معرفی و دانلود کتاب دیوان مم و زین احمد خانی به انضمام تحلیل و بررسی آن

معرفی کتاب دیوان مم و زین احمد خانی به انضمام تحلیل و بررسی آن

احمد خانی در کتاب دیوان مم و زین احمد خانی به انضمام تحلیل و بررسی آن، شاهنامه‌ای مشهور، تلخ و عاشقانه خلق کرده است که بی‌شک می‌توان آن را جزئی از تاریخ واقعی کردها دانست.

پادشاهی کُرد در جزیره بوتان فرمانروایی می‌کرد. او دو خواهر مانند پریان بهشتی داشت، یکی نامش «ستی» و دیگری «زین» بود. در دربار پادشاه دو جوان رشید و زیبا به نام‌های «تاج الدین» و «مه م» خدمت می‌کردند.

تا این ‌که روزی در مراسم نوروزی که همه به میان طبیعت می‌رفتند، تاج الدین و مه م که لباس مبدل دخترانه به تن کرده بودند چشمشان به دو فرشته در لباس پسرانه می‌افتد و متوجه می‌شوند که آن دو پسر نیستند. آن‌ها از همانجا وابسته هم می‌شوند و انگشترهای خود را عوض می‌کنند.

تاج الدین و مه م در نهایت تصمیم به خواستگاری از این دو دختر پری چهره می‌گیرند؛ ابتدا تاج الدین چون بزرگ‌تر است به خواستگاری می‌رود. پادشاه با وصلت تاج الدین و ستی موافقت و جشن باشکوهی برگزار می‌کند. اما غلام بد ذات پادشاه به او می‌گوید تاج الدین دامادت، هم چشم طمع به تخت شما دارد هم می‌خواهد زین را برای مه م بگیرد. این موضوع پادشاه را خشمگین کرده و قسم می‌خورد هر کس برای مه م به خواستگاری بیاید گردنش را می‌زند؛ این جریان سرآغاز فاصله و جدائی میان مه م و زین است.

احمد خانی از نویسندگان، شاعران و فیلسوفان بزرگ کرد زبان است که در هکاری در شمال کردستان یا شرق ترکیه کنونی به دنیا آمده و بعدا از دغوبایزید به ریتکان مهاجرت کرده است. مم و زین (Mem and Zin) یکی از مشهور‌ترین داستان‌های عاشقانه اوست که سبب شد تا با سرودن این مجموعه و استفاده از درون مایه ملی در شعرهایش در ادبیات کردی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شود.

سعدالله مجیدی مترجم مم و زین، این کتاب را مساوی با شاهنامه فردوسی و ایلیاد و اودیسه هومر یونانی می‌داند. دیوان مم و زین احمد خانی تا کنون چندین بار و در کشور‌های مختلف همچون استانبول، شام، بغداد، مسکو، برلین، قاهره، تهران و … چاپ و منتشر شده است.

خانی به زبان‌های کردی، فارسی و عربی مسلط بود و در سال 1683 میلادی یک فرهنگ عربی - کردی به اسم «نوبهار» برای کمک به کودکان عربی‌آموز نوشت. او در شهر دغوبایزید در ترکیه درگذشت و مزار او به نام تربت خانی زیارتگاه مردم است.

در بخشی از کتاب دیوان مم و زین احمد خانی می‌خوانیم:

ساقی بده جام آسمانی
چون روح به راح جاودانی
ما را بکند دماغ جان‌تر
یک لحظه به راح روح پرور
ساقی تو بریز جام مینا
آبی که کند ضمیر بینا
تا شاد کند، قلوب محزون
مدهوش کند عقول مجنون
آن کاسه‌ی نقشینه ز جوهر
پر کرده ز شیره‌ی مطهر
یاقوت مذاب و لعل سیال
آن در خوشاب و خمر طلال
از دانه‌ی در، بریز ساقی
یعنی عرق و شراب باقی
هر دم تو بده به دست مستان
دل داده گل، هزار دستان
تاجام دلان شود مصفا
بزم و طربی شود مهیا