معرفی و دانلود کتاب سفرنامه ناصرخسرو: بر پایه کهن‌ترین نسخه موجود در کتابخانه لکهنو

معرفی کتاب سفرنامه ناصرخسرو: بر پایه کهن‌ترین نسخه موجود در کتابخانه لکهنو

کتاب سفرنامه ناصرخسرو، اثری برجسته در ادبیات فارسی است که توسط ناصرخسرو قبادیانی، شاعر، فیلسوف و جهانگرد قرن پنجم هجری به رشته‌ی تحریر درآمده است. کتابی که می‌خوانید، به کوشش محمدرضا توکلی صابری، بر پایه‌ی کهن‌ترین نسخه‌ی موجود در کتابخانه لکهنو گردآوری شده است. این نسخه‌ی قدیمی با ارائه‌ی منابع معتبر و اطلاعات دقیق از سفر هفت‌ساله‌ی ناصرخسرو، امکان مطالعه و تحقیق را برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ امکان‌پذیر می‌کند.

درباره‌ی کتاب سفرنامه ناصرخسرو

کتاب سفرنامه ناصرخسرو (Safarnama) نه تنها اطلاعات جغرافیایی و فرهنگی ارزشمندی را ارائه می‌دهد، بلکه دیدگاه های فلسفی و دینی ناصرخسرو (Nasir Khusraw) را نیز به نمایش می‌گذارد. ناصرخسرو قبادیانی، یکی از اشخاص برجسته در ادبیات و فرهنگ فارسی بوده است. این فیلسوف بزرگ، طی هفت سال، به شهرهای بسیاری در مناطق مختلف دنیای اسلام سفر کرده و مشاهدات خود را به رشته‌ی تحریر درآورده است. سفر او از مرو آغاز شد و با بازگشت به بلخ پایان یافت. ناصر خسرو طی سفر خود از شهرهایی مانند سرخس، نیشابور، جوین، بسطام، دامغان، سمنان، ری، قزوین و ... گذشته و حتی شهرهایی مانند مدینه، قاهره و اسکندریه را نیز مشاهده کرده است.

سیر و سفر، از ناصرخسرو شخصیتی والامنش ساخت که خوراک اندیشه‌ی خود را از مشاهده‌ی دقیق و نوشتن جزئیات دریافت می‌کرد. ناصرخسرو زندگی مخفیانه و سراسر چالشی را انتخاب کرده بود و فعالیت‌های سیاسی‌اش، باعث شد که از سوی علمای اهل سنت و حکومت وقت، با مخالفت شدیدی مواجه شود. این اندیشمند والامقام در سفرنامه‌ی خود به باورها و خرافاتی اشاره کرده است که میان مردم آن زمان رایج بوده‌اند. وی با نگاه دقیق و انتقادی خود، برخی از این باورها را زیر سؤال برده است. برای مثال ناصرخسرو در بخشی از سفرنامه‌ی خود به باور مردم برخی از مناطق اشاره می‌کند که آب‌های خاصی را مقدس می‌دانستند و معتقد بودند که نوشیدن یا استفاده از آن‌ها می‌تواند بیماری‌ها را درمان کند. او این موضوع را با دیدگاه علمی و دینی خود بررسی کرده است. کتاب سفرنامه ناصر خسرو اطلاعات دقیق علمی را درمورد موضوعات مختلف ارائه داده و خوانندگان را به تفکر و نقد باورهای رایج دعوت می‌کند.

اما چرا کتاب سفرنامه ناصرخسرو به یک اثر مهم در ادبیات ایران تبدیل شده است؟ در پاسخ باید بگوییم که ویژگی‌های منحصر به فرد در محتوا و سبک نوشتاری این اثر، آن را به یکی از منابع ارزشمند تاریخی، فرهنگی و ادبی تبدیل کرده است. جزئیات تاریخی دقیقی که در این کتاب ارائه می‌شود، می‌تواند منبعی معتبر برای مطالعه‌ی تاریخ جهان اسلام باشد. سفرنامه‌ی ناصرخسرو یکی از اولین نمونه‌های مستندنگاری در ادبیات فارسی است و همین موضوع آن را از دیگر آثار تاریخی متمایز می‌کند.

از مهم‌ترین ویژگی‌های کتاب سفرنامه ناصرخسرو، می‌توانیم به نثر اعجاب‌انگیز آن اشاره کنیم. ناصر خسرو قبادیانی لحنی ساده و قابل فهم داشته تا تمامی خوانندگان بتوانند از آموزه‌های او بهره‌مند شوند. توجه به جزئیات و ارائه‌ی توصیفات دقیق، از دیگر ویژگی‌های قلم ناصرخسرو است. وی در سفرنامه‌ی خود، توصیفات کاملی از مکان‌ها، اتفاق‌ها و شرایط مختلف ارائه می‌دهد و به این ترتیب تصویر واضحی از مشاهدات خود در ذهن خوانندگان می‌سازد.

استفاده از طنز و انتقاد اجتماعی، ویژگی جالب توجه قلم ناصر خسرو است که عمق نگرش و تحلیل اجتماعی او را نشان می‌دهد. در واقع سبک نوشتاری ناصرخسرو، انعکاسی از دیدگاه‌های فلسفی و اعتقادی او است. او در آثار خود به موضوعات معنوی، دینی و اخلاقی پرداخته و خواننده را به تفکر و اندیشه دعوت می‌کند. این نسخه‌ی معتبر از کتاب سفرنامه ناصرخسرو، توسط محمدرضا توکلی صابری گردآوری شده و به همت انتشارات علمی و فرهنگی، در اختیار شما عزیزان قرار گرفته است.

کتاب سفرنامه ناصرخسرو برای چه کسانی مناسب است؟

علاقه‌مندان به متون ادبی کهن، سفرنامه و کتب تاریخی، از مطالعه‌ی کتاب سفرنامه ناصرخسرو لذت خواهند برد. پژوهشگران رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی نیز می‌توانند از این کتاب به‌عنوان یک منبع معتبر و شناخته‌شده برای پژوهش‌های خود استفاده کنند.

در بخشی از کتاب سفرنامه ناصرخسرو: بر پایه کهن‌ترین نسخه موجود در کتابخانه لکهنو می‌خوانیم

مؤید که می‌دانست دیری نمی‌گذرد که مردم عوام به خانه‌اش حمله کرده، او را از بین می‌برند، شبانه از شیراز فرار کرد و پس از تحمل سختی‌های فراوان در سال 438 هجری قمری به مصر رسید که تازه در حدود یک سال از سفر ناصرخسرو گذشته بود و او در شامات بود. مؤید در آنجا نیز با یکی از وزیران خلیفه و سپس وزیر اصلی آشنا شد، ولی با این‌که آن‌ها در ظاهر به او احترام می‌گذاشتند، اما درخواست او را برای ملاقات با خلیفه اجرا نمی‌کردند، زیرا با شناختی که از او داشتند می‌ترسیدند او جای آن‌ها را بگیرد. سرانجام، در پی کشته شدن وزیر اصلی، او به حضور خلیفه می‌رسد و به‌سرعت مقامش در نزد خلیفه بالا می‌رود. به طوری که خلیفۀ فاطمی به او لقب «داعی‌الدعاة» را، که بزرگ‌ترین شغل در دربار خلفای فاطمی بود می‌دهد و ریاست دارالعلم را به او واگذار می‌کند که بزرگ‌ترین مرکز تعلیم و تعلم در زمان فاطمیان بود.

مؤید چنان المستنصربالله را شیفتۀ خود می‌کند که المستنصر شعری دربارۀ او می‌گوید.

از این‌جا به بعد او وارد یک رشته زد و بندهای سیاسی با امرای محلی، از دمشق تا حلب و موصل، می‌شود و به این شهرها می‌رود و از آن‌ها برای خلیفۀ فاطمی بیعت می‌گیرد و سپاهیان آن‌ها را تحت فرماندهی ارسلان بساسیری متحد کرده، و به جنگ طغرل سلجوقی به رهبری قتلمش، پسرعموی طغرل، می‌فرستد. در این جنگ سپاه طغرل شکست خورده، ارسلان بساسیری بغداد را فتح می‌کند و در آن شهر و شهرهای دیگر عراق خطبه به نام خلیفۀ فاطمی می‌خواند. سلطۀ او بر بغداد یک سال بیشتر طول نمی‌کشد و سرانجام طغرل بر بغداد مسلط می‌شود و دوباره خلیفه را بر مسند خلافت می‌نشاند. مؤید شرح مفصل همۀ این ماجراها را در زندگی‌نامۀ خود به نام السیرةالمؤیدیه نوشته است. او تا پایان مرگش در سال 470 هجری در قاهره می‌زیست و در دارالعلم آنجا به تدریس مشغول بود.

فهرست مطالب کتاب

سخن نویسنده
درآمد
دیباچه: نسخه‌های خطی و چاپی سفرنامه ناصرخسرو و ترجمه‌های آن
کهن‌ترین نسخۀ سفرنامه
ترجمه‌های سفرنامه ناصرخسرو
ترجمۀ انگلیسی
ترجمۀ فرانسه
ترجمۀ عربی
مشخصات کلی شش نسخۀ سفرنامه
بعضی تفاوت‌ها و تشابه‌های نسخه‌ها
تغییرات نابجا و غیرمنطقی در متن
تغییرات بجا و لازم و منطقی در متن
تغییرات اشتباه و غیرمنطقی در متن
نمودار تبارنامۀ نسخه‌های سفرنامه
نُه نسل فاصلۀ زمانی و نُه بار نسخه‌برداری
زندگی‌نامۀ ناصرخسرو از زبان ناصرخسرو
تولد و جوانی ناصرخسرو
سیما و اندام ناصرخسرو
تحصیلات ناصرخسرو
زندگی ناصرخسرو تا پیش از دیدن رؤیا
انقلاب روحی
سفر حج
اقامت در مصر
دعوت آشکار و تبلیغ
فرار به یمگان و زندگی در تبعید
شکایت از روزگار و حسرت از تغییر اوضاع و احوال
جهان‌بینی
فلسفه و کلام
سیاست
اعتقادات دینی
مذهب
شعر و شاعری
پایان زندگی در یمگان
آثار ناصرخسرو
1. سفرنامه
2. دیوان اشعار
3. زادالمسافرین
4. روشنایی‌نامۀ منظوم
5. روشنایی‌نامۀ منثور
6. سعادت‌نامه
7. وجه دین
8. جامع‌الحکمتین
9. گشایش و رهایش
10. غرایب‌الحساب و عجایب‌الحُسّاب
11. خوان‌الاخوان
12. بستان‌العقول
13. مصباح و مفتاح
14. دلیل‌المتحیرین
کتاب‌های دیگری که نسخه‌ای از آن‌ها در دست نیست
کتاب‌های دیگر
چند نکته دربارۀ تصحیح سفرنامه ناصرخسرو
متن سفرنامه ناصرخسرو
واژه‌نامه
نام‌ها و جای‌ها
واژه‌ها و عبارت‌های عربی
منابع