معرفی و دانلود کتاب سلف و اوراق سلف: بررسی فقهی اقتصادی به انضمام مباحث اوراق سلف نفتی

معرفی کتاب سلف و اوراق سلف: بررسی فقهی اقتصادی به انضمام مباحث اوراق سلف نفتی

کتاب سلف و اوراق سلف که حامد تاجمیر ریاحی و فرزانه اشعریون قمی‌زاده آن را به رشته‌ی تحریر درآورده‌اند با نگاهی فقهی- اقتصادی به بررسی تاریخچه‌ی عقد سلف و اوراق سلف می‌پردازد و تاثیر آن را بر پویایی و رشد بازار نشان می‌دهد. کاربرد اوراق سلف در عرصه‌ی بورس نفت نیز از دیگر مباحث کتاب حاضر است.

درباره‌ی کتاب سلف و اوراق سلف

حتماً می‌دانید که اوراق سلف از ابزارهای مالی اسلامی به شمار می‌آیند که بر طبق عقد سلف اجرایی می‌شوند. این اوراق در زیرمجموعه‌ی اوراق بهادار اسلامی (صکوک) جای می‌گیرند و نقش پرباری در رونق اقتصاد ایفا می‌کنند. ازاین‌رو حامد تاجمیر ریاحی و فرزانه اشعریون قمی‌زاده سعی دارند در کتاب سلف و اوراق سلف به طور کامل این نوع قرارداد و اوراق را مورد بررسی قرار دهند و مخاطبان خود را با مزایا و کاربردهای آن آشنا کنند.

تا پیش از ابداع صکوک تصور می‌شد که بازارهای اسلامی به دلیل ممنوعیت ربا، قابلیت رشد و پویایی ندارند اما امروزه این ابداع مالی نه تنها باعث توسعه‌ی بازار اسلامی شده، بلکه رشد بانکداری اسلامی را نیز شتاب بخشیده است. به همین سبب، مؤلفان در ابتدا ماهیت صکوک را برای مخاطب روشن می‌سازند و پس از بررسی جایگاه آن در سطح بازار بین‌الملل، قوانین مرتبط با آن را مرور می‌کنند.

حامد تاجمیر ریاحی و فرزانه اشعریون قمی‌زاده سپس به سراغ عقد سلف یا قرارداد سلف می‌روند و علاوه‌بر مرور تاریخچه‌ی آن، از زوایای مختلف آن را برای مخاطب شرح می‌دهند. در فصل سوم کتاب نگاه مؤلفان بر اوراق سلف متمرکز می‌شود و از مباحثی مثل قراردادهای سلف موازی، محدودیت‌ها و مزایای این قرارداد، کاربردهای صکوک سلف و... سخن به میان می‌آورند.

نویسندگان در بخش‌های بعدی به طور کامل تأثیرات شکل‌گیری بازارهای اوراق سلف در جهت مدیریت ریسک و همین‌طور تعامل تولیدکننده با مصرف‌کننده را شرح می‌دهند. آن‌ها در بخش آخر نیز کاربرد اوراق سلف در بورس نفت را به مخاطب نشان می‌دهند و به توضیح و تفسیر مباحث مهمی نظیر مدل عملیاتی سلف موازی نفت، مدیریت ریسک آن، قیمت‌گذاری اوراق سلف نفتی ایران و... می‌پردازند.

گفتنی‌ست که این کتاب با تکیه بر پژوهش‌های بنیادی و جامعی که در حوزه‌ی عقد سلف و اوراق سلف صورت پذیرفته‌اند، به رشته‌ی تحریر درآمده‌ و از بررسی فقهی و دینی آن نیز غافل نمانده است. اثری کاربردی که انتشارات بورس برای چاپ و نشر آن اقدام کرده است.

کتاب سلف و اوراق سلف برای چه کسانی مناسب است؟

اگر در پی منبع مناسبی برای شناخت بهتر بازار اسلامی و آشنایی با اوراق سلف به‌عنوان یکی از مهم‌ترین انواع اوراق بهاردار اسلامی هستید، این کتاب برایتان مفید خواهد بود.

در بخشی از کتاب سلف و اوراق سلف: بررسی فقهی اقتصادی به انضمام مباحث اوراق سلف نفتی می‌خوانیم

در نظام مالی متداول دنیا، بانک‌ها و دیگر مؤسسه‌های اعتباری، واسطه وجوه بوده و به‌طور معمول از راه رابطه حقوقی قرض با بهره، وجوه صاحبان پس‌انداز را جمع‌آوری کرده و از راه همین رابطه حقوقی، آن‌ها را در اختیار متقاضیان وام جهت سرمایه‌گذاری و مصرف قرار می‌دهند. از طرفی در همین نظام، بانک‌های مرکزی به منظور کنترل حجم پول در جریان و نظارت بر فعالیت اعتباری بانک‌ها و دیگر مؤسسه‌های اعتباری از ابزارهای سیاست پولی استفاده می‌کنند. یکی از مهمترین این ابزارها، اوراق قرضه است. بانک‌های مرکزی به منظور قبض و بسط حجم پول از آن استفاده می‌کنند. در کنار بازار پول، بازار سرمایه نیز به منظور تأمین نقدینگی و پوشش ریسک مورد نیاز کارفرمایان و کارآفرینان، با ابداع انواع گوناگون ابزارهای مالی فعالیت دارد. در این بازار نیز اوراق قرضه نقش فعالی در تأمین وجوه مورد نیاز بنگاه‌ها ایفا می‌کنند، ولیکن در نظام پولی اسلام، با توجه به حرمت بهره، بانک‌ها به منظور تجهیز و تخصیص وجوه از عقدهای اسلامی مانند: قرض‌الحسنه، وکالت، مضاربه، مرابحه و سلف استفاده می‌کنند، بانک مرکزی نیز در استفاده از ابزارهای سیاست پولی با محدودیت‌هایی روبه‌رو است. بازار سرمایه نیز برای تأمین مالی طرح‌های سرمایه‌گذاری نمی‌تواند از اوراق قرضه و مانند آن استفاده کند و به همین جهت برای اعمال سیاست پولی در بازار پول و نیز تأمین مالی در بازار سرمایه نیاز به طراحی ابزارهای جدیدی است تا ضمن مشروع ‌بودن، بتوانند هدف‌های این‌دو بازار را تحقق بخشند. این ابزارها که به صکوک شهرت یافته‌اند، در سال‌های اخیر رشد چشم‌گیری داشتند و حتی در کشورهای غیراسلامی نمونه‌هایی از آن مورد توجه واقع شده است. (فراهانی‌فرد، 1388: 3)

فهرست مطالب کتاب

فهرست نگاره‌ها
فهرست جدول‌ها
سخن ناشر
مقدمه مؤلفان
فصل اول: اوراق بهادار اسلامی (صکوک)
1-1. مقدمه
1-2. تعریف ابزارهای مالی اسلامی (صکوک)
1-3. بازار سرمایه در چارچوب اسلامی
1-4. پتانسیل صکوک در توسعه بازار سرمایه اسلامی
1-5. تاریخچه ابزارهای مالی اسلامی (صکوک)
1-6. تقسیم‌بندی صکوک
1-7. کارکردهای ابزارهای مالی اسلامی
1-8. ویژگی‌های اوراق بهادار اسلامی
1-8-1. مالکیت صاحبان اوراق
1-8-2. کیفیت توزیع سود
1-8-3. تضمین اصل سرمایه
1-9. موانع فقهی انتشار و خرید و فروش صکوک
1-9-1. ممنوعیت بیع‌العینه
1-9-2. بیع‌الدین
فصل دوم: عقد سلف
2-1. مقدمه
2-2. تاریخچه عقد سلف
2-3. انواع بیع از جهت زمان پرداخت عوضین
2-3-1. بیع نقد
2-3-2. بیع نسیه‌
2-3-3. بیع کالی به کالی‌
2-4. تعریف سلف
2-5. جواز بیع سلم
2-6. شرایط صحت بیع سلم
2-6-1. ذکر جنس و وصف مورد معامله
2-6-2. تعیین مدت
2-6-3. تعیین مقدار مبیع از نظر وزن و کیل
2-6-4. وجود مورد معامله در هنگام سررسید
2-6-5. قبض ثمن قبل از این که دو طرف از هم جدا شوند
2-7. سلف و استصناع
2-8. بررسی ادله اشتراط پرداخت ثمن در مجلس عقد
2-8-1. بررسى دلایل این شرط (دریافت قیمت در مجلس)
2-9. فروش مبیع سلف قبل از قبض
2-10. عقد سلم از دیدگاه اهل سنت
2-10-1. ویژگی‌های قرارداد سلم معتبر
2-10-2. موضوع سلم
2-10-3. سلم در پول‌های رایج
2-10-4. پرداخت قیمت: سرمایه سلم
2-10-5. شیوه‌ پرداخت
2-10-6. مدت و مکان تحویل
2-10-7. خیار در سلم
2-10-8. اصلاح یا ابطال قرارداد سلم
2-10-9. جریمه برای عدم اجرا
2-10-10. وثیقه، گرویی و بدهی ضامن
2-10-11. فروش کالاهای خریداری شده در سلم
2-10-12. سلم- سناریوهای پس از انعقاد
2-11. منافع و نقش اقتصادی بیع سلم
2-12. سلم روشی برای تأمین مالی توسط بانک‌ها
2-13. راهکارهایی برای بازاریابی کالاهای سلم
2-13-1. قرارداد نمایندگی
2-13-2. سلم موازی
2-13-3. بستن توافق خرید
2-14. معاملات متداول در بورسهای کالا
2-15. پیمان آتی
2-16. وجوه اشتراک پیمان آتی و قرارداد سلف
2-17. وجوه افتراق بین پیمانآتی و قرارداد سلف
2-18. مدیریت ریسک در سلف
2-19. رفتار حسابداری بانک‌های اسلامی در سلم و سلم موازی
2-19-1. ثبت اولیه سلف و سلف موازی
2-19-2. محاسبه در پایان دوره‌ مالی
2-19-3. رسید کالا
2-19-4. اندازه‌گیری ارزش کالا در پایان دوره‌ی مالی
2-19-5. تشخیص نتیجه – دریافت کالا
فصل سوم: اوراق سلف
3-1. مقدمه
3-2. قراردادهای سلف موازی
3-3. محدودیت‌های قرارداد سلف
3-4. مزایای قراردادهای سلف موازی
3-5. کاربردهای صکوک سلف
3-5-1. تأمین مالی بنگاه‌های اقتصادی
3-5-2. جبران کسری بودجه
3-5-3. پوشش ریسک
3-5-4. کشف قیمت
3-5-5. ابزار سیاست پولی برای عملیات بازار باز
3-6. مدل‌های عملیاتی اوراق سلف در دیگر کشورها
3-6-1. مدل عملیاتی اوراق سلف دولت بحرین
3-6-2. تجربه قراردادهای سلف موازی در مالزی
3-7. مدل عملیاتی اوراق سلف (عمومی)
3-7-1. معاملات موجود در مدل عملیاتی اوراق سلف
3-8. بحث‌های فقهی اوراق سلف
3-8-1. انواع معامله و احکام کلی مربوط به هر یک
3-8-2. موانع ابزارسازی قرارداد سلف
3-8-3. بورس‌بازی با اوراق سلف
3-9. راه‌حل‌های مشکل بازار ثانویه اوراق سلف
3-9-1. سلف موازی
3-9-2. واگذاری وکالتی
3-9-3. صلح مبیع سلف
3-9-4. ترکیب سلف موازی با حواله
3-10. مصوبه کمیته فقهی در مورد اوراق سلف
3-11. معیارهای اقتصادی ابزارهای مالی اسلامی
3-11-1. مبانی اقتصاد خرد ابزارهای مالی
3-11-2. مبانی اقتصاد کلان ابزارهای مالی
3-12. آثار و کارکردهای اقتصادی اوراق سلف
3-12-1. گسترش بازار مالی
3-12-2. رشد تولید
3-12-3. گسترش رفاه عمومی
3-12-4. ابزار مناسبی برای سیاست مالی
3-12-5. ابزار مناسبی برای سیاست پولی
3-13. قرارداد سلف موازی در بورس کالای ایران
3-14. قراردادهای سلف موازی سنگ آهن
3-14-1. ویژگی‌ها و مزیت‌های اوراق سلف سنگ آهن دانه‌بندی شده
3-14-2. مدیریت ریسک
3-14-5. فرایند انجام معاملات
3-14-6. تحویل
3-14-7. اختیار خرید و فروش تبعی
3-14-8. سررسید گل گهر
3-14-9. تسویه فیزیکی
3-14-10. تسویه نقدی
3-14-11. خسارت‌ها
فصل چهارم: اوراق سلف نفت
4-1. مقدمه
4-2. مدل عملیاتی سلف موازی نفت
4-3. مدیریت ریسک سلف موازی نفت
4-3-1. مرحله نخست: فروش اوراق سلف
4-3-2. مرحله دوم: تسویه اوراق سلف
4-4. راه‌حل‌های استفاده از اوراق سلف
4-4-1. ترکیب سلف موازی با حواله
4-5. ویژگی‌های سلف موازی با حواله
4-6. ریسک اوراق سلف نفتی
4-7. قیمت‌گذاری اوراق سلف نفتی ایران
4-7-1. خرید و فروش دلاری
4-7-2. خرید و فروش دلاری ریالی
4-7-3. خرید و فروش ریالی
پیوست 1: دستورالعمل اجرایی معاملات سلف استاندارد در بورس کالای ایران
فصل اول. تعاریف و کلیات
فصل دوم. اقدامات پیش از عرضه و عرضه اولیه
فصل سوم. معاملات طی دوره معاملاتی
فصل چهارم. تسویه معاملات
فصل پنجم. بازارگردانی
فصل ششم. تسویه نهایی
فصل هفتم. سایر موارد
پیوست2: دستورالعمل اجرایی عرضه و معامله قرارداد سلف نفت
فصل اول. تعاریف و کلیات
فصل دوم. اقدامات پیش از عرضه و عرضه اولیه
فصل سوم. سفارشات و معاملات
فصل چهارم. تسویه معاملات
فصل پنجم. بازارگردانی
فصل ششم. تحویل فیزیکی و تسویه نقدی
فصل هفتم. سایر موارد
منابع و مآخذ
الف. کتب فارسی و عربی
ب. مقالات، پایان‌نامه‌ها، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها
ج. منابع لاتین