معرفی و دانلود کتاب حفاظت در کتابخانه‌های دیجیتال

معرفی کتاب حفاظت در کتابخانه‌های دیجیتال

کتاب حفاظت در کتابخانه‌های دیجیتال برگرفته از پایان‌نامه‌ی دکترای میترا صمیعی، در 12 فصل مجزا به موضوع حفاظت اطلاعات دیجیتالی پرداخته است.

منابع رقمی، به خصوص اطلاعات رقومی موجود در شبکه‌ی جهانی وب و اینترنت بخش اساسی و اصلی محیط اطلاعاتی جدید است. کتابخانه‌ها و آرشیوهای ملی نقش مهمی در گردآوری این منابع و دسترس‌پذیر ساختن آن‌ها در آینده دارند. با توجه به حجم زیاد اطلاعات و کمبود فضا برای نگهداری آن‌ها، چشم‌انداز آینده به نظر ناخوشایند می‌آید ولی نمونه‌های زیاد جهانی نشان داده است که با برنامه‌ریزی در حوزه حفاظت رقمی می‌توان بیشتر این مشکلات را حل کرد یا حداقل از شدت آن‌ها کاست.

حفاظت رقمی شامل فرایندهایی است که هدف آن اطمینان از دسترسی مداوم به منابع رقمی است، این به معنای دسترس‌پذیر ساختن اطلاعات و ابزارهای نمایش، مطالعه و ارائه مجدد آن‌ها به کاربران است. حفاظت رقمی مشتمل بر تمامی سیاست‌ها، راهبردها و اقداماتی است که دستیابی به محتوای رقمی را صرف نظر از چالش‌های مرتبط با تغییرات فناورانه رسانه‌ها و ابزارهای ذخیره‌سازی تضمین کند.

بنابراین برای پشتیبانی از فرایند مدیریت و حفاظت منابع رقمی، فراداده‌ای درخصوص ماهیت فنی منبع مورد نیاز است. همچنین اطلاعاتی درباره تغییرات و فرآیندهای به‌ کار رفته در طول حیات یک منبع و نیز شرایط دسترس‌پذیری آن مورد نیاز است. تعیین شرایط و حدود دسترسی به منابع، به حقوق مندرج در قانون حق نسخه‌برداری و یا مجوزهای به دست آمده از طریق مذاکرات با پدید آورنده و ناشر بستگی دارد. دسترسی مؤثر، به فراداده توصیفی معتبری وابسته است که در هر شکل از رابط جستجوی منبع قابل کاربرد باشد.

مباحث اصلی این کتاب عبارت‌اند از: مفاهیم بنیادی و نظری حفاظت رقومی، اشیای رقومی، شیء حفاظت، بافت حفاظتی، اصالت، اهداف حفاظت رقومی و غیره؛ الزامات حرفه‌ای، ذی‌نفعان جدید حوزه‌ی حفاظت رقومی، چرا باید حفاظت کنیم، چه کسی باید حفاظت کند، آگاهی از وضعیت کنونی حفاظت رقومی وچگونگی از دست‌ دادن داده‌ها؛ تعاریف و اصول انباره‌های رقومی امن، معماری حفاظت رقومی، معماری آرشیو پایدار، معرفی الگوی مرجع اُ. اِی. آی. اِس، الگوی چرخه‌ی حیات تصدی، جایگاه انباره رقومی و معرفی انباره رقومی کتابخانه و آرشیو کانادا، نظام اسپار در کتابخانه‌ی ملی فرانسه و سامانه‌ی آرشیوسازی اطلاعات رقومی (دیاس) در کتابخانه‌ی ملی هلند.

همچنین به بررسی انواع راهبردهای اصلی حفاظت رقومی شامل حفاظت از فناوری، شبیه‌سازی فناوری، مهاجرت داده‌ها، بسته‌بندی‌ کردن و سایر راهبردهای حفاظت رقمی؛ قالب‌های مهم ذخیره‌سازی؛ نقش فراداده‌ها در حفاظت رقومی، و استانداردهای مرتبط با فراداده حفاظت نظیر متس، دابلین کور، و استاندارد فراداده حفاظت پرمیس؛ انواع رسانه‌های ذخیره‌سازی؛ خدمات دستیابی و مسائل قانونی (حق تکثیر، قانون واسپاری و...)؛ مباحث مرتبط با امنیت اطلاعات؛ مخاطرات و ریسک‌های فناوری و چالش عمده‌ی حفاظت رقومی؛ اصول کلی، مزایا، اهداف و پنج رویکرد مهم برای تنظیم خط مشی حفاظت رقمی در کتابخانه‌های رقمی؛ پروژه‌ها و پژوهش‌های مهم در حوزه آرشیوسازی رقمی، کنترل دستیابی و امنیت اطلاعات؛ نیز پرداخته شده است.

در بخشی از کتاب حفاظت در کتابخانه‌های دیجیتال می‌خوانیم:

مناسب‌ترین محل برای ذخیره رمزهای عبور بر روی خدمتگر بخش تأیید/اعتبار است. هر چند که در بسیاری از موارد لازم است بسیاری از این رمزها بر روی خود سخت‌افزار نگهداری شوند. در این صورت مهم‌ترین نکته به یاد داشتن فعال کردن سامانه رمزنگاری بر روی مسیریاب یا دیگر سخت‌افزارهای مشابه است. (امنیت بر روی شبکه، 1388، ص. 22). تعداد زیادی از نرم‌افزارها (نظیر نرم‌افزارهای آفیس و آدوب آکروبات امکان تعریف رمز عبور برای استفاده از مستندات را در اختیار کاربران قرار می‌دهند.

پس از در نظر گرفتن یک رمز عبور، در صورت فعال کردن و باز نمودن یک مستند در ابتدا از کاربر درخواست رمز عبور خواهد شد. برای این کار در برنامه‌ای نظیر مایکروسافت ورد 2003 از منوی تولز گزینه آپشن و در ادامه سکیورتی تب انتخاب می‌شود. با استفاده از امکانات فوق، می‌توان یک رمز عبور و نحوه رمزنگاری را مشخص نمود. متأسفانه، سامانه رمز استفاده شده در محصولات مایکروسافت به سادگی شکسته می‌شود و کاربران غیرمجاز می‌توانند از برنامه‌های متعددی برای رمزگشایی مستندات استفاده نمایند. برنامه ای. اُ. پی. آر نمونه‌ای از آن است.

در صورت لزوم می‌توان از نرم‌افزارهایی نظیر وین‌زیپ و پی. کی. زیپ به منظور فشرده‌سازی و رمزنگاری اسناد و یا فایل‌ها‌ استفاده نمود. سامانه رمزنگاری ای. اف. اس به منظور رمزنگاری فایل‌ها و پوشه‌های ذخیره شده از ترکیب رمزنگاری متقارن و نامتقارن برای افزایش امنیت و کارایی شبکه‌های اطلاعاتی استفاده می‌نماید. سامانه فوق برای حفاظت از داده‌های ذخیره شده در دیسک استفاده می‌گردد. در صورتی که یک فایل رمز شده در طول شبکه حرکت کند و کاربران از یک اسنیفر به‌ منظور بدست آوردن بسته‌های اطلاعاتی استفاده نمایند، می‌توانند اطلاعات موجود در فایل را مشاهده کنند.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
فصل 1: مفاهیم بنیادی و نظری
فصل 2: چرا حفاظت می‌کنیم؟ چه کسی باید حفاظت کند؟
فصل 3: انباره‌های امن
فصل 4: راهبردهای حفاظت رقمی
فصل 5: قالب‌های ذخیره‌سازی
فصل 6: فراداده‌ها در حفاظت رقمی
فصل 7: رسانه‌های ذخیره‌سازی
فصل 8: خدمات دستیابی و مسائل قانونی
فصل 9: امنیت اطلاعات
فصل 10: چالش‌های آینده حفاظت رقمی
فصل 11: خط ‌مشی حفاظت رقمی
فصل 12: پژوهش‌ها و پروژه‌های حفاظت رقمی
منابع و مآخذ