های خوب، چقدر به ظرفیت مورد نیاز خود نزدیک است و چقدر سریع می‌تواند رشد کند. در حین این‌که شرکت درحال‌توسعه است فاصله بین عرضه و تقاضای غلات بدون شکر افزایش می‌یابد و قیمت‌ها حتی بالاتر نیز می‌روند. قیمتِ در حال چرخش و افزایش، شرکت خوراکی‌های خوب و رقبای آن را وادار می‌کند تا ظرفیت تولید خود را حتی بیشتر افزایش دهند.

همان‌طور که عرضه‌ی غلات در حال افزایش هست و به تقاضای بازار نزدیک می‌شود، ‌قیمت‌ها شروع به کاهش می‌کنند. عرضه بر تقاضا فزونی می‌یابد که این مسئله منجر به پایین آمدن بیشتر قیمت‌ها می‌شود. تا این‌جا، شرکت خوراکی‌های خوب و باقی تولیدکنندگان، ظرفیت تولید خود را بیش‌ازحد زیاد کرده‌اند. زمانی‌که قیمت‌ها به‌اندازه کافی افت کردند، غلات بدون شکر حتی بیشتر از پیش برای مشتریان محبوب می‌شود و تقاضا دوباره افزایش یافته ‌و چرخه از اول شروع می‌گردد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
پیش‌گفتار مترجم
برای خوانندگان
چرا تفکر سیستمی؟
چگونه از این کتاب استفاده کنید؟
درباره فعالیت‌های یادگیری
فصل اول: سیستم‌ها چه هستند؟
فصل دوم: تفکر سیستمی چیست؟
فصل سوم: کشف ساختارهای سیستمی: ترسیم نمودارهای رفتار در طول زمان
فصل چهارم: کشف ساختار سیستمی: ایجاد نمودارهای علّی‌حلقوی
فصل پنجم: سیستم‌های پیچیده
فصل ششم: از حلقه‌ها تا اهرم‌ها: به‌کارگیری و تمرین تفکر سیستمی
ضمیمه الف: فعالیت‌های یادگیری تکمیلی
ضمیمه ب: نکات کلیدی فعالیت‌های یادگیری و پاسخ‌های پیشنهادی
ضمیمه پ: جعبه‌ای از ابزارهای تفکر سیستمی
ضمیمه د: الگوهای اساسی سیستمی
ضمیمه ه: واژه‌نامه‌ تفکر سیستمی